Regionalne Izby Obrachunkowe

Wyrok NSA w Warszawie z dnia 9 maja 2002 r. (Sygn. akt III SA 3480/01)
Data Tuesday, 25 January - 12:07:44
Temat: Orzecznictwo

Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie
po rozpoznaniu w dniu 9 maja 2002 r. sprawy ze skargi Haliny P na orzeczenie Głównej Komisji Orzekającej w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych z dnia 25.10.2001 r. Nr DF/GKO/Odw-148/217-218/2001 w przedmiocie naruszenia dyscypliny budżetowej:
1) uchyla zaskarżone orzeczenie,
2) zasądza od Głównej Komisji Orzekającej na rzecz skarżącej kwotę 10 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
UZASADNIENIE
Główna Komisja Orzekająca w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych przy Ministrze Finansów orzeczeniem z dnia 25.10.2001 r. po rozpoznaniu odwołania Haliny P. - p.o. głównej księgowej Kuratorium Oświaty w B od orzeczenia Komisji Orzekającej w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych przy Wojewodzie P z dnia 6 lipca 2001 r., Nr DFP 5/01 - na podstawie:
- art. 160 ust. 2 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych,
- § 57 i § 62 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 kwietnia 1999 r. w sprawie właściwości i trybu powoływania rzeczników dyscypliny finansów publicznych, organów orzekających oraz szczególnych zasad postępowania w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych utrzymała w mocy orzeczenie Komisji I instancji.
Obwinieni Wiesław R - P Kurator Oświaty i Halina P - pełniąca obowiązki Głównego Księgowego, udzielili zamówień publicznych na realizację projektów edukacyjnych związanych z reformą oświaty poprzez zawarcie umów z wykonawcami tych projektów. Przy udzieleniu zamówień publicznych zakończonych zawarciem tych umów nie były sporządzone projekty z postępowania w sytuacji, gdy zamówienia przekraczały równowartość 30.000 EURO, nie żądano od wykonawców projektów potwierdzenia spełnienia warunków, o których mowa w art. 22 ust. 1 ustawy o zamówieniach publicznych, a konkretnie w zakresie nie podlegania wykluczeniu z postępowania wykonawców oraz zaniechano uzyskania zatwierdzenia wyboru trybu zamówienia z wolnej ręki pomimo, że wartość zamówienia przekraczała także równowartość kwoty 20.000 EURO.
Zaznaczyć należy, że projekty oceniane były przez komisję konkursową, bowiem Kuratorium ogłosiło konkurs na wyłonienie jednostek szkolących i zaprezentowane przez nie projekty szkoleń w określonych tematach. Ustalenia powyższe Główna Komisja uznała za bezsporne.
Naruszeniem dyscypliny finansów publicznych na podstawie art. 138 ust. 1 pkt 12 ustawy o finansach publicznych jest popełnienie czynu polegającego na niezachowaniu ustawowych zasad, form lub trybu postępowania przy udzieleniu zamówienia publicznego określonych ustawą o zamówieniach publicznych. Udzielonych zostało kilka zamówień, z których trzy zamówienia dotknięte zostały wadą prawną skutkującą odpowiedzialnością z tytułu naruszenia dyscypliny finansów publicznych. Ustawa o zamówieniach publicznych wymaga sporządzenia protokołu postępowania w sytuacji, kiedy wartość przedmiotu zamówienia przekracza równowartość 30.000 EURO, zgodnie z art. 15 ust. 1 w związku z art. 25 ust. 1 wymienionej ustawy, oraz wymaga uzyskania zatwierdzenia przez Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych wyboru trybu z wolnej ręki, jeżeli wartość tego zamówienia przekracza równowartość 20.000 EURO zgodnie z art. 71 ust. 1a. Wszystkie trzy umowy zawarte w wyniku udzielonego zamówienia w trybie ustawy o zamówieniach publicznych przekraczały równowartość 30.000 EURO. Naruszono więc w sposób oczywisty zasadę pisemności postępowania przez nieprowadzenie protokołu i braku dokumentów potwierdzających oświadczenie o niepodleganie wyłączeniu z udziału w postępowaniu wynikającą z powołanych wyżej przepisów i trybu postępowania, bowiem warunkiem koniecznym do zastosowania trybu z wolnej ręki powyżej równowartości 20.000 EURO jest uzyskanie zatwierdzenia wyboru tego trybu przez Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych. Oczywiście decyzję Prezesa zamawiający winien uzyskać przed wszczęciem postępowania w tym trybie.
