Kontrola używania symboli państwowych przez organy administracji publicznej
Data Friday, 18 May - 15:51:50
Temat: Wyniki kontroli NIK


W kwietniu 2005r. na stronach internetowych NIK w dziale "Wyniki kontroli" została opublikowana "Informacja o wynikach kontroli używania symboli państwowych przez organy administracji publicznej" (Nr ewid. 76/2005).

Do barw i symboli państwowych większość Polaków ma szczególny stosunek. Emblemat Orła Białego, łopot biało-czerwonej, strofy hymnu narodowego – są w stanie wyzwolić w ludziach najwyższe emocje.

Niektóre kraje uchwaliły swoje kodeksy flagowe, precyzujące zasady postępowania z flagami państwowymi i ich prezentacji, określające dni – związane ze szczególnymi wydarzeniami z życia narodu i historii państwa – w których wywieszanie flag na budynkach instytucji państwowych jest obowiązkowe, wreszcie zawierające katalog pouczeń i kar w razie