 |
 |
 |
| |
Aktualnie online
Aktualnie jest 562 gości i 0 użytkowników online
Jesteś anonimowym użytkownikiem. Możesz się zarejestrować klikając tutaj
Wizyt w serwisie: 159923324 |
|
 |
 |
 |
|  |
|
|
|
| |
Wyrok NSA Ośrodek Zamiejscowy w Rzeszowie z dnia 26 października 2001 r. (Sygn. akt SA/Rz 1622/01)
Wysłany dnia 09 Lis, 2002 - 10:40 przez Lidka   |
|
 |
|
 |
| |
Naczelny Sąd Administracyjny Ośrodek Zamiejscowy w Rzeszowie
po rozpoznaniu w dniu 26 października 2001 r. sprawy ze skargi Gminy Pilzno na uchwałę Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Rzeszowie z dnia 12 czerwca 2001 r. Nr XXIV/3540/2001 w przedmiocie stwierdzenia nieważności uchwały nr XXXI/193/2001 Rady Miejskiej w Pilźnie z 26 kwietnia 2001 r.
1. oddala skargę,
2. zasądza zwrot Gminie Pilzno kwoty 10 zł /dziesięć złotych/ z tytułu nienależnie uiszczonej opłaty sądowej.
Wyrok NSA Ośrodek Zamiejscowy w Rzeszowie z dnia 26 października 2001 r.
Naczelny Sąd Administracyjny Ośrodek Zamiejscowy w Rzeszowie
po rozpoznaniu w dniu 26 października 2001 r. sprawy ze skargi Gminy Pilzno na uchwałę Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Rzeszowie z dnia 12 czerwca 2001 r. Nr XXIV/3540/2001 w przedmiocie stwierdzenia nieważności uchwały nr XXXI/193/2001 Rady Miejskiej w Pilźnie z 26 kwietnia 2001 r.
1. oddala skargę,
2. zasądza zwrot Gminie Pilzno kwoty 10 zł /dziesięć złotych/ z tytułu nienależnie uiszczonej opłaty sądowej.
UZSADNIENIE
Rada Miejska w Pilźnie podjęła w dniu 26 kwietnia 2001 r. uchwałę nr XXXI/193/2001 w której:
1) w § 1 ustalono pobór podatku rolnego, leśnego i od nieruchomości od osób fizycznych z terenu poszczególnych sołectw w drodze inkasa oraz wyznaczono imiennie sołtysów poszczególnych wymienionych wsi na inkasentów,
2) w § 2 uchwalono, iż wyznaczeni inkasenci zobowiązani są do złożenia oświadczenia o odpowiedzialności materialnej za pobrane a nie wpłacone w terminie podatki i że organ podatkowy może zażądać poręczenia trzech członków Rady Sołeckiej, zaś w przypadku niespełnienia powyższych warunków Rada Miejska wyznaczy nowego inkasenta,
3) w § 3 ustalono wynagrodzenie za inkaso w wysokości 2% od zainkasowanej kwoty oraz 150 zł miesięcznie płatne w ratach kwartalnych w ciągu 30 dni od rozliczenia się z zebranych podatków,
4) w § 4 wykonanie uchwały powierzono Zarządowi Miejskiemu w Pilźnie,
5) w § 5 postanowiono o utracie mocy obowiązującej uchwały nr XIX/115/2000 Rady Miejskiej w Pilźnie z 16 marca 2000r. w sprawie zarządzenia poboru podatku od nieruchomości, podatku rolnego i leśnego od osób fizycznych w drodze inkasa, określenia inkasentów oraz wysokości za inkaso,
6) w § 6 postanowiono o wejściu w życie niniejszej uchwały z dniem podjęcia z mocą obowiązującą od 1 stycznia 2001r. i o rozplakatowaniu jej na tablicach ogłoszeń w miejscach publicznych.