Główna Komisja nie podzieliła poglądu odwołujących się, że ich błędem było sporządzenie jednej umowy na kilka zamówień (konkretnie: obszarów tematycznych), bowiem udzielając kilku zamówień temu samemu podmiotowi na ten sam przedmiot zamówienia (w ustalonym stanie faktycznym nie można było traktować poszczególnych tematów jako odrębne zamówienie, bowiem były przedstawione do oceny przez ten podmiot, który następnie realizował zamówienie) doszłoby do dzielenia zamówienia na części. Komisja nie podzieliła również poglądu odwołujących się, że każdy temat (obszar) to odrębne zamówienie. Takie rozumowanie obwinionych nie może być poprawne w odniesieniu do ustalonego stanu faktycznego z powodów wyżej przedstawionych. Zdaniem GKO, z okoliczności sprawy wynika, że przypisany czyn popełniony został z winy nieumyślnej (art. 141 ust. 3 ustawy o finansach publicznych).
Skarżąca Halina P - p.o. Głównego Księgowego Kuratorium Oświaty w B wniosła skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie.
W skardze podniosła, iż grant edukacyjny przekazywany był na poszczególne projekty (obszary), którego wartość nie przekraczała 20.000 EURO, zatem nie został naruszony art. 71 ust. 1a ustawy o zamówieniach publicznych. Nadto jako p.o. głównego księgowego podpisywała umowy na granty edukacyjne jako osoba odpowiedzialna za finanse, które Kuratorium Oświaty na cel zawarty w umowach posiada, nie brała natomiast udziału w żadnej komisji konkursowej przyznającej granty. Powołała się na sugestię Ministerstwa Edukacji Narodowej, zgodnie z którą zastosowanie trybu zamówienia z wolnej ręki nie wymaga zatwierdzenia przez Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych, gdy wartość zamówienia nie przekracza wymienionej wyżej kwoty. Żaden z przyznanych grantów edukacyjnych Ośrodkom Doskonalenia Nauczycieli w B Ł i S nie przekraczał wartości 20.000 EURO. W umowach zawartych z grantobiorcami nie określono ogólnej sumy, tylko kwotę na poszczególne projekty, gdyż przedmiotem zamówienia były projekty, a nie ich suma.
W odpowiedzi na skargę GKO wniosła ojej oddalenie.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga jest zasadna, a w każdym razie zasadny jest wniosek o uchylenie zaskarżonego orzeczenia.
Na wstępie należy zauważyć, co słusznie podkreśla w odpowiedzi na skargę Główna Komisja Orzekająca, że w dacie wydania rozstrzygnięć przez obie instancje brak było materialnoprawnej podstawy do przyjęcia odpowiedzialności skarżącej z tytułu podpisania przedmiotowych umów.
Otóż zgodnie z art. 202 ust. 2 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 155, poz. 1014 ze zm.) przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 maja 1991 r. w sprawie praw i obowiązków głównych księgowych budżetów, jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych (Dz.U. Nr 40, poz. 174 ze zm.) utraciły swoją moc z dniem 31 grudnia 2001 r. Odpowiedzialność głównych księgowych w zakresie kontroli zgodności operacji gospodarczych i finansowych jednostki została dopiero uregulowana w noweli do ustawy o finansach publicznych z dnia 27.07.2001, która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2002 r. Komisje Orzekające obu instancji nie rozważały odpowiedzialności skarżącej na innej podstawie. Z treści art. 4 ust. 4 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. Nr 121, poz. 591 ze zm.) wynika, że kierownik jednostki ponosi odpowiedzialność za wykonywanie obowiązków w zakresie rachunkowości, chyba że określone obowiązki w tym zakresie zostaną przypisane innym osobom za ich zgodą. Z akt sprawy nie wynika, jaki był zakres czynności Haliny P jako p.o. Głównego Księgowego P Kuratorium Oświaty. W szczególności, czy skarżąca w zakresie tych czynności miała obowiązek dokonywania wstępnej kontroli kompletności i rzetelności dokumentów dotyczących operacji gospodarczych i finansowych, w szczególności w zakresie zasad, form lub trybu postępowania przy udzielaniu zamówień publicznych.
Z treści skargi zdaje się wynikać, że Halina P podpis na przedmiotowych umowach złożyła jedynie jako osoba odpowiedzialna za finanse, które Kuratorium Oświaty posiadało na cel zawarty w umowach, a nie jako osoba odpowiedzialna za kontrolę formalno-prawną udzielanych zamówień.
Powyżej stwierdzone uchybienia uniemożliwiają kontrolę legalności sprawowaną przez Naczelny Sąd Administracyjny albowiem w sposób jednoznaczny nie została przesądzona kwestia odpowiedzialności skarżącej za przypisany jej czyn.
W tej sytuacji przedwczesne byłyby rozważania na temat samego czynu z art. 138 ust. 1 pkt 12 ustawy o finansach publicznych.
Z tych wszystkich względów i na podstawie art. 22 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 3 oraz art. 55 ust. 1 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o NSA orzeczono jak w sentencji.

Ten artykuł pochodzi od: Regionalne Izby Obrachunkowe
https://archiwum.rio.gov.pl/

Adres WWW tego artykułu to:
https://archiwum.rio.gov.pl/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=835