ULGI I ZWOLNIENIA Z PODATKU OD NIERUCHOMOŚCI - JAKO FORMA UDZIELANIA POMOCY PUBLICZNEJ PRZEDSIĘBIORCOM (Wybrane problemy stosowania prawa). Data Tuesday, 12 November - 16:15:25 Temat: Varia BARBARA FABIN, WOJCIECH LACHIEWICZ ULGI I ZWOLNIENIA Z PODATKU OD NIERUCHOMOŚCI - JAKO FORMA UDZIELANIA POMOCY PUBLICZNEJ PRZEDSIĘBIORCOM (Wybrane problemy stosowania prawa). Podatkiem, zgodnie z art. 6 ustawy z dnia z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa, jest publicznoprawne, nieodpłatne oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy prawa podatkowego. Jeśli podatnikiem jest przedsiębiorca, to podatek może stawać się narzędziem pomocy publicznej, jaką władze mogą przyznawać przedsiębiorcom. Przy obecnym stanie prawa podatkowego pomoc publiczna dla przedsiębiorców dokonuje się przede wszystkim drogą sięgania przez organy podatkowe po kompetencje uznaniowe przewidziane w ustawie - Ordynacja podatkowa. W ten sposób organ podatkowy ma możność zwolnić przedsiębiorcę z zapłaty części podatku, rozłożyć należność na raty, albo przesunąć termin płatności. Gdy idzie natomiast o pomoc publiczną udzielaną bezpośrednio i wprost na podstawie przepisów ustaw materialnego prawa podatkowego, to przy obecnym stanie prawnym w zasadzie jest ona możliwa na gruncie podatku od nieruchomości. Stąd bierze się wielkie zainteresowanie przedsiębiorców tego rodzaju pomocą i pojawianie się związanych z nią uchwał gminnego prawa podatkowego. W niniejszym opracowaniu omówione zostaną przepisy prawa podatkowego w zakresie podatku od nieruchomości na styku z ustawą o pomocy publicznej, a to przede wszystkim pod kątem oceny tego - na ile na gruncie podatku od nieruchomości możliwym jest funkcjonowanie ulg i zwolnień stanowiących pomoc publiczną dla przedsiębiorców ? Zamiarem autorów artykułu jest również zasygnalizowanie licznych problemów, jakie na gruncie wyżej wymienionych ustaw powstają w sytuacji, gdy gmina udziela przedsiębiorcom subsydia podatkowe w zakresie podatku od nieruchomości. Wprowadzenie 1.1. Podstawą gospodarki rynkowej jest uczciwa i nieskrępowana konkurencja, której ograniczenie ze strony władz publicznych, polegające na świadczeniu pomocy publicznej dla przedsiębiorców, następować może w określonych prawem, ale i uzasadnionych przypadkach. Przepisy dotyczące pomocy publicznej zajmują znaczące miejsce w prawie Unii Europejskiej i w prawie państw członkowskich. Gdy idzie o polskie prawo, to gwarancje dla zasady wolnej konkurencji, stosunkowo wcześnie znalazły swój wyraz w przepisach poświęconych zamówieniom publicznym. Pomimo doniosłości problematyki zamówień publicznych, ochrona wolnej konkurencji znacznie mocniej uwidacznia się w tych momentach, gdy władze państwa podejmują się prowadzenia interwencjonizmu finansowego, w wyniku, czego faworyzuje się jednych przedsiębiorców w stosunku do innych. Zasady wolnej konkurencji generalnie wykluczają możliwość ingerencji państwa w działalność przedsiębiorców, jako że każdorazowa ingerencja stanowi zagrożenie dla funkcjonowania mechanizmów rynkowych. Stąd konieczność wprowadzenia do polskiego prawa przepisów reglamentujących udzielanie pomocy publicznej przedsiębiorcom. 1.2. Podstawowe dla Polski reguły dotyczące pomocy publicznej dla przedsiębiorców do 2001 roku wyrażane były jedynie w przepisie Art. 63 ust.1 pkt "iii" Układu Europejskiego (1), w myśl którego Rzeczpospolita Polska zobowiązała się eliminować wszelką pomoc publiczną dla przedsiębiorców, jeśli zniekształca ona konkurencję lub grozi zniekształceniem konkurencji. Urzeczywistnieniem powyższego zobowiązania stała się ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsiębiorców (2) - zastąpiona w dniu 6 października 2002 r. nową ustawą o tym samym tytule. Tak samo jak to ma miejsce w prawie Unii Europejskiej i prawie państw członkowskich, również i w naszej ustawie z dnia 27 lipca 2002 r. o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsiębiorców (3) (u.p.p.) jedną z form udzielania pomocy publicznej okazują się być tzw. subsydia podatkowe. Prawo podatkowe przewiduje szereg zróżnicowań sytuacji podatnika tak o charakterze przedmiotowym, podmiotowym, jak i mieszanym. Z tego względu stwierdzenie czy dany instrument oddziaływania państwa jest pomocą publiczną dla przedsiębiorców, sprowadza się w pierwszej kolejności do odpowiedzi na pytanie, czy ma on charakter selektywny, wybiórczy. Tak rozumiana selektywność może wynikać albo z samych przepisów prawa (ex lege), albo być rezultatem wykonywania władzy dyskrecjonalnej przez uprawnione organy rozpatrujące wnioski indywidualnych przedsiębiorców (uznanie administracyjne) (4) . Możliwym będzie więc mówić o dwóch grupach subsydiów podatkowych. Pierwszym ich rodzajem są różnorakie zwolnienia i ulgi podatkowe o charakterze generalnym, jakie wynikają wprost z przepisów materialnego prawa podatkowego (ex lege). Drugim z kolei rodzajem subsydiów podatkowych są profity zawarte w przepisach formalnego prawa podatkowego przyznające podatnikom (a zatem i również przedsiębiorcom) prawo ubiegania się o zaniechanie poboru, przesunięcie terminu zapłaty, albo rozłożenie spłaty należności podatkowej na raty, bądź umorzenie zaległości albo odsetek - czemu odpowiadają kompetencje organów podatkowych z ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (5). 1.3. Mówiąc o subsydiach podatkowych, nie można zapominać o tym, że wszelkie przypadki formułowania ulg i zwolnień podatkowych stanowią wyjątek od zasady powszechności podatku z art. 84 Konstytucji RP (6). Każda ulga i zwolnienie, i to nie tylko adresowane do przedsiębiorców, powinna być traktowana jako wyjątek od zasady powszechności podatku. Podkreślenia wymaga i ta okoliczność, iż w prawodawstwie państw Unii Europejskiej odstępuje się od formułowania generalnych ulg i zwolnień dla przedsiębiorców w materialnym prawie podatkowym (7). Pozostawia się natomiast możliwość prowadzenia polityki podatkowej organom podatkowym rozstrzygającym indywidualne wnioski przedsiębiorców. Praktyka polskiego podatku od nieruchomości dowodzi faktu uchwalania przez organy stanowiące gmin przepisów lokalnego prawa podatkowego zawierających zorientowane na przedsiębiorców ulgi i zwolnienia. Wskazuje także na liczne przypadki korzystania przez organy podatkowe z uprawnień z ustawy - Ordynacja podatkowa (8). W prawie zawarto są nadto szczególne instrumenty udzielania pomocy publicznej przedsiębiorcom, czego przykładem jest ustawa z 30 sierpnia 2002 r. o restrukturyzacji niektórych należności publicznoprawnych od przedsiębiorców (9) , która choć ma charakter incydentalny, stwarza możliwość objęcia restrukturyzacją również należności przedsiębiorców z tytułu podatku od nieruchomości. W niniejszym opracowaniu omówione zostaną przepisy prawa podatkowego w zakresie podatku od nieruchomości na styku z ustawą o pomocy publicznej, a to przede wszystkim pod kątem oceny tego - na ile na gruncie podatku od nieruchomości możliwym jest funkcjonowanie ulg i zwolnień stanowiących pomoc publiczną dla przedsiębiorców ? Zamiarem autorów artykułu jest również zasygnalizowanie licznych problemów, jakie na gruncie wyżej wymienionych ustaw powstają w sytuacji, gdy gmina udziela przedsiębiorcom subsydia podatkowe w zakresie podatku od nieruchomości. Zwolnienia i ulgi w podatku od nieruchomości (ogólny problem dopuszczalności stosowania zwolnień i ulg) 2.1. Udzielenie odpowiedzi na pytanie: na ile konstrukcja podatku od nieruchomości może stać się narzędziem pomocy publicznej dla przedsiębiorców - uzależnione jest od ustalenia zakresu kompetencji rad gmin do stanowienia o tej konstrukcji. Nie można bowiem zapominać o tym, że przepis art. 217 Konstytucji RP oraz wspomniany już art. 6 ustawy - Ordynacja podatkowa wymuszają zamieszczanie zasadniczych składników konstrukcji podatku (tj. ustaleń o podmiocie, przedmiocie, podstawie opodatkowania i o stawce) bezpośrednio w ustawie podatkowej (tj. w ustawie sensu stricto). Wyklucza to możliwość subelegowania na niższych prawodawców możliwości decydowania o zrębach strukturalnych podatku, a co za tym idzie, wykluczoną staje się możliwość cedowania takich uprawnień na rady gmin. Ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (10) (u.p.l.) w zakresie stanowienia o podatku od nieruchomości przewiduje dwie tylko kompetencje rady gminy. Rada gminy na podstawie art.5 ust.1 i 2 u.p.l. może obniżyć stawkę ustawową podatku od określonego rodzaju nieruchomości, nie niżej niż do 50% stawki bazowej, jak i stosując przepis art.7 ust.2 u.p.l. może ustanowić inne niż w art. 7 ust.1 u.p.l. zwolnienia podatkowe - w tym i takie, których adresatami będą przedsiębiorcy. W tym miejscu podkreślenia wymaga fakt, iż podjęte w tym względzie uchwały rady gminy są aktami normatywnymi (generalnymi), co rodzić może powstawania kolejnych problemów prawnych w przypadku zwolnień wyłączających obowiązek podatkowy. O ile przepis art. 5 u.p.l. nie budzi problemów, jako narzędzie urzeczywistniania przyjaznej dla określonej grupy przedsiębiorców polityki podatkowej (np. stawki niższe od maksymalnych dla nieruchomości zajętych pod nowe inwestycje), o tyle wiele kontrowersji budzić może kwestia formułowania zorientowanych na przedsiębiorców zwolnień podatkowych z art. 7 ust.2 u.p.l. 2.2. W praktyce uchwałodawczej pewnych gmin w naszym kraju, zalegalizowanej orzecznictwem niektórych ośrodków Naczelnego Sądu Administracyjnego, dopuszczono stosowanie tzw. zwolnień "częściowych". Polegają one zazwyczaj na tym, że poza kwotowym określeniem wysokości stawek, rada gminy dodatkowo przewiduje procentowe obniżki dla podatku wyliczonego w oparciu o te stawki, które to zwolnienie adresuje się do przedsiębiorców z racji prowadzonej działalności lub sytuacji ekonomicznej. W tym stanie rzeczy dochodzi nie tyle co do wyłączenia obowiązku podatkowego, ile do zastosowania ulgi podatkowej wynikającej z przepisu miejscowego prawa podatkowego. Tymczasem literalne odczytanie przepisu art. 7 ust.2 u.p.l. skłania do wniosku, że kompetencje rady gminy sprowadzają się wyłącznie do uchwalania zwolnień "pełnych", czyli takiego typu, jak zwolnienia wyrażone przez ustawodawcę w art. 7 ust.1 u.p.l. Jak podkreśla doktryna prawa podatkowego <zwolnienie> i <ulga> to dwa różne od siebie instrumenty prawa podatkowego, którym bez uzasadnionych powodów nie można nadawać tego samego znaczenia. Ulga podatkowa nie dotyczy bezpośrednio podmiotu lub przedmiotu podatku, ale innych elementów konstrukcji podatku (tj. podstawy opodatkowania, stawek podatkowych i kwoty podatku). Cechą charakterystyczną ulg podatkowych, w odróżnieniu od zwolnień podatkowych, jest zatem ich złożona konstrukcja prawna (11). Pomimo powyższych uwag w orzecznictwie NSA i w niektórych opracowaniach literatury przedmiotu (12) dopuszczono stosowanie "zwolnień częściowych", co uzasadniane jest tym, że zgodnie z dyrektywą "a maiori ad minus", skoro rada gminy może wprowadzać zwolnienia całkowite, to może też wprowadzać zwolnienia częściowe. Uchwały o częściowym zwolnieniu z podatku od nieruchomości stały się więc faktem i funkcjonują w obiegu prawnym kształtując sytuację niektórych podatników. Co również wymaga podkreślenia to fakt, że większość uchwał o tego rodzaju zwolnieniach częściowych, to ulgi w podatku od nieruchomości adresowane właśnie do przedsiębiorców. Uchwały te coraz częściej pojawiają się w praktyce samorządów gminnych naszego kraju, co jednak nie eliminuje problemów jakie rozwiązania tego rodzaju stwarzają dla doktryny prawa podatkowego i orzecznictwa organów nadzoru (RIO). Mimo to uznać należy, że tak jak poprzez stanowienie stawek podatkowych (z art. 5 ust.1 i 2 u.p.l.), również i poprzez stanowienie zwolnień (z art. 7 ust.2 u.p.l.) rada gminy może zawierać tytuły prawne do udzielania pomocy publicznej dla przedsiębiorców. 2.3. Mówiąc o ulgach podatkowych zwrócić należy również uwagę, iż w doktrynie prawa podatkowego do ulg i zwolnień zalicza się także ulgi udzielane w oparciu o przepisy ustawy - Ordynacja podatkowa (13), jakie nie są ulgą lub zwolnieniem w formalnym tego słowa rozumieniu. Stosowanie tego rodzaju instrumentów polityki podatkowej do rozpatrywania wniosków indywidualnych nie budzi zastrzeżeń pod kątem samego uprzywilejowania niektórych przedsiębiorców. Rozważając zatem ogólny problem dopuszczalności ulg i zwolnień w podatku od nieruchomości dojść można do wniosku, że samo udzielanie pomocy drogą zastosowania przepisów lokalnego prawa podatkowego rodzi problemy ogólnodoktrynalne. Niekontrowersyjnym natomiast dla doktryny i praktyki prawa podatkowego jest udzielanie indywidualnych ulg i zwolnień z ustawy - Ordynacja podatkowa. Innym zaś problemem są liczne utrudnienie związane z ulgami i zwolnieniami powstające przy jednoczesnym stosowaniu ustaw prawa podatkowego i ustawy o pomocy publicznej (o czym dalej). Istota mechanizmów działania ustawy o pomocy publicznej 3.1. Ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsiębiorców (u.p.p.) ustanawia podstawowe zasady obrotu prawnego podobne do zasad z ustawy nią uchylonej. Pomocą publiczną będzie określone, kwalifikowane przez ustawę, przysporzenie przedsiębiorcy korzyści finansowych. W zakresie definicji przedsiębiorcy ustawa odsyła do ustawy - Prawo działalności gospodarczej (14), a równocześnie ogranicza pełną swobodę przyznawania pomocy dla przedsiębiorców publicznych (15). Według art. 2 ust.1 u.p.p. przysporzenie przedsiębiorcy korzyści finansowej stanowić będzie pomoc publiczną, jeśli spełnia łącznie trzy cechy. Po pierwsze przysporzenie to jest realizowane bezpośrednio z krajowych środków publicznych lub z takich środków przekazanych innym podmiotom, albo pomniejsza lub może pomniejszyć te środki. Po drugie: dotyczy działalności gospodarczej przedsiębiorcy. Po trzecie: narusza lub grozi naruszeniem konkurencji poprzez uprzywilejowanie niektórych przedsiębiorców lub produkcji niektórych towarów (16). Według art. 2 ust.2 u.p.p. pomoc publiczna może przyjmować następujące formy, które w ustawie stanowią "przykładowe" formy pomocy: dotacja (17), ulga lub zwolnienie podatkowe, zaniechanie poboru, odroczenie płatności lub rozłożenie na raty płatności podatku bądź zaległości podatkowej oraz umorzenie zaległości podatkowej bądź odsetek za zwłokę, umorzenie bądź zaniechanie ustalania lub poboru należnych od przedsiębiorcy świadczeń pieniężnych stanowiących środki publiczne w rozumieniu przepisów o finansach publicznych, innych niż podatki, albo odraczanie lub rozkładanie na raty płatności takich świadczeń, zbycie lub oddanie do korzystania mienia będącego własnością Skarbu Państwa, państwowych osób prawnych, albo jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków na warunkach korzystniejszych niż oferowane na rynku, dokapitalizowanie przedsiębiorcy na warunkach korzystniejszych niż oferowane na rynku, udzielenie pożyczki lub kredytu (18) na warunkach korzystniejszych niż oferowane na rynku, poręczenie lub gwarancja udzielana przedsiębiorcom lub za zobowiązania przedsiębiorców na warunkach korzystniejszych niż oferowane na rynku. W ustawach prawa materialnego wskazane powyżej formy udzielania pomocy mogą przyjmować kształt "decyzji" (np. o przesunięciu terminu zapłaty należności podatkowej z ustawy - Ordynacja podatkowa), albo "umowy" (np. o sprzedaży mienia publicznego lub udzieleniu pożyczki bądź poręczenia). W niektórych natomiast przypadkach przepisy ustaw szczególnych, źródłowe dla danej pomocy, mogą być stosowane wprost, czyli pomoc (jako przysporzenie korzyści) następuje bez wydawania decyzji lub zawierania umowy. Wówczas przepisy aktu normatywnego stają się wyłączną podstawą udzielenia pomocy (tzw. pomoc automatyczna (19)). Zwolnienie z podatku od nieruchomości wynikające z uchwały rady gminy, co do zasady, powinno więc być wyrazem pomocy automatycznej, gdyż kompetencje rad gmin z art. 7 ust.2 u.p.l. wykluczają możliwość formułowania w uchwałach konstrukcji zwolnień podatkowych uruchamianych decyzją administracyjną (decyzja musi mieć bezpośrednio podstawę w przepisie ustawowym). 3.2. Wyliczając w art. 2 ust. 2 przykładowe formy prawne udzielania pomocy dalej już ustawa nie odnosi się wprost do nich, ale (za nielicznymi wyjątkami) zawiera przepisy ogólne (wspólne) dla wszystkich narzędzi udzielania pomocy z art. 2 ust.2. Co wymaga podkreślenia to fakt, iż sama ustawa o pomocy publicznej nie wyraża żadnych prawnych tytułów umożliwiających udzielanie pomocy publicznej. Zawarte są one natomiast w przepisach prawa materialnego, jakie w naszym systemie prawnym (co również wymaga podkreślenia) z zasady nie są bezpośrednio adresowane do przedsiębiorców, ale stanowią o ogólnych kompetencjach organów administracji publicznej nie różnicowanych w zależności od tego czy kompetencja stosowana jest w stosunku do przedsiębiorcy, czy podmiotu nie będącego przedsiębiorcą. Dajmy na to tytułami prawnymi pomocy będzie ustawa o gospodarce nieruchomościami (20) (w zakresie subsydiów majątkowych), ustawa o finansach publicznych (np. w zakresie udzielania pożyczek i poręczeń oraz umorzeń i rozłożenia na raty należności niepodatkowych (21)). Tytuły prawne faworyzujące przedsiębiorców mogą się również znajdować w przepisach materialnego prawa podatkowego. Tytułami mogą być w końcu przepisy ogólne ustawy - Ordynacja podatkowa, w zakresie stosowania których ustawa ta w art. 22 §1a, art.. 48 §2a i art. 67 §1a odsyła do ustawy o pomocy publicznej. W polskim prawie ostatnich lat powstają także incydentalne ustawy dotyczące wprost zagadnień "podpadających" pod