Jako podstawę prawną uchwały powołano art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy z 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym /Dz. U. nr 13 poz. 74r. z 1996r. z późn. zm./ w związku z art. 6"b" ustawy z 15 listopada 1984r. o podatku rolnym / Dz. U. nr 94 poz. 431 z 1994r. z późn. zm./, art. 6 ust. 9 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych / Dz. U. nr 9 poz. 31 z późn. zm./, art. 66 ust. 9 ustawy z 28 września 1991r. o lasach /Dz. U. 56 poz. 671 z 2000r./. Po zbadaniu powyższej uchwały Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Rzeszowie podjęło w dniu 22 maja 2001 r. uchwałę nr XXI/3/92/2001 o wszczęciu postępowania nadzorczego, a następnie uchwałą nr XXIV/3540/2001 z 12 czerwca 2001 r. stwierdziło nieważność przedmiotowej uchwały Rady Miejskiej w Pilźnie w całości, a to na podstawie art. 11 ust. 1 pkt 5 i art. 18 ustawy z 7 października 1992r. o regionalnych izbach obrachunkowych /Dz. U. nr 85 poz. 428 z późn. zm./, § 4 ust. 3 Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z 14 stycznia 2000r. w sprawie siedzib i zasięgu terytorialnego regionalnych izb obrachunkowych oraz szczegółowej organizacji izb, liczby członków kolegium i trybu postępowania /Dz. U. nr 3 poz. 34/. W uzasadnieniu uchwały z 12 czerwca 2001 r. Kolegium stanęło na stanowisku, że ustalenia zawarte w § 2 /zobowiązanie inkasentów do złożenia oświadczenia o odpowiedzialności materialnej itd./ oraz w § 6 /termin wejścia w życie/ cyt. uchwały Rady Miejskiej w Pilźnie zostały podjęte z naruszeniem: art. 18 ust. 2 pkt 8 w związku z art. 40 i art. 42 ustawy z 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym, art. 4 ustawy z 20 lipca 2000r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych /DZ. U. nr 62 poz. 718/, art. 66 ust. 9 ustawy z 28 września 1991r. o lasach, art. 6 "b" ustawy z 15 listopada 1984r. o podatku rolnym i art. 6 ust. 9 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych. Zgodnie z art. 18 ust. 2 pkt 8 cyt. ustawy o samorządzie gminnym do wyłącznej właściwości rady gminy należy podejmowanie uchwał w sprawach podatków i opłat lokalnych w granicach określonych w odrębnych ustawach, zaś według art. 66 ust. 9 cyt. ustawy o lasach, art. 6 "b" cyt. ustawy o podatku rolnym i art. 6 ust. 9 cyt. ustawy o podatkach i opłatach lokalnych rada gminy może zarządzić pobór podatku leśnego, podatku rolnego i podatku od nieruchomości od osób fizycznych w drodze inkasa oraz określić inkasentów i wysokość wynagrodzenia za inkaso. Treść § 2 kwestionowanej uchwały wykracza jednak poza zakres upoważnienia ustawowego, "gdyż w obowiązującym porządku prawnym brakuje innych przepisów, które by dawały tego typu upoważnienie dla rady gminy". Natomiast zgodnie z art. 40 i art. 42 cyt. ustawy o samorządzie gminnym, rada gminy - na podstawie upoważnień ustawowych - ma prawo stanowić akty prawa miejscowego obowiązujące na terenie gminy. Przepisy dotyczące podatków, w tym zarządzające pobór podatków w drodze inkasa są aktem prawa miejscowego, a zgodnie z art. 4 cyt. ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych..... akty normatywne zawierające przepisy powszechnie obowiązujące ogłaszane w dziennikach urzędowych wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ich ogłoszenia, jeśli dany akt normatywny nie określa terminu dłuższego. Przepisy powyższe zostały naruszone w § 6 przedmiotowej uchwały Rady Miejskiej w Pilźnie.
Gmina Pilzno działająca przez Zarząd Miejski w Pilźnie złożyła do Naczelnego Sądu Administracyjnego skargę na wskazaną wyżej uchwałę Regionalnej Izby Obrachunkowej w Rzeszowie z 12 czerwca 2001 r. wnosząc o jej uchylenie. W uzasadnieniu skargi Gmina naprowadziła, że podjęta przez Radę Miejską uchwała z 26 kwietnia 2001 r. nie decydowała bezpośrednio o podatkach i opłatach lokalnych i wobec powyższego nie mogła naruszać przepisu art. 18 ust. 2 pkt 8 cyt. ustawy samorządzie gminnym. Przepisy cyt. ustaw podatkowych powołane przez Regionalną Izbę Obrachunkową jako naruszone przedmiotową uchwałą nie zabraniają radzie gminy podjęcia takich działań, jakie zostały ustalone w § 2 uchwały. Działanie Rady Miejskiej w tym zakresie mieściło się w kompetencjach gminy określonych w art. 6 ust. 1 i art. 18 ust. 1 cyt. ustawy o samorządzie gminnym, zaś dodatkowe - w stosunku do przepisów Ordynacji podatkowej - zabezpieczenie dotyczące pobierania podatków przez sołtysów miało na celu zapewnienie jak najbardziej skutecznego i "w stu procentach" pewnego inkasa podatków stanowiących dochody gminy. W skardze zarzucono też, że skoro przedmiotowa uchwała nie ustalała podatków ani opłat lokalnych, to nie była aktem prawa miejscowego, bo dotyczyła tylko sposobu poboru podatków i skierowana była do określonego, wąskiego grona osób /inkasentów/ a wobec powyższego sposób jej ogłoszenia i wejścia w życie nie naruszał art. 4 cyt. ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych ani art. 40 i art. 42 cyt. ustawy o samorządzie gminnym.
