Zadłużenie jednostek samorządu terytorialnego. Data Wednesday, 23 July - 13:55:18 Temat: Wyniki kontroli NIK W kwietniu 2003 r. na stronach internetowych NIK w dziale "Wyniki kontroli" została opublikowana "Informacja o wynikach kontroli zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego (Nr ewid. 18/2003)" W naszym serwisie prezentujemy skrót prasowy tej informacji natomiast pełny jej tekst można pobrać ze stron NIK. W okresie objętym kontrolą wystąpił – jak wykazała kontrola NIK i regionalnych izb obrachunkowych – znaczny wzrost zadłużenia kontrolowanych jednostek samorządu terytorialnego. Mimo, że dług samorządowy stanowi część długu państwowego, to nie ma dotychczas znaczącego wpływu na jego wysokość (na koniec 2001 r. stanowił 3,3% długu ogółem). Niepokojącym jest jednak – w ocenie NIK i RIO - szybkie tempo przyrostu zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego, pomimo że tylko w nielicznych przypadkach przekroczyło ono dopuszczalny poziom, określony przepisami ustawy o finansach publicznych (60% dochodów). Trudności w sytuacji finansowej samorządów przejawiają się m.in. w rosnących kwotach zobowiązań wymagalnych z tytułu dostaw towarów i usług, składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy. Najważniejsze problemy związane z zadłużeniem jednostek samorządu terytorialnego stwierdzone w wyniku kontroli NIK i RIO to: Udzielanie kredytodawcom, tytułem zabezpieczenia kredytów nieodwołalnego do czasu spłaty tych zobowiązań, pełnomocnictwa do dysponowania rachunkiem bankowym jednostki samorządu terytorialnego, Wysokie i systematycznie rosnące zadłużenie publicznych zakładów opieki zdrowotnej, dla których samorządy są organami założycielskimi, stanowiące poważne zagrożenie dla prawidłowego funkcjonowania gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego, Zadłużenie samorządowych osób prawnych, wykonujących zadania własne jednostek samorządu terytorialnego w zakresie usług użyteczności publicznej, które może wywołać skutki finansowe dla budżetów gmin miejskich i miast na prawach powiatu, Nieujawanianie w sprawozdawczości budżetowej w zakresie długu publicznego części zobowiązań jednostek samorządu terytorialnego. Kontrolę przeprowadzono, zgodnie z podpisanym przez NIK i Krajową Radę Regionalnych Izb Obrachunkowych porozumieniem o współpracy, w 242 jednostkach samorządu terytorialnego. Kontrolerzy NIK zbadali w okresie 13.06. – 23.12.ub.r. 96 jednostek z wysokim poziomem zadłużenia, inspektorzy RIO w okresie 1.08.- 30.11.ub.r. 146 jednostek zaplanowanych do kompleksowej kontroli gospodarki finansowej w 2002 r. W wyniku tego kontrola została przeprowadzona w jednostkach o bardzo zróżnicowanym poziomie zadłużenia. Najważniejsze ustalenia kontroli Najwyższy poziom zadłużenia – jak ustalono - wystąpił w gminach wiejskich kontrolowanych przez NIK, najniższy w województwach. W okresie objętym kontrolą wzrosła liczba jednostek, które przekroczyły dopuszczony ustawą o finansach publicznych poziom zadłużenia (60% zrealizowanych w ciągu roku dochodów) z 5 na koniec 1999 r. do 11 na koniec następnego roku i 14 na koniec 2001 r. Według stanu na koniec I półrocza 2002 r. w 6 spośród objętych kontrolą jednostkach zadłużenie przekroczyło 60% zaplanowanych na 2002 r. dochodów. Ustalono, że rośnie liczba jednostek samorządu terytorialnego z poziomem zadłużenia powyżej 50% dochodów i maleje liczba z poziomem zadłużenia poniżej 20% dochodów. Niektóre jednostki (w toku kontroli ustalono 2 przypadki) zaciągają długoterminowe zobowiązania wobec wykonawców inwestycji, które w myśl przepisów ustawy o finansach publicznych nie są tytułem dłużnym i nie są wykazywane w sprawozdaniach o stanie zobowiązań. Jak wykazała kontrola NIK i RIO dług zoz-ów, dla których organami założycielskimi są samorządy, na koniec I półrocza 2002 r. wynosił 1.515,9 mln zł i był wyższy o 25,3% od zadłużenia tych podmiotów na koniec 2001 r. (1.209,8 mln zł). Ustalono przypadki (3) przejęcia przez samorządy zobowiązań zlikwidowanych zoz-ów, co miało znaczny wpływ przez nie płynności finansowej. Ustalono, że w 86 kontrolowanych jednostkach spłata kredytu na rzecz kredytodawcy została zabezpieczona nieodwołalnym pełnomocnictwem do dysponowania bieżącym rachunkiem bankowym jednostki samorządu terytorialnego. NSA wykluczył możliwość udzielenia pełnomocnictwa do dysponowania rachunkiem podstawowym budżetu gminy (wyrok NSA z 5 listopada 1998 r. sygn. akt S.A./Kr824/98). Skorzystanie z tego prawa przez kredytodawcę mogłoby – w ocenie NIK i RIO - uniemożliwić organom wykonawczym jednostki wykonywanie budżetu w sposób zgodny z przepisami ustawy o finansach publicznych oraz doprowadzić do utraty przez te jednostki możliwości realizacji zadań. Nie stwierdzono w tej kontroli przypadków korzystania przez kredytodawców z prawa do dysponowania rachunkiem jednostki. W 136 jednostkach samorządu terytorialnego, spośród 242 objętych kontrolą, kontrolerzy NIK i RIO stwierdzili liczne nieprawidłowości przy zaciąganiu, wykorzystaniu i spłacie zobowiązań z tytułu kredytów, pożyczek, emisji obligacji oraz udzielaniu przez samorządy poręczeń i gwarancji innym podmiotom. Zaciągnięte długoterminowe zobowiązania w siedmiu kontrolowanych jednostkach zostały wykorzystane na inne cele niż określone w umowach i uchwałach organów stanowiących. W 39 jednostkach w sprawozdaniach o stanie zobowiązań wykazano dane niezgodne z danymi wynikającymi z ewidencji księgowej. Z powodu nieterminowego regulowania zobowiązań z tytułu: dostaw towarów i usług, składek na ubezpieczenia społeczne 28 jednostek w 2000 r., 23 jednostki w 2001 r. i 13 jednostek w I półroczu 2002 r. zapłaciło odsetki w łącznej wysokości odpowiednio: 1,1 mln zł, 0,9 mln zł i 0,1 mln zł. W 13 jednostkach z powodu spłaty długoterminowych kredytów i pożyczek po umownych terminach zapłacono w badanym okresie odsetki w łącznej kwocie 0,1 mln zł. NIK ustaliła, że w wyniku działań zarządów kontrolowanych jednostek niezgodnych z przepisami prawa powszechnie obowiązującego, środki w wysokości 6,9 mln zł zostały wydatkowane z naruszeniem przepisów prawa, uszczuplenia w dochodach samorządów wyniosły 158,1 tys. zł, inne nieprawidłowości finansowe dotyczyły środków w wysokości 13,1 mln zł. Kwota wobec której NIK podjęła działania w celu jej odzyskania stanowi 108 tys. zł. RIO ustaliły, że łączna kwota wydatków dokonana przez jednostki objęte kontrolą z naruszeniem prawa wynosiła 3,9 mln zł, kwota 15,5 mln zł wykazana w sprawozdaniach w zakresie długu publicznego była niezgodna z ewidencją księgową. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami NIK skierowała do właściwych komisji orzekających 8 wniosków o ukaranie za naruszenie dyscypliny finansów publicznych oraz do prokuratury jedno zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa polegającego na wydatkowaniu środków ze sprzedaży obligacji niezgodnie z celami określonymi w warunkach emisji. RIO skierowały do rzeczników dyscypliny finansów publicznych 26 zawiadomień o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych. Wzrost zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego stwarza poważne zagrożenie dla możliwości skorzystania przez samorządy ze środków pomocowych z Unii Europejskiej. Warunkiem uzyskania takich środków jest zapewnienie przez samorządy wkładu finansowego w realizację inwestycji. Zachodzi więc konieczność monitorowania przez jednostki samorządu terytorialnego swojego zadłużenia oraz racjonalizowania swoich wydatków. NIK i RIO postulują rozważenie zmiany regulacji dotyczącej dopuszczalnego zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego. Informacja pochodzi z serwisu internetowego Najwyższej Izby Kontroli http://www.nik.gov.pl Ten artykuł pochodzi od: Regionalne Izby Obrachunkowe https://archiwum.rio.gov.pl/ Adres WWW tego artykułu to: https://archiwum.rio.gov.pl/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=319