pomoc publiczną dla przedsiębiorców, czego przykładem jest ustawa o finansowym wspieraniu inwestycji (22) (dotycząca pomocy infrastrukturalnej) i wspomniana wcześniej ustawa o restrukturyzacji niektórych należności publicznoprawnych od przedsiębiorców. Szczególne natomiast miejsce wśród ustawodawstwa poświęconego pomocy publicznej zajmuje ustawa o specjalnych strefach ekonomicznych (23), która choć literalnie nie mówi o pomocy publicznej dla przedsiębiorców, jest wyrazem skomponowania całego systemu narzędzi wspierania przedsiębiorców działających na określonym terenie. Ogólny mechanizm działania ustawy o warunkach dopuszczalności i nadzorowania pomocy publicznej dla przedsiębiorców polega na tym, że w trakcie posługiwania się faworyzującymi przedsiębiorcę instrumentami z takich, jak powyżej wskazane ustaw szczególnych, stosujący je w swoich stosunkach z przedsiębiorcą organ musi równocześnie przestrzegać przepisy ustawy źródłowej i ustawy o pomocy publicznej. Dlatego, sytuacja prawna przedsiębiorcy (beneficjenta pomocy) oraz sytuacja prawna organu udzielającego pomocy kształtowane są łącznie działającymi przepisami: (1) ustawy źródłowej dla danego rodzaju pomocy oraz (2) przepisami ustawy o pomocy publicznej. Innymi słowy, ustawa o pomocy publicznej zawiera regulację ogólną, która w praktyce jej stosowania niejako nakłada się na przepisy tych ustaw prawa materialnego, w jakich zawarte są normy stanowiące o tytułach prawnych dla przyznawania "czegoś", co prawo (tj. ustawa z 27.07.2002 r.) zalicza do "pomocy publicznej". Sama regulacja ustawowa sprowadza się do wyrażenia dwóch rodzajów przepisów merytorycznych. W efekcie przy udzielaniu pomocy publicznej obok ustawy źródłowej dla danego rodzaju pomocy stosowane są dwie grupy norm ustawy o pomocy publicznej: (1) normy o ekonomiczno-gospodarczo-społecznych warunkach udzielania pomocy publicznej (z rozdziałów 2-5 u.p.p.), (2) normy o formalnych (proceduralnych) warunkach przyznawania pomocy publicznej (z rozdziału 6 u.p.p.). Ustawa o pomocy publicznej w zakresie przewidzianych w niej konstrukcji prawnych z zasady nie zawiera rozwiązań literalnie odnoszących się do określonego rodzaju formy pomocy publicznej, ale zawiera przepisy wspólne, dotyczące wszystkich form udzielania pomocy publicznej z art. 2 ust. 2 u.p.p. Podstawową normą proceduralną ustawy o pomocy publicznej jest norma przewidująca, że każdy przypadek przyznania przedsiębiorcy pomocy publicznej musi zostać poprzedzony przekazaniem przez tego przedsiębiorcę szczególnych informacji z art. 44 ust.1 upp. Obejmować one powinny informację o: wartości udzielonej dotychczas pomocy publicznej (obliczonej zgodnie z zasadami wyliczenia ekwiwalentu dotacji netto - EDN - z art. 5 ust.1 u.p.p) formach udzielonej dotychczas pomocy; przeznaczeniu pomocy dotychczas udzielonej; przeznaczeniu pomocy udzielanej. Według literalnego brzmienia przepisu art.44 ust.1 przedsiębiorca chcący otrzymać profit podpadający pod pomoc publiczną musi przedstawić ww. informacje we "wniosku" z jakim występuje do organu. Ustawa mówi tutaj, że "...do czasu przekazania przez przedsiębiorcę tych informacji nie wszczyna się postępowania w sprawie udzielenia pomocy". Zapis art. 44 nie rodzi kłopotów przy pomocy udzielanej decyzją lub umową, jakie mają być poprzedzane "wnioskiem" zawierającym ww. informacje. Budzi natomiast szereg wątpliwości przy zastosowaniu go wobec pomocy automatycznej, czyli wynikającej wprost z aktu normatywnego (o czym w pkt 4). 3.3. Niezwykle ważną dla funkcjonowania ustawy informacją od przedsiębiorcy z art. 44 u.p.p. jest wskazane przez przedsiębiorcę przeznaczenia pomocy. Informacja ta ma podwójne znaczenie: "wstępne" i "następcze". Po pierwsze, dzięki niej organ rozpatrujący wniosek przedsiębiorcy może zidentyfikować konkretnie określone przeznaczenie pomocy pod kątem ustalenia rodzaju udzielanej pomocy. Rodzaje pomocy wyszczególnia przepis art. 9 u.p.p., a niektóre z nich jak pomoc regionalna, pomoc horyzontalna i pomoc dla sektorów wrażliwych rozwinięte zostają w przepisach rozdziału 3-5 ustawy oraz w przepisach rozporządzeń wykonawczych. Dzięki otrzymaniu konkretnych danych o przeznaczeniu pomocy, organ rozpatrując wniosek przedsiębiorcy rozważa dopuszczalność udzielenia pomocy pod kątem przepisów mówiących o warunkach udzielania pomocy. Przepisy regulujące warunki materialne udzielania pomocy wyrażają nie tylko przesłanki wynikające z aktualnej lub przyszłej sytuacji ekonomicznej przedsiębiorcy, ale i również normy adresowane do organu, aby udzielając pomocy uwzględniał cele ogólnospołeczne i roztropnie pozbawiał społeczeństwo środków publicznych stanowiących pomoc publiczną - co wynika z art. 10 u.p.p. (24). Po drugie, informacja o przeznaczeniu pomocy ma istotne znaczenie, gdyż następczo kształtuje treść powstającego między organem a przedsiębiorcą obligacyjnego stosunku prawnego, jaki opiewa na powstanie po stronie przedsiębiorcy sytuacji lub stanu zgodnego z przeznaczeniem pomocy. Z powyższym ustawa wiąże obowiązek organu do badania skuteczności i efektywności pomocy udzielonej (art. 39 u.p.p.) oraz instrumenty umożliwiające stałe monitorowanie pomocy. Monitorowanie każdego indywidualnego przypadku udzielenia pomocy dokonuje się dzięki następującym obowiązkom, które ustawa wiążę z każdą pomocą publiczną: obowiązek organu w zakresie przedstawiania organowi nadzoru (tj. Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów) sprawozdań dotyczących udzielonej pomocy publicznej (art. 40 (25); obowiązek organu do przekazywania ministrowi właściwemu do spraw finansów sprawozdań o zaległościach przedsiębiorców we wpłatach środków publicznych(art. 41); obowiązek Prezesa UOKiK w zakresie prowadzenia rejestru udzielanej pomocy i sprawozdań zbiorczych (art. 43); obowiązek przekazywania przez przedsiębiorcę szczegółowych danych i informacji związanych z pomocą otrzymaną od organu (art. 44 ust.4); obowiązek przedsiębiorcy do składania sprawozdań Prezesowi UOKiK oraz organowi udzielającemu pomoc (art. 44), obowiązek organu w zakresie corocznego badania skuteczności i efektywności udzielonej pomocy (art. 39). Działanie przepisów mówiących o ww. obowiązkach informacyjno-sprawozdawczych przedsiębiorcy zabezpieczone jest możliwymi do nałożenia na przedsiębiorcę administracyjnymi karami pieniężnymi z art.47-48 u.p.p. Gdy idzie już o obowiązki organu, to są one zabezpieczone jedynie ogólnymi przepisami o odpowiedzialności służbowej i dyscyplinarnej pracowników administracji. 3.4. Wskazane powyżej wymagania dotyczą każdego przypadku udzielenia pomocy publicznej. W tych natomiast przypadkach, gdy pomoc wraz z pomocą udzieloną w 3 ostatnich latach przekracza 100 tys. EURO, wskazanym powyżej obowiązkom organu towarzyszy obowiązek żądania zwrotu pomocy wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem (z art. 35 u.p.p.). Dodatkowo zaznaczyć należy, ze obowiązek ten według literalnego odczytania ustawy miałby dotyczyć tylko tych przypadków wykorzystania pomocy niezgodnie z przeznaczeniem, w jakich podstawą udzielenia pomocy jest decyzja lub umowa. Nowa ustawa, w odróżnieniu od starej, nie zawiera już ogólnego przepisu mówiącego o wydawaniu decyzji o zwrocie pomocy w stosunku do pomocy udzielonej decyzją, umową i aktem normatywnym (26). Zwrot pomocy nakładany jest obecnie decyzją, jeśli pomoc była udzielana decyzją, natomiast w przypadku pomocy wynikającej z umowy organ występuje do sądu o wydanie orzeczenia w przedmiocie obowiązku zwrotu pomocy wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem. Nowa ustawa nie przewiduje zatem obowiązku zwrotu pomocy automatycznie uzyskanej przez przedsiębiorcę. Skoro zwrot pomocy jest powinnością nakładaną na przedsiębiorcę przez organ i zarazem dolegliwością dla przedsiębiorcy, nie jest możliwym wnioskowanie per analogiam, że i również w przypadku pomocy automatycznej istnieje obowiązek zwrotu pomocy wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem. Obowiązek taki nie został zapisany w nowej ustawie, która nie przewiduje również aby organ wydawał tutaj decyzję z art. 35 u.p.p. Fakt, że obecnie ustawa w art. 35 przewiduje wyłącznie zwrot pomocy w sytuacjach, gdy otrzymano ją na podstawie indywidualnej decyzji lub umowy, trudno jest uzasadnić fikcją racjonalnego prawodawcy, tym bardziej, że i tak (co wspomniano) zwrot pomocy nie będzie dotyczył przypadków, gdy wartość pomocy otrzymanej i pomocy udzielonej w ostatnich 3 latach nie przekracza 100 tys. EURO (27). 