W odpowiedzi na skargę Regionalna Izba Obrachunkowa w Rzeszowie wniosła o jej oddalenie i podtrzymała stanowisko wyrażone w zaskarżonej uchwale. Dodatkowo naprowadziła, że rada gminy może podejmować uchwały w sprawie podatków i opłat tylko w zakresie ściśle określonym w ustawach i musi przestrzegać zasady, że "dozwolone jest to, co prawo wyraźnie przewiduje". W § 2 swojej uchwały Rada Miejska w Pilźnie naruszyła także przepis art. 27 ust. 2 Ordynacji podatkowej, bo uregulowała kwestię odpowiedzialności inkasentów uregulowaną już w tymże przepisie. Ponadto skoro w uchwale tej zarządzono pobór wymienionych podatków od osób fizycznych w drodze inkasa, wyznaczono inkasentów i określono wysokość ich wynagrodzenia, to takie postanowienia zawierają normy o charakterze ogólnym, adresowane są do osób trzecich i wobec tego są aktem prawa miejscowego podlegającego regułom zawartym w cyt. ustawie o ogłaszaniu aktów normatywnych.
Rozpoznając wniesioną skargę, Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje:
Zgodnie z zasadami wyrażonymi w art. 21 i art. 51 ustawy z 11 maja 1995r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym /Dz. U. nr 74 poz. 368 z późn. zm./ Sąd bada zaskarżony akt pod kątem jego zgodności z obowiązującym prawem i nie jest przy tym związany rodzajem i zakresem zarzutów podniesionych w skardze. W niniejszej sprawie pierwszą sporną kwestią jest uprawnienie Rady Miejskiej w Pilźnie do nałożenia na wyznaczonych inkasentów obowiązku "złożenia oświadczenia o odpowiedzialności materialnej za pobrane a nie wpłacone w terminie podatki" i zastrzeżenie możliwości zażądania przez "organ podatkowy" poręczenia finansowego trzech członków Rady Sołeckiej pod rygorem wyznaczenia innego inkasenta, jeśli te warunki nie zostaną spełnione; zaś drugą sporna kwestią jest charakter przedmiotowej uchwały tj. czy stanowi ona akt prawa miejscowego co wiąże się ze sposobem podania jej do wiadomości publicznej. Odnosząc się kolejno do powyższych kwestii stwierdzić należy, że niewątpliwie zakres działania gminy /a w konsekwencji określonych jej organów itd./ jest szeroki, gdyż według generalnej zasady wyrażonej w art. 6 ust. 1 ustawy z 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym /Dz. U. nr 13 poz. 74 z 1996r. z późn. zm./ do zakresu działania gminy należą te wszystkie sprawy o znaczeniu lokalnym, które z mocy przepisów ustawowych nie zostały zastrzeżone na rzecz innych podmiotów. Skonkretyzowanie zakresu właściwości rady gminy w art. 18 ust. 1 cyt. ustawy obejmuje te sprawy, które należą do właściwości gminy, jeśli nie istnieje odmienne uregulowanie ustawowe, zaś w ust. 2 wskazano sprawy leżące w wyłącznym zakresie rady a między innymi podejmowanie uchwał w sprawach podatków i opłat w granicach określonych w odrębnych ustaw /pkt 8/, stanowienie w innych sprawach zastrzeżonych ustawami do kompetencji rady gminy /pkt 15/. W cyt. ustawie zapewniono gminie samodzielne prowadzenie gospodarki finansowej na podstawie budżetu gminy /art. 51 ust. 1/ i wskazano też jej dochody, którymi między innymi są podatki, opłaty i inne wpływy określone w odrębnych ustawach jako dochody gminy /art. 54 ust. 1 pkt 1/ i niewątpliwie - z mocy uregulowania zawartego w art. 3 pkt 1 a, b, c ustawy z 26 listopada 1998r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w latach 1999 - 2001 /Dz. U. nr 150 poz. 983 z późn. zm./ - dochodami tymi są wpływy z podatków rolnego, leśnego i od nieruchomości. W ustawach przedmiotowych dotyczących wymienionych wyżej podatków dla przewodniczących zarządu jednostki samorządu terytorialnego /wójtów, burmistrzów, prezydentów miast/ zastrzeżono kompetencje do ustalania w drodze decyzji tychże podatków od osób fizycznych // art. 6 "a" ust. 5 ustawy z 15 listopada 1984r. o podatku rolnym /Dz. U. nr 94 poz. 431 z 1993r. z późn. zm./, art. 66 ust. 6 ustawy z 28 września 1991r. o lasach /Dz. U. nr 56 poz. 679 z 2000r. z późn. zm./, art. 6 ust. 7 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych /Dz. U. nr 9 poz. 31 z późn. zm.//; natomiast odnośnie rady gminy we wszystkich tych ustawach zawarto regulacje, iż rada ta może zarządzać pobór każdego z tych podatków od osób fizycznych "w drodze inkasa oraz określać inkasentów i wysokość wynagrodzenia za inkaso" /art. 6 "b" cyt. ustawy o podatku rolnym, art. 66 ust. 9 cyt. ustawy o lasach i art. 6 ust. 9 cyt. ustawy o podatkach i opłatach lokalnych/. Unormowania prawne odnośnie inkasentów zawarte są w ustawie z 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa /Dz. U. nr 137 poz. 926 z późn. zm./ i zgodnie z nimi inkasent /którym może być osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej/ ma obowiązek pobrania podatku od podatnika oraz wpłacenia go organowi podatkowemu we właściwym terminie /art. 9/ i za jego czynności tj. pobór podatków stanowiących dochody gminy, rada gminy /rada powiatu, sejmik województwa/ mogą ustalić mu wynagrodzenie /art. 28 § 4/. Jeśli inkasent nie dopełni swoich obowiązków, to wówczas organ podatkowy wydaje decyzję o odpowiedzialności podatkowej inkasenta i w decyzji tej określa wysokość nie pobranego albo pobranego ale nie wpłaconego podatku /art. 30 § 1/ - przy czym organami podatkowymi są z mocy art. 13 § 1 pkt 1 Ordynacji wymienieni wyżej przewodniczący jednostek samorządu terytorialnego. W cyt. Ordynacji podatkowej określono też zakres odpowiedzialności majątkowej inkasenta oraz formy zabezpieczenia tej odpowiedzialności, a mianowicie jeśli inkasent dokona poboru podatków ale nie wpłaci ich na konto organu, to "odpowiada całym swoim majątkiem" /art. 27 § 2/, przy czym odpowiedzialność ta - w przypadku inkasenta będącego osobą fizyczną i pozostającego w związku małżeńskim - obejmuje zarówno jego majątek odrębny, jak i majątek wspólny jego i współmałżonka /art. 29 § 3/. Należności określone w decyzji o odpowiedzialności podatkowej inkasenta mogą być zabezpieczone na jego majątku /art. 33 § 5 cyt. Ordynacji/, ponadto jeśli inkasent jest właścicielem lub współwłaścicielem nieruchomości, to może ona być przedmiotem hipoteki przymusowej - poprzednio: ustawowej /art. 34 § 7, art. 39 cyt. Ordynacji/. W nawiązaniu do przytoczonych wyżej regulacji nie budzi wątpliwości istnienie po strome rady gminy /rady miejskiej/ uprawnienia do określenia /wskazania/ inkasentów do dokonywania poboru podatku leśnego, rolnego i od nieruchomości od osób fizycznych, a także do określenia im wynagrodzenia, natomiast zgodzić się trzeba ze stanowiskiem organu nadzoru, iż rada ta nie posiadała uprawnienia do nałożenia na wyznaczonych inkasentów dodatkowego obowiązku składania oświadczeń o odpowiedzialności materialnej oraz zastrzeżenia dla organu podatkowego możliwości zażądania poręczenia finansowego i zastrzeżenia rygoru "zmiany inkasenta" w przypadku niespełnienia tych warunków. Kwestia zobowiązań podatkowych /w szerokim rozumieniu tj. odnośnie przedmiotu, podmiotu, organów itd./ jako zobowiązań o charakterze publiczno-prawnym niezależnie od tego na czyje konto wpływają należności z tych zobowiązań jest regulowana przepisami cyt. Ordynacji podatkowej oraz przepisami ustaw szczególnych dotyczących rodzajowo poszczególnych podatków, natomiast podejmowanie przez radę gminy uchwał "w sprawach podatków" jest