3.5. W odniesieniu do pomocy przekraczającej wartość 100 tys. EURO, wiążącymi są dodatkowe wymagania proceduralne związane z zagadnieniem nadzorowania pomocy. Udzielenie pomocy uzależnione jest od uprzedniego zaopiniowania przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów projektu decyzji lub projektu umowy stanowiących podstawę przyznania pomocy (art. 25 u.p.p.). Opinia Prezesa UOKiK wymagana jest również wówczas, gdy podstawą udzielenia pomocy będzie bezpośrednio przepis aktu normatywnego (tzw. pomoc automatyczna). Według ustawy tego rodzaju akty normatywne podpadają pod pojęcie <programów pomocowych>, przez co ich projekty powinny zostać zaopiniowane przed zastosowaniem danego aktu normatywnego do przypadków indywidualnych (art. 24 w związku z art. 7 pkt 6, art.11, art. 40 ust.2 i art.52). W tym miejscu należy rozważyć: czy na przykład zorientowana na przedsiębiorców uchwała rady gminy w sprawie zwolnienia z podatku nieruchomości np. przedsiębiorcy zwiększającego zatrudnienie, mieści się w pojęciu "program pomocowy" i czy tym samym istnieje obowiązek uzyskania opinii Prezesa UOKiK o projekcie takiej uchwały ? Odpowiedź na pytanie zawiera przepis art. 7 pkt 6 u.p.p., który pod pojęciem programu pomocowego rozumie nie tylko jakiś plan kompleksowych działań pomocowych, ale i również akt normatywny zawierający podstawy prawne dla udzielania pomocy. (28) W wydawanych opiniach o projekcie programu pomocowego, decyzji lub umowy Prezes UOKiK odnosi się do zgodności przyznawanej pomocy z ustawą i ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi. Swoista jest moc prawna takich opinii. Wprawdzie według art. 30 do czasu wydania opinii przedsiębiorcy nie wolno udzielać pomocy, jednak z całości przepisów ustawy wynika, że brak wymaganej ustawą opinii Prezesa UOKiK nie rodzi jeszcze nieważności czynności prawnej mającej za przedmiot udzielenie pomocy. Niezależnie od powyższego na Prezesie UOKiK ciąży obowiązek żądania przekazania programu, decyzji lub umowy celem ich zaopiniowania (art. 31). Zatem dopiero w przypadku, gdy decyzja lub umowa okazują się być sprzeczne z ustawą lub ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi powstaje obowiązek stwierdzenia nieważności decyzji lub umowy (art. 34). Wówczas to z dniem uprawomocnienia się decyzji stwierdzającej nieważność decyzji będącej podstawą udzielenia pomocy lub z dniem uprawomocnienia się orzeczenia sądowego stwierdzającego nieważność wadliwej umowy powstaje obowiązek zwrotu pomocy udzielonej niezgodnie z ustawą lub ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi (art. 33 ust.3 i 4 w zw. z art. 34 ust.3). 3.6. Z powyższym zagadnieniem wiąże się kwesta egzekucji obowiązku zwrotu pomocy. Jak to wynika z art. 37 u.p.p. przymusowe ściągnięcie pomocy po unieważnieniu decyzji lub umowy, jak również zwrot pomocy wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem - dokonywane są w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji albo (odpowiednio) przepisów o sądowym postępowaniu egzekucyjnym. Ustawa w art. 37 ust.2 mówi, że do czasu zwrotu kwoty stanowiącej wartość pomocy wraz z odsetkami przedsiębiorcy zobowiązanemu do zwrotu nowa pomoc nie może zostać udzielona. Reasumując powyższe stwierdzić należy, że mechanizm funkcjonowania norm prawa formalnego o pomocy publicznej z rozdziału 6 ustawy nie jest, aż tak skomplikowany jakby można było wynosić ze wstępnego odczytania przepisów redagowanych bardziej pod kątem uprawnień nadzorczych Prezesa UOKiK, niźli pod kątem czynności kolejno dokonywanych przez organ z wnioskiem przedsiębiorcy o udzielenie pomocy publicznej. Problemowym jest jednak nałożenie przepisów o nadzorowaniu pomocy na przepisy prawa podatkowego (o czym poniżej). Prawo o pomocy publicznej a przepisy dotyczące podatku od nieruchomości w praktyce gminnej i w orzecznictwie Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów 4.1. Ustawa o pomocy publicznej, z punktu widzenia jej miejsca w systemie prawnym, jest ustawą swoistego rodzaju. Zawarta w niej regulacja prawna, co do zasady, wyraża "przepisy wspólne" dla wszystkich form udzielania pomocy z art. 2 ust.2. Przyznawanie pomocy publicznej jest bowiem przejawem działania na bazie ustawy źródłowej dla danego rodzaju subsydium w wyniku czego przedsiębiorca zostaje uprzywilejowany, co podpada pod unormowania ustawy o pomocy publicznej. Zestawienie dla tego rodzaju sytuacji przepisów dwóch ustaw rodzić może problemy interpretacyjne. Takie łączne stosowanie ustaw wyrażających tytuł prawny pomocy i dotyczących ekonomicznych warunków pomocy przepisów rozdziałów 1-5 u.p.p. nie rodzi jeszcze poważniejszych trudności. Kłopotliwym staje się dopiero łączne stosowanie norm prawa podatkowego i dotyczących nadzorowania pomocy przepisów rozdziału 6 u.p.p. Powstających problemów nie można rozwiązać stosując wykładnię gramatyczną (językową), a rozwiązywane być muszą co najmniej metodami właściwymi dla wykładni systemowej. Ustawa o pomocy publicznej przewiduje bowiem, że każda pomoc winna zostać poprzedzona <wnioskiem przedsiębiorcy> zwierającym informacje wymagane w art. 44 u.p.p. (w tym wskazanie przeznaczenia pomocy). Ustawa wymaga również, aby każda pomoc miała swoje (przyszłe) <przeznaczenie>. Właśnie na tle tych dwóch rozwiązań prawnych pojawiają się problemy interpretacyjne na styku: prawo podatkowa a ustawa o pomocy publicznej. Przewidziany w ustawie <wniosek przedsiębiorcy> i przyszłe <przeznaczenie pomocy>, jako istotny elementy prawnej konstrukcji pomocy publicznej, nie są łatwe do ich odpowiedniego przetransponowania na stosunki podatkowe, tak w przypadku pomocy automatycznej, jak i w odniesieniu do pomocy udzielanej indywidualnymi decyzjami z ustawy - Ordynacja podatkowa. Problemowym staje się więc to, że w dotychczasowym polskim prawie podatkowym podatnik uzyskiwał zwolnienie lub ulgę generalną bez konieczności "wnioskowania" o nią do organu podatkowego, jak i również to, że w dotychczas obowiązującym prawie podatkowym zwolnienia i ulgi (jeśli ustawa nie stanowiła inaczej) działały automatycznie i nie były warunkowane jakimiś zdarzeniami przyszłymi. Co najmniej prawu normującemu podatek od nieruchomości i przedstawicielom doktryny tego prawa nie śniła się konstrukcja quasi "zwrotu ulgi podatkowej". Nie można było utracić prawidłowo uzyskanego profitu podatkowego z mocą wsteczną (ex tunc), ale dopiero i co najwyżej można go było utracić z momentem wystąpienia warunku rozwiązującego (ex nunc). Gdy idzie natomiast o pomoc udzielaną przedsiębiorcy drogą decyzji z ustawy-Ordynacja podatkowa (np. o rozłożeniu na raty zaległości podatkowej) - to o ile łatwym jest przetransponowanie elementów informacyjnych <wniosku> z ustawy o pomocy publicznej na przepisy ordynacji podatkowej, o tyle niezwykle trudnym jest uznanie, że <przeznaczenie pomocy wnioskowanej> staje się elementem stosunku obligacyjnego powstającego między organem podatkowym i przedsiębiorcą. Przy takim założeniu nieosiągniecie przez przedsiębiorcę stanu właściwego przeznaczeniu pomocy skutkowałoby aktualizacją po stronie organu podatkowego obowiązku żądania zwrotu pomocy wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem. Gdyby tak twierdzić, to wówczas <przeznaczenie pomocy> stawałoby się warunkiem rozwiązującym (ex tunc) dla stosunku powstałego na tle profitu otrzymanego przez przedsiębiorcę, przez co ówo <przeznaczenie pomocy> jako "warunek" musiałoby zostać wpisane do sentencji wydawanej przez organ decyzji podatkowej. Z tego rodzaju decyzjami nie spotykała się dotychczasowa praktyka organów podatkowych. 4.2. Powyższe problemy ustalenia relacji między ustawą o pomocy publicznej a przepisami ustaw prawa podatkowego mogą skłaniać do przyjęcia jednego z trzech możliwych rozwiązań interpretacyjnych (nadrzędności prawa podatkowego, nadrzędności ustawy o pomocy publicznej, równorzędności przepisów ustawowych). Według pierwszego poglądu nadrzędność przyznaje się ustawom prawa podatkowego. Przy tym założeniu należałoby uznać, iż przepisów ustawy o pomocy publicznej nie można w całości i wprost stosować w materii normowanej prawem podatkowym. Uznawalibyśmy, że co do pomocy publicznej wynikającej wprost z przepisów prawa podatkowego (tj. pomocy automatycznej) i do pomocy udzielanej drogą zastosowania przepisów Ordynacji podatkowej (tj. pomocy uznaniowej) - nie znajduje zastosowania ogólny wymóg z ustawy o pomocy publicznej, według którego każda pomoc publiczna musi opiewać na indywidualnie określane jej "przeznaczenie". Wykładnia doprowadzająca do powyższych konkluzji opierałaby się na założeniu, że ustawa o pomocy publicznej jest ustawą ogólną (lex generalis) i zastosowanej wówczas zasadzie, iż prawo ogólne poźniejsze (lex generalis posteriori...) nie uchyla prawa szczególnego wcześniejszego (...non derogat legi speciali proiori). Argumentem niejako potwierdzającym powyższe byłoby to, że w przypadku innych niż podatki form pomocy przedsiębiorcom z art. 2 ust.2 u.p.p. stan ustaw szczególnych i istota powstających stosunków zobowiązaniowych stwarza możliwość operowania przez strony przeznaczeniem pomocy jako "warunkiem". Przy tym założeniu w odniesieniu do pomocy automatycznej nie stosowałby się mówiący o <wniosku> i informacjach wstępnych przepis art. 44 ust.1 u.p.p., tak samo jak i nie stosowałyby się przepisy mówiące o "przeznaczeniu pomocy". Z kolei w zakresie pomocy uznaniowej z ustawy - Ordynacja podatkowa, przepis art. 44 ust.1 u.p.p. znajdowałby zastosowanie powodując, że wniosek o ulgi indywidualne musi zawierać dodatkowe informacje, natomiast wątpliwym byłoby uznawać, że ulga podatkowa musi być udzielana wraz z podaniem jej "przeznaczenia". Druga, odmienna od pierwszej, wykładnia przepisów ustawy o pomocy publicznej i ustaw podatkowych opiera się na założeniu, że ustawa z 27 lipca 2002 r. jest ustawą szczególną (lex specialis) przez co wymogi w niej zawarte (jako ustawie późniejszej wobec prawa podatkowego) muszą obowiązywać w pierwszej kolejności (lex specialis posteriori derogat legi generali proiori). Dlatego ewentualne kolizje przepisów należałoby rozstrzygać oddając pierwszeństwo rozwiązaniom ustawy o pomocy publicznej. Takie założenie wyjściowe doprowadzają do konkluzji, że przepisy ustawy dotyczące wniosku przedsiębiorcy oraz przepisy dotyczące przeznaczenia pomocy i zwrotu pomocy wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem - prowadzą do powstania nowych i swoistych instytucji prawa podatkowego lub do modyfikacji istniejących instytucji podatkowych. Właśnie tę drugą interpretację zdawał się reprezentować Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów działając na gruncie poprzednio obowiązującej ustawy z 30 lipca 2000 r. Wyrazem są pisma urzędowe w sprawach zaopiniowania opiewających o pomoc uchwał podatkowych oraz w sprawach opiniowania indywidualnej pomocy przyznawanej przedsiębiorcom na podstawie ustawy - Ordynacja podatkowa. Interpretacja prawa jest więc przejawem wykładni urzędowej, jaką Prezes UOKiK reprezentował na tle stosowanych przez siebie kompetencji z ustawy o pomocy publicznej (29). W uproszczeniu pogląd ten bazował na założeniu powszechności obowiązywania ustawy o pomocy publicznej i przewidzianych w niej narzędzi i instrumentów czyniących pomoc publiczną przejrzystą i racjonalną (efektywną) ze społecznego punktu widzenia. Wyrazem upowszechnienia takiej metody rozwiązywania kolizji przepisów prawa o podatku od nieruchomości z przepisami ustawy o pomocy publicznej okazała się być praktyka samorządów gminnych. Lektura wojewódzkich dzienników urzędowych za ostatnie dwa lata (30) dowodzi, że w obiegu prawnym coraz liczniej występują uchwały rad gmin wyrażające korzystne dla przedsiębiorców zwolnienia lub ulgi w podatku od nieruchomości o zakresie obowiązywania kilkuletnim. Praktycznie w każdym z 16 województw funkcjonują tego rodzaju uchwały, co jest dowodem, iż nie zostały one zakwestionowane przez regionalne izby obrachunkowe (RIO). W następstwie wejścia do obiegu prawnego ww. uchwał, określone prawa nabyli konkretni przedsiębiorcy, gdyż w przeważającej większości uchwały przewidują ulgi wieloletnie, bądź warunkiem zachowania ulgi rocznej jest kilkuletni stan w zakresie zatrudnienia lub inwestowania. Niektóre z rozwiązań przyjmowanych w tego rodzaju uchwałach mają przyczynę w stanowiskach UOKiK podejmowanych w formie sygnalizowania dodatkowych warunków, jakich spełnienie spotykać się miało z pozytywną opinią UOKiK dla projektu przedstawionej uchwały podatkowej. Dzięki tego rodzaju stanowiskom Urzędu w uchwałach jakie weszły do obiegu prawnego znalazły się chociażbym następujące konstrukcje prawno-podatkowe: zobowiązanie przedsiębiorcy, aby w okresie korzystania ze zwolnienia informował organ podatkowy o wszelkich zmianach w zakresie zatrudnienia pracowników (tj. przesłanki istotnej dla otrzymania zwolnienia i jego zachowania) pod rygorem ponownego naliczenia podatku wraz z odsetkami (31); zwolnienie wieloletnie wraz z obowiązkiem przedsiębiorcy do zachowywania warunków (tj. proporcji zatrudnienia) pod rygorem tego, że podatek stanie się natychmiast wymagalny wraz z odsetkami za zwłokę liczonymi od pierwotnego terminu płatności podatku (32); unormowanie, w myśl którego przedstawienie przez przedsiębiorcę nieprawdziwych danych istotnych dla otrzymania ulgi podatkowej skutkuje przypisaniem podatku za cały okres zwolnienia wraz z odsetkami za zwłokę (33); zobowiązanie przedsiębiorcy, aby w przypadku wykorzystania udzielonej pomocy (tj. ulgi podatkowej) niezgodnie z jej przeznaczeniem, zwracał otrzymaną pomoc organowi podatkowemu wraz z odsetkami, jaki to obowiązek zabezpieczony jest przepisami o egzekucji administracyjnej należności pieniężnych (34); uzależnienie otrzymania ulgi w podatku od nieruchomości od wcześniejszego zawnioskowania o nią do organu podatkowego (według ustalonego wzoru wniosku) (35). Te i im podobne rozwiązania stały się faktem prawnym za sprawą stanowisk interpretacyjnych UOKiK (36). Obowiązujące obecnie uchwały lokalnego prawa podatkowego nie tylko wyrażają nie budzące zastrzeżeń niższe stawki podatkowe dla tam określonych przedsiębiorców (37), ale i również wyrażają ulgi procentowe wieloletnie, co może rodzić wątpliwość - czy decydowanie o tego rodzaju "zwolnieniach" mieści się jeszcze w kompetencjach rad gmin z art. 7 ust.2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Oceniając powyższe konstrukcje podatkowe nie można oprzeć się wrażeniu, ze wyrażają one rozwiązania właściwe prawu podatkowemu formalnemu. To chociażby "wniosek podatnika o udzielnie zwolnienia", to także obowiązek informowania organu podatkowego o zdarzeniach innych niż określone w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych. Tego rodzaju i im podobne rozwiązania dotyczą esentalae samej konstrukcji podatku od nieruchomości, którą (co wiadomo) wolno jest ustalać wyłącznie przepisem ustawy. Wydaje się więc, że UOKiK w swoich stanowiskach interpretacyjnych, wymuszając na gminach "pełne" stosowanie wszystkich przepisów ustawy o pomocy publicznej, stanął na stanowisku, że rada gminy w podejmowanych uchwałach nie tworzy nowych norm formalnego prawa podatkowego, ale odpowiednio zapisuje (przenosi) normy prawne istniejące już w systemie prawnym na skutek zestawienia ustawy o pomocy publicznej z ustawą o podatkach i opłatach lokalnych. Przy takim, jak powyższe założeniu interpretacyjnym ustawa o pomocy publicznej jest więc stosowana "wprost" i w każdym jej zapisie. Również w zakresie przepisu przewidującego wniosek podatnika (art. 44 u.p.p.), który odnosząc go do pomocy automatycznej kłóciłoby się z "automatyzmem" udzielanej pomocy. 4.3. Trzecim rozwiązaniem, najbardziej odpowiadającym istocie problemu kolizji przepisów dotyczących podatku od nieruchomości z przepisami o pomocy publicznej, jest rozwiązanie uznające równorzędność tych przepisów. Przy takim założeniu wyjściowym można mówić o przepisach szczególnych, ale tylko w odniesieniu do relacji wewnętrznych zachodzących między przepisami ustaw traktowanych indywidualnie. W tym znaczeniu również ustawa o pomocy publicznej zawiera lex specialis, w tym i takie przepisy, które dotyczą wprost o bezpośrednio pomocy udzielanej na podstawie aktu normatywnego. Przepisami szczególnymi będą nie tylko wskazane wcześniej normy o "programach pomocowych", ale przede wszystkim przepisy art. 7 pkt 2, art. 7 pkt 6, art.31, art. 40 ust.2 i art. 52 u.p.p. Właśnie dzięki powyższym przepisom możliwym jest do rozwiązania problem "pogranicza" tych dwóch grup ustaw: tj. prawa podatkowego i ustawy o pomocy publicznej. Powstające sprzeczności, jako efekt wykładni literalnej można rozwiązać bezkolizyjnie wykładnią systemową, czyli z uhonorowaniem racji ustawy o pomocy publicznej oraz zachowaniem cech właściwych podatkom, w tym i podatkowi od nieruchomości. Dokonywana interpretacja nie będzie zatem wyrazem wykładni statycznej nadającej prymat jednej z dwóch ustaw, ale wykładni dynamicznej zachowującej działanie instrumentarium ustawy jednej i drugiej. Wydaje się, że przepisy art. art. 7 pkt 2 (ustalający moment przyznawania pomocy automatycznej) i art. 40 ust.2 (określający zasady przekazywania przez przedsiębiorcę sprawozdań do organu z udzielonej pomocy automatycznej) zawierają dość istotną wskazówką interpretacyjną dla zrozumienia istoty mechanizmów ustawowych. Systemowe odczytanie przepisów ogólnych ustawy mówiących o <wniosku przedsiębiorcy> z art. 44 oraz o <przeznaczeniu pomocy> w kontekście do ww. przepisów szczególnych daje możliwość odczytania takiego brzmienie norm, jakie nie rodzi kolizji z ogólnym prawem dotyczącym podatków w tym i podatku od nieruchomości. . Przypomnieć wypada, że pierwszy problem bierze się z tego, że omawiane przepisy dotyczące wniosku przedsiębiorcy z