ograniczone zapisami w odrębnych - w stosunku do cyt. ustawy o samorządzie gminnym - ustawach. Jeśli więc w cyt. ustawie Ordynacja podatkowa określony został w sposób szczegółowy i wyczerpujący zakres obowiązków inkasentów oraz zakres ich odpowiedzialności i sposób - przedmiot jej zabezpieczenia /a także uprawnienia odpowiednich organów tj. organów podatkowych z tą odpowiedzialnością związane/, a nadto w ustawie tej ani w ustawach dotyczących poszczególnych podatków nie przewidziano rozszerzania lub też zaostrzenia form tej odpowiedzialności, to w konsekwencji brak jest podstaw do oceny treści przedmiotowej uchwały w tym zakresie jako zgodnej z obowiązującym porządkiem prawnym; w konsekwencji zakwestionowanie tejże uchwały w tej części należy uznać za uzasadnione. Jeśli natomiast chodzi o drugą kwestię, to z mocy art. 40 ust. 1 w związku z art. 41 ust. 1 cyt. ustawy o samorządzie gminnym gmina na podstawie upoważnień ustawowych ma prawo stanowienia "aktów prawa miejscowego obowiązujących na obszarze gminy", a akty te ustanawia w formie uchwały rada gminy. Odnośnie zasad i trybu ogłaszania tychże aktów prawa miejscowego przepis art. 42 cyt. ustawy odsyła do ustawy z 20 lipca 2000r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych /Dz. U. nr 62 poz. 718 z późn. zm./. W przepisie art. 13 pkt 2 cyt. bezpośrednio wyżej ustawy ustanowiono obowiązek ogłaszania w wojewódzkim dzienniku urzędowym aktów prawa miejscowego stanowionych przez organ gminy, zaś w art. 4 ust. 1 wskazano, iż "akty normatywne zawierające przepisy powszechnie obowiązujące, ogłaszane w dziennikach urzędowych wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ich ogłoszenia, chyba że dany akt normatywny określi termin dłuższy" /wojewódzkie dzienniki urzędowe są z mocy art. 8 tejże ustawy dziennikami urzędowymi/. W świetle powyższych uregulowań prawnych za zasadne należy uznać stanowisko organu nadzoru, iż przedmiotowa uchwała Rady Miejskiej w Pilźnie narusza te uregulowania w zakresie sposobu jej ogłoszenia, a także terminu wejścia w życie. Zgodzić się bowiem należy z oceną organu nadzoru, że uchwała ta jest aktem prawa miejscowego zawierającym przepisy powszechnie obowiązujące na terenie tejże gminy. Nie można bowiem przyjąć, iż jest ona adresowana wyłącznie do osób wyznaczonych na inkasentów, bo chociaż zostali oni imiennie w tejże uchwale wskazani, to jednak wykonywanie przez nich obowiązków inkasentów dotyczy terenu całej gminy tj. wszystkich poszczególnych sołectw. Mieszkańcy gminy /poszczególnych sołectw/ mają prawo wiedzieć, kto jest upoważniony do pobierania przez nich określonych podatków i w istocie uchwała do tychże wszystkich mieszkańców jest skierowana; nie jest ona bowiem aktem administracyjnym skierowanym do indywidualnie określonego podmiotu w konkretnie określonej sprawie, lecz aktem normatywnym skierowanym do nieokreślonego z góry kręgu osób bez względu na to jakiej faktycznie liczby tychże osób będzie dotyczyć. Określenie sposobu poboru określonych podatków tj. w drodze inkasa nie może być uznane jako skierowane tylko do osób wyznaczonych na tychże inkasentów, gdyż - jak już podniesiono wyżej - stanowi też wskazanie dla mieszkańców gminy do czyich rąk te podatki mają płacić i kto ma obowiązek te wpłaty od nich przyjmować.
W uwzględnieniu naprowadzonych wyżej okoliczności Sąd uznał, że zarzuty podniesione w skardze nie są zasadne, gdyż stanowisko organu nadzoru nie narusza obowiązującego prawa i dlatego też skarga na podstawie art. 27 ust. 1 cyt. ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym podlega oddaleniu.
|
|
 |
 |
 |
|
|
Webmaster