art. 44 ust.1 u.p.p. należałoby odpowiednio stosować w odniesieniu do wszystkich form prawnych pomocy, przez co znalazłyby one również zastosowanie wobec pomocy udzielanej decyzją, umową, a i także tzw. pomocy automatycznej (tj. pomocy udzielanej ex lege bez wydawania decyzji lub zawierania umowy). Wymóg występowania z wnioskiem o pomoc nie rodzi poważniejszych problemów w odniesieniu do pomocy indywidualnej (uznaniowej) z ustawy - Ordynacja podatkowa. Można bowiem skojarzyć jedną ustawę z drugą i stwierdzić, że wniosek o ulgi podatkowe z ustawy - Ordynacja podatkowa, jeśli go składa przedsiębiorca, musi zawierać dodatkowe wymagania z art. 44 ust.1 u.p.p. W końcu przepisy ustawy - Ordynacja podatkowa odsyłają tutaj ogólnie do ustawy o pomocy publicznej. Przy rozpatrzeniu wniosku indywidualnego przedsiębiorcy organ podatkowy oceniać będzie dochowanie warunków udzielania pomocy z przepisów rozdziały 2-5 u.p.p., a także stosować przepisy o nadzorowaniu pomocy z rozdziału 6 ustawy. Problemowym dopiero staje się to, jak pogodzić ogólny wymóg, aby przedsiębiorca występował z "wnioskiem" z art. 44 ust.1 u.p.p. z tym, że wymogu występowania z wnioskiem o zwolnienie nie przewidują przepisy podatkowe dotyczące pomocy automatycznej (generalne ulgi i zwolnienia podatkowe). Rozpatrując powyższy dylemat prawny pamiętać należy, że bez przekazania organowi informacji wyrażanych we wniosku z art. 44 u.p.p. pozostałe instrumenty ustawy o pomocy publicznej w ogóle nie funkcjonują, przez co przysporzenie, które obiektywnie jest pomocą publiczną dla przedsiębiorcy, nie trafia do sprawozdań od organu i sprawozdań od przedsiębiorcy przesyłanych do UOKiK, w oparciu o które prowadzony jest krajowy rejestr pomocy i opracowywane są sprawozdania zbiorcze. Zasadnym mimo to wydaje się twierdzenie, iż w przypadku ulgi generalnej (pomocy automatycznej) podatnik (przedsiębiorca) nie występuje do organu podatkowego z wnioskiem o udzielenie pomocy zawierającym informacje z art. 44 u.p.p. Ulga powstaje w sposób automatyczny bez wnioskowania o nią. Podatnik składa natomiast deklarację lub inny dokument określający kwotę świadczenia pomniejszonego na rzecz sektora finansów publicznych z art. 7 pkt 2 u.p.p. Jeśli przepisy źródłowe dla danego rodzaju pomocy automatycznej nie przewidują takiego dokumentu "pośredniego", to wyrazem poinformowania organu o fakcie otrzymania pomocy jest sprawozdanie przedsiębiorcy z art. 40 ust.2 u.p.p. Dzięki temu podatnik nie będzie musiał występować z dość kontrowersyjnym "wnioskiem" o zastosowanie wobec niego ulgi generalnej, a równocześnie informacja o udzielonej (automatycznie) pomocy spłynie do organu, wejdzie w sprawozdawczość organu przez co pomoc podda się monitorowaniu i nadzorowaniu. Wskazane powyżej przepisy szczególne ustawy o pomocy publicznej umożliwiają także rozwiązanie problemów jakie ustawa wiążę z <przeznaczeniem> każdej pomocy. Mówiąc o przeznaczeniu pomocy, nie można pomijać tego, że o ile obowiązek badania skuteczności i efektywności (z art. 39) dotyczy każdej pomocy - niezależnie czy jest to pomoc automatyczna, czy udzielana decyzją albo umową, jak i niezależnie od wartości pomocy z art.3 u.p.p. - o tyle obowiązek żądania zwrotu pomocy wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem (art. 35) ustawa wydaje się odnosić jedynie do pomocy udzielanej decyzją lub umową, bowiem zwrot pomocy widzi w kategoriach konsekwencji uchylenia decyzji lub umowy z art. 35 u.p.p. Wpisanie przeznaczenia pomocy do indywidualnej decyzji lub konkretnej umowy jest rzeczą łatwą, na przykład w przypadku aktów przyznających dotację celową lub oddających do korzystania mienie publiczne. Trudnym jest rozwiązanie dylematu, jaki pojawia się przy kojarzeniu "przeznaczenia pomocy" z pomocą automatyczną oraz oporów, które mogą powstawać przy wpisywaniu przeznaczenia pomocy do sentencji indywidualnej decyzji o przyznaniu zwolnienia lub ulgi podatkowej. Wkomponowanie przeznaczenia pomocy do stosunku prawnego powstającego w chwili otrzymania pomocy automatycznej nie powinno dokonywać się aktem indywidualnym, ale z mocy samego prawa. Dlatego, gdy idzie o pomoc udzielaną na podstawie aktu normatywnego (bez wydawania decyzji lub zawierania umowy) - zasadnym jest twierdzić, że przeznaczenie pomocy jest kategorią ogólną zapisywaną, jako adresowane wobec przedsiębiorcy wymogi zamieszczane w zapisach aktu normatywnego - źródłowego dla danego rodzaju pomocy. Wyrazem są tutaj stosowne warunki przyznania pomocy z tytułu ulg i zwolnień podatkowych zawierane w omówionych uchwałach rad gmin. Gdy idzie natomiast o wpisywanie "przeznaczenia pomocy" do sentencji decyzji podatkowej wydawanej na podstawie ustawy - Ordynacja podatkowa, nie można zapominać, że ustawa w przepisach traktujących ogólnie o ulgach i zwolnieniach podatkowych zawiera wyraźne odesłania (przepisy szczególne), przypominające o obowiązku stosowania ustawy o pomocy publicznej. Ustawa o pomocy publicznej, jak pokazuje praktyka wydawania decyzji podatkowych z dwóch ostatnich lat, stworzyła zatem nową jakość w prawie podatkowym, a mianowicie "warunkowe" przyznawanie subsydiów podatkowych oraz "zwrot korzyści" do sektora finansów publicznych w przypadku, gdy przedsiębiorca nie spełni tego przyszłego warunku. Jak na razie brak jest sygnałów, aby zapisywanemu w sentencjach decyzji podatkowych "przeznaczeniu" pomocy towarzyszy zwrot pomocy wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem z art. 35 ust.1 u.p.p. Reasumując powyższe stwierdzić należy, że tak jak nie jest słusznym twierdzenie, że ustawy o pomocy publicznej w ogóle nie powinno się stosować do subsydiów podatkowych, tak samo nie w całości poprawnym byłoby twierdzenie o jej stosowanie wprost, bowiem wówczas niektórych przepisów prawa podatkowego nie można byłoby w ogóle stosować w ich treści literalnej. Zasadnym jest zatem wnioskować, że ustawa o pomocy publicznej w zetknięciu z przepisami prawa podatkowego powinna być stosowana w taki sposób, aby odczytane z prawa normy nie kolidowały ani z treścią systemowo widzianej ustawy o pomocy publicznej, ani z literą przepisów ustaw prawa podatkowego. Normy z ustawy o pomocy publicznej stanowić więc będą "dodatek" do norm ustaw prawa podatkowego, nie zaś ich jakąś "dorozumianą" modyfikację. Ulgi restrukturyzacyjne 5.1. Szczególnego rodzaju ulgami podatkowymi w podatku od nieruchomości mogą być ulgi wynikające z przywoływanej wcześniej ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o restrukturyzacji niektórych należności publicznoprawnych od przedsiębiorców (Dz.U. Nr 155, poz.1287). Przepisy te stanowią lex specialis w stosunku do przepisów ustawy - Ordynacja podatkowa. Rozwiązania prawne zawarte w ustawie restrukturyzacyjnej (u.r.) stwarzają możliwość oddłużenia przedsiębiorców z tytułu zobowiązań podatkowych stanowiących dochód budżetu jednostki samorządu terytorialnego, a zatem również dotyczyć mogą zaległości w podatku od nieruchomości. Aby ustawa restrukturyzacyjna działała na terenie gminy w zakresie podatku od przedsiębiorców, rada gminy w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie ustawy mogła podjąć stosowną uchwałę (zaliczaną do prawa miejscowego) w trybie przepisu art. 7 u.r. Tak rozumianej procedurze restrukturyzacyjnej podlegać mogą zaległości znane na dzień 30 czerwca 2002 r. nie wpłacone przez przedsiębiorcę w przypisanych prawem terminach. Według art. 6 ust. 2 u.r. restrukturyzacji podlegają również tzw. należności sporne będące przedmiotem postępowania w trybach nadzwyczajnych (tj. wznowienia postępowania, stwierdzenia nieważności, zmiany lub wygaśnięcia decyzji podatkowej wydanej wobec osoby fizycznej). 5.2. Postępowanie restrukturyzacyjne w zakresie podatku od nieruchomości uruchamiane jest wnioskiem przedsiębiorcy, który przedsiębiorca musi złożyć wójtowi w terminie 45 dni od dnia wejścia w życie ustawy (art. 12 u.r.). Wniosek powinien: - określać należności podlegające restrukturyzacji; - zawierać program restrukturyzacji (co nie dotyczy "małych przedsiębiorców" w rozumieniu ustawy - Prawo działalności gospodarczej); - zawierać informacje o bieżącej sytuacji przedsiębiorcy, w tym dane potwierdzające, że przedsiębiorca traci zdolność konkurowania na rynku, wyrażające się m.in. zmniejszeniem obrotów, spadkiem zyskowności, ponoszeniem strat, wzrostem zadłużenia, brakiem możliwości uzyskania kredytów bankowych, poręczeń i gwarancji; - zawierać wykaz wierzytelności i wymagalnych wszelkich długów przedsiębiorcy wraz z danymi identyfikacyjnymi dłużników i wierzycieli oraz harmonogramem ich spłat; - kopię ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych; - zawierać uzasadnienie zastosowanie opłaty restrukturyzacyjnej niższej od podstawowej. Program restrukturyzacyjny opracowuje przedsiębiorca ubiegający się o oddłużenie. Po otrzymaniu wniosku organ wszczyna postępowanie restrukturyzacyjne wydając postanowienie. Od tego dnia biegnie termin 45-dniowy na wydanie przez organ decyzji o warunkach restrukturyzacji. W okresie tym organ podatkowy dokonuje oceny na ile przyjmowane w programie działanie przedsiębiorcy daje szansę odzyskania trwałej zdolności konkurowania na rynku. W decyzji o warunkach restrukturyzacji organ podatkowy ustala ogólną kwotę należności objętych restrukturyzacją, rodzaje i wysokość poszczególnych należności oraz okres którego one dotyczą, jak również wysokość opłaty restrukturyzacyjnej. Zakończenie restrukturyzacji następuje po upływie roku od dnia doręczenia decyzji o warunkach restrukturyzacji. W okresie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy przedsiębiorca zobowiązany jest uregulować znane na dzień 30 czerwca 2002 r. zaległości nie objęte restrukturyzacją, albo przynajmniej uzyskać rozłożenie ich na raty lub odroczenie terminu ich zapłaty. Jeśli termin ten zostanie zachowany to nie pobiera się odsetek za zwłokę i opłaty prolongacyjnej. Niedotrzymanie przez przedsiębiorcę terminu zapłaty powoduje zapłatę zaległości z odsetkami za zwłokę i opłatę prolongacyjną. Wpłacaną opłatę restrukturyzacyjną zalicza się natomiast do sumy należności objętych restrukturyzacją. Po upływie roku od dnia doręczenia decyzji o warunkach restrukturyzacji organ wydaje decyzję pozytywną (o umorzeniu należności podlegającej restrukturyzacji) lub negatywną (o umorzeniu postępowania restrukturyzacyjnego, jeśli nie spełniono warunków na restukturyzację). Pozytywna decyzja stwierdza umorzenie należności podlegających restrukturyzacji wraz z odsetkami i opłatą prolongacyjną. 5.3. Projekt decyzji (jako tytułu do przyznania pomocy publicznej) podlega zaopiniowaniu ze strony Prezesa UOKiK. Natomiast wstępny wniosek przedsiębiorcy o restrukturyzację, poza danymi wymaganymi tą ustawą, powinien również zawierać dane i informacje z art. 44 u.p.p. - czyli: m.in. informację o pomocy otrzymanej w ostatnich 3-tatach, dane o przeznaczeniu pomocy itd. Z punktu widzenia ustawy o pomocy publicznej ulga restrukturyzacyjna, jako pomoc publiczna, jest udzielana przedsiębiorcy dopiero w decyzji o umorzeniu należności podlegających restrukturyzacji. Zatem dopiero w decyzji kończącej postępowanie restrukturyzacyjne organ podatkowy powinien zawrzeć rozstrzygnięcie w przedmiocie "przeznaczenia" pomocy publicznej - wymagane ustawą o pomocy publiczne. Omówione powyżej ulgi restrukturyzacyjne w podatku od nieruchomości - jako szczególny przejaw pomocy publicznej - mają więc złożoną strukturę prawno-formalną, bowiem do przyznania ulgi prawo przewiduje wydanie dwóch aż decyzji podatkowych. Wnioski końcowe Ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsiębiorców jest ustawą kolejną, która niejako przedłuża (a zarazem modyfikuje) rozwiązania prawne obowiązujące od dnia 1 stycznia 2001 r. (na mocy uchylonej ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r.). Rozwiązania z ustawy dotychczasowej i ustawy nowej dotyczące procedury udzielania pomocy publicznej doprowadziły do wprowadzenia do obrotu prawnego przepisów lokalnego prawa podatkowego wyrażających konstrukcje nieznane dotychczasowemu prawu podatkowemu. To chociażby <wniosek przedsiębiorcy>, który ma niewiele wspólnego z deklaracją podatnika z ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. To również <przeznaczenie ulgi podatkowej>, które za sprawą UOKiK rady gmin zapisały do swoich uchwał podatkowych wraz z postanowieniem o zwrocie ulgi wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem. Przedstawione powyżej problemy interpretacji ustawy o pomocy publicznej powstające na styku tej ustawy z ustawą o podatkach i opłatach lokalnych i dotyczących również podatku od nieruchomości przepisów ustawy - Ordynacja podatkowa, powinny być podstawą do formułowania wobec polskiego ustawodawcy postulatu, aby uchwalane prawo było prawem bardziej jednoznacznym i systemowo spójnym. Tym bardziej, że dotyczy poważnych zagadnień na drodze przystąpienia naszego państwa do Unii Europejskiej, jakimi są sprawy ochrony zasad wolnego rynku i zasady konkurencji. (1) Układ Europejski ustanawiający stowarzyszenie między Rzecząpospolitą Polską, z jednej strony, a Wspólnotami Europejskimi i ich Państwami Członkowskimi, z drugiej strony, sporządzony w Brukseli dnia 16 grudnia 1991 r. (Dz.U. z 1994 r. Nr 11, poz. 38; z późn. zm.). wróć do artykułu (2) Dz.U. Nr 60, poz.704; zm. z 2001 r. Nr 125 poz.1363 - ustawa ta obowiązywała od dnia 1 stycznia 2001 r. do dnia 5 października 2002 r. wróć do artykułu (3) Dz.U. z dnia 5 września 2002 r. Nr 141, poz.1177 wróć do artykułu (4) Zob.: E. Modzelewska-Wąchał, P.Pełka, M. Stasiak: Pomoc publiczna dla przedsiębiorców i jej nadzorowanie - przepisy i komentarz; Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa 2001 wróć do artykułu (5) Dz.U. Nr 137, poz.926; z późn. zm. wróć do artykułu (6) Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. 78, poz.483) wróć do artykułu (7) Zob.: A. Jurkowska: Pomoc publiczna dla przedsiębiorców - najnowsze wytyczne Komisji Europejskiej (analiza); Prawo Unii Europejskiej nr 6 z 2000 r. - oraz - M. Warbliński: Ulgi podatkowe jako forma pomocy publicznej; Gazeta Prawna nr 3 z dnia 8 stycznia 2001 r. wróć do artykułu (8) Zob. urzędowa strona internetowa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (www.uokik.gov.pl), gdzie zamieszczane są informacje i opinie UOKiK dotyczące pomocy publicznej udzielanej przedsiębiorcom. wróć do artykułu (9) Dz.U. Nr 155, poz.1287 wróć do artykułu (10) Tekst jednol.: Dz.U. z 2002 r. Nr 9, poz. 84 wróć do artykułu (11) Zob. Glosa krytyczna L. Etela do wyroku NSA - Ośrodek Zamiejscowy w Białymstoku, z dnia 7.06.2001 (sygn.akt: S.A./Bk 353/01); Finanse komunalne nr 2 z 2001 r. - oraz - L.Etel, S.Presnarowicz: Podatki i opłaty samorządowe - komentarz, Warszawa 1999, s.96 i nast. wróć do artykułu (12) Zob. E. Chojna-Duch, E. Kronberger-Sokołowska: Komentarz do ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych; Warszawa 1999 r. wróć do artykułu (13) W doktrynie wyszczególnia się niekiedy dwa rodzaje ulg i zwolnień podatkowych: ulgi i zwolnienia systemowe (ex lege) oraz ulgi i zwolnienia indywidualne (uznaniowe) - Zob. R. Mastalski: Prawo podatkowe - część ogólna; Warszawa 1998, s. 38 i nast. o r a z S. Presnarowicz: Wybrane problemy powstające przy stosowaniu ulg i zwolnień uznaniowych dla przedsiębiorców w indywidualnych przypadkach; Finanse Komunalne, nr 2 z 2002 r. wróć do artykułu (14) Ustawa z dnia 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 101, poz.1178; z późn. zm.). wróć do artykułu (15) Podkreślić w tym miejscu należy, że w praktyce Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów na gruncie ustawy z 30 czerwca 2000 r., pojęciem "przedsiębiorca" obejmowane były samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej. Uznawane były przez to za "przedsiębiorcę publicznego" w rozumieniu dotychczasowej ustawy (art.4 pkt 15 ustawy uchylonej). Pod ustawą obecnie obowiązującą SPZOZ'y, choć wydają się podpadać pod definicję przedsiębiorcy z ustawy - Prawo działalności gospodarczej, nie mogą już podpadać pod zmienioną definicję przedsiębiorcy publicznego z ustawy z 27 lipca 2002 r. (art.7 pkt 10 obecnej ustawy). Pod poprzednią ustawą na odmiennym od UOKiK stanowisku stanęło Ministerstwo Finansów odmawiając SPZOZ'om cech przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy o pomocy publicznej (por. Pismo Ministerstwa Finansów z dnia30.08.2001 r. - Nr GN-8/DN/06/08/2001, opubl. w.: System Podatkowy 2002 r. Nr 3, poz.22). Pomimo powyższych rozbieżności, UOKiK wydaje opinie o możliwości udzielenie SPZOZ,om pomocy publicznej stając na stanowisku, że SPZOZ'y powinny działać w warunkach konkurencji ze strony niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej. Analogiczny, jak powyższy problem prawny, może pojawiać się w odniesieniu do niektórych państwowych i samorządowych instytucji kultury, zwłaszcza instytucji artystycznych i filmowych. Przeciw zaliczaniu SPZOZ'ów i instytucji kultury do przedsiębiorców opowiada się M. Szydło: W sprawie pojęcia pomocy publicznej; Glosa 2002, nr 3, s.14. wróć do artykułu (16) W ustawie o podatkach i opłatach lokalnych (j.w.) występuje bezpośrednio jeden tylko tytuł prawny do udzielania pomocy publicznej przedsiębiorców, mianowicie w art. 5 ust.1 pkt 3 u.p.l. W przepisie tym wyrażona została specjalna stawka podatku od budynków lub ich części zajętych na działalność gospodarczą w zakresie obrotu kwalifikowanym materiałem siewnym. Samo zatem zróżnicowanie stawek w zależności od tego czy chodzi o działalność gospodarczą czy nie, nie jest jeszcze przejawem "pomocy publicznej". W konstrukcji podatkowej nie występuje jeszcze wyraźna selektywność. wróć do artykułu (17) Szczególną formą pomocy publicznej dla przedsiębiorców może być potencjalnie możliwe do wyprowadzenia z ustaw szczególnych przysporzenie dokonywane nie tyle co poprzez "dotację" ile poprzez nie będące nią "sfinansowanie kosztów" (albo zapłatę rachunków za przedsiębiorcę). Przykładem jest przepis art. 24 ust.6 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. Nr 72, poz.747), gdzie mowa o dopłacie przekazywanej przedsiębiorcy wodociągowo-kanalizacyjnemu. wróć do artykułu (18) Wprawdzie zgodnie z polskim prawem "kredyt" może być udzielany wyłącznie przez bank, jednak organy publiczne mogą za pośrednictwem banków pośrednio udzielać pomocy przedsiębiorcom. wróć do artykułu (19) Tego rodzaju przypadki przysporzenia przedsiębiorcy korzyści finansowych drogą bezpośredniego zastosowania przepisu prawnego, pod poprzednią ustawą, były traktowane przez Prezesa UOKiK jako pomoc publiczna i podlegały stosownemu opiniowaniu. W przeważających poglądach doktryny uznaje się je za szczególny przejaw pomocy i określa mianem "pomocy automatycznej" (zob. E. Modzelewska-Wąchał /.../: op. cit.). W literaturze dotyczącej ustawy uchylonej z 30.06.2000 r. pojawiły się również poglądy według których, tego rodzaju przysporzenia przedsiębiorcy korzyści nie zalicza do pomocy publicznej (zob.: J. Cudzich, V. Filipowicz-Zemła: Pomoc publiczna - zagadnienia podstawowe; Monitor Podatkowy 2002 r., nr 1, s.9. Pogląd ww. autorów bazował na definicji pomocy publicznej z ustawy z 30.06.2000 r. (art.4 pkt 1), która mówiła, że pomoc "...udziela organ", co zdaniem autorów wykluczało uznawanie przysporzenia ex lege za pomoc publiczną w formalnym rozumieniu dotychczasowej definicji ustawowej. Aktualna definicja ustawowa pomocy publicznej nie operuje już pojęciem "organ udzielający pomocy", a sama ustawa w kilku przepisach zawiera rozwiązania szczególne ustanowione na potrzeby pomocy automatycznej - por. art. 7 pkt 2, art. 7 pkt 6, art.31, art. 40 ust.2). wróć do artykułu (20) Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jednol.: Dz.U. z 2000 r. Nr 46, poz.543; z późn. zm.). wróć do artykułu (21) Przepis art. 34a ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 155, poz.1014; z późn. zm.) jest podstawą do podejmowania przez organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego uchwał w sprawie szczegółowych zasad i trybu umarzania wierzytelności jej jednostek organizacyjnych z tytułu należności pieniężnych, do których nie stosuje się przepisów ustawy - Ordynacja podatkowa, udzielania innych ulg w spłacaniu tych należności. Przy stosowaniu przepisów ww. uchwał wobec przedsiębiorców należy z konieczności równolegle stosować przepisy o zasadach pomocy publicznej i procedurach pomocy publicznej z ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. wróć do artykułu (22) Ustawa z dnia 20 marca 2002 r. o finansowym wspieraniu inwestycji (Dz.U. Nr 41, poz.363; z późn. zm.) przewiduje możliwość udzielania gminie z budżetu państwa szczególnego wsparcia finansowego przeznaczonego na tworzenie i modernizację infrastruktury technicznej bezpośrednio związanej ze wspieraną inwestycją przedsiębiorcy. Wsparcie finansowe gminy na budowę przeznaczanej dla przedsiębiorcy infrastruktury podstawowej wliczane jest wówczas do ogólnej kwoty pomocy publicznej otrzymanej przez przedsiębiorcę. wróć do artykułu (23) Ustawa z dnia 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych (Dz.U. Nr 23, poz. 600; z późn. zm) - znowelizowana w szeregu miejscach ustawą o pomocy publicznej z 30.06.2000 r. wróć do artykułu (24) Przepis art. 10 wyraża wymóg, aby udzielając pomoc organ uwzględniał wymagania wynikające z zasady suplementarności (pkt 1), zasady proporcjonalności (pkt 2), zasady efektywności społecznej (pkt 3), zasady niezbędności (pkt 4) i zasady przejrzystości (pkt 5). Na straży powyższych zasad oraz zasad ochrony wolnej konkurencji stoi Prezes UOKiK ze swoimi kompetencjami z rozdziału 6 ustawy. Nazewnictwo powyższych zasad - za: E. Modzelewska-Wąchał /.../: op. cit. wróć do artykułu (25) Zgodnie z art. 40 ust.4 u.p.p. sprawozdania, w przypadku jednostek samorządu terytorialnego, przekazywane są za pośrednictwem regionalnych izb obrachunkowych. wróć do artykułu (26) Poprzednio obowiązująca ustawa z 30.06.2000 r. obowiązek zwrotu pomocy wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem odnosiła do każdej z form pomocy (tj. pomocy z aktu normatywnego, pomocy z decyzji, pomocy z umowy), a o jej zwrocie orzekał organ decyzją administracyjną z art. 33 uchylonej ustawy z 30.06.2000 r. wróć do artykułu (27) Hipotetycznie można tutaj wyobrazić sobie dwie sytuacje: pierwszą, gdy pomoc udzielana jest pierwszy raz i opiewa na 99 tys. EURO oraz drugi przypadek, gdy pomoc wynosi 1 EURO ale za ostatnie 3 lata przedsiębiorca już otrzymał pomoc na 100 EURO. Drugi przypadek (pomoc na kwotę 1 EURO) wejdzie w pełny zakres stosowania ustawy wraz z żądaniem zwrotu pomocy z art. 35, natomiast pierwszy (pomoc na kwotę 99 tys. EURO) objęty zostanie jedynie niektórymi przepisami o monitorowaniu pomocy. wróć do artykułu (28) Instytucja "programu pomocowego" z art. 6 pkt 7 u.p.p. jest również narzędziem za pomocą którego można wyrazić "politykę podatkową" zorientowaną na indywidualnie przyznawane ulgi podatkowe z ustawy - Ordynacja podatkowa. Jeśli tego rodzaju program został pozytywnie zaopiniowany przez Prezesa UOKiK, to na gminie nie ciąży już obowiązek przedkładania do zaopiniowania decyzji będących wyrazem pomocy indywidualnej (za wyjątkiem "dużych projektów inwestycyjnych" w rozumieniu art. 7 pkt 13). W związku z powyższym rozwiązaniem w ustawie znalazł się przepis przejściowy - art.52 u.p.p. Przy uchwalaniu polityki podatkowej pojawia się nadto problem ustalenia charakteru takiej uchwały i ustalenia organu właściwego do podejmowania takich uchwał. Otóż uchwała powinna pochodzić od organu stanowiącego j.s.t. i nie może być formułowana jako wiążące wytyczne dla organu podatkowego. Powinna przyjmować formę właściwą dla uchwał programowych, w jakich wyraża się uwarunkowania, cele oraz kierunki polityki, a także opisuje się narzędzia takiej polityki - w tym kompetencje organu podatkowego z ustawy - Ordynacja podatkowa, kompetencje rady gminy do ustalania stawek i zwolnień podatkowych, kompetencje w zakresie zarządzania majątkiem itd. wróć do artykułu (29) Zob. tekst przypisu nr 8. wróć do artykułu (30) Łatwy dostęp do tekstów wojewódzkich dzienników urzędowych stwarza program komputerowy "LEX-OMEGA" dzięki hasłom <prawo miejscowe> i <podatek od nieruchomości>. wróć do artykułu (31) Uchwała Nr XXXV/280/01 Rady Gminy Zebrzydowice z dnia 28 listopada 2001 r. w sprawie: zwolnień w podatkach lokalnych w 2002 roku (Dz.Urzęd. Wojew. Śląskiego z 2001 r. Nr 99, poz.3210). wróć do artykułu (32) Uchwała Rady Gminy Dobroszyce z dnia 21 grudnia 2001 r. w sprawie zwolnienia od podatku od nieruchomości na terenie gminy Dobroszyce (Dz.Urz. Wojew. Dolnośląskiego z 2002 r. nr 22, poz.567) wróć do artykułu (33) Uchwała Nr 937/XLVI/01 Rady Miasta Płocka z dnia 27 listopada 2001 r. w sprawie rozwiązywania problemu bezrobocia w mieście Płocku (tekst jednol.: Dz.Urzęd.Wojew.Mazowieckiego z 2002 r. nr 40, poz.935). wróć do artykułu (34) Uchwała Nr XXXII/276/2001 Rady Miejskiej w Mielcu z dnia 29 listopada 2001 r. w sprawie wprowadzenia zwolnień w podatku od nieruchomości w 2002 roku (Dz.Urzęd.Wojew.Podkarpackiego z 2001 r. nr 105, poz.2036) wróć do artykułu (35) Uchwała Nr 369/XLVI/2002 Rady Miasta Gorlic z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie zwolnienie z podatku od nieruchomości na terenie Gminy Miejskiej Gorlice, które weszły w skład Specjalnej Strefy Ekonomicznej "Euro-Park" Mielec Obręb Gorlice - Tereny Przemysłowe Glinnik Małopolski i jej otuliny (Dz.Urz.Wojew.Małopolskiego z 2002 r. nr 163, poz.2494). wróć do artykułu (36) Por. np. pismo Prezesa UOKiK z dnia 8 lutego 2002 r. (DDO-43-99/2/2002/JK), w efekcie czego powstały niektóre rozwiązania prawno-formalne wyrażone w uchwale Rady Miejskiej Gorlice powołanej w poprzednim przypisie. wróć do artykułu (37) Por. np. Uchwała Nr XCI/865/01 Rady Miasta Krakowa z dnia 21 listopada 2001 w sprawie wysokości stawek podatku od nieruchomości, zwolnień od tego podatku oraz wzorów deklaracji podatkowych (Dz.Urz.Wojew.Małopolskiego z 2001 r. nr 176, poz.2732). wróć do artykułu Biuletyn RIO w Krakowie "Correcta" nr 4 z 2002 r. Ten artykuł pochodzi od: Regionalne Izby Obrachunkowe https://archiwum.rio.gov.pl/ Adres WWW tego artykułu to: https://archiwum.rio.gov.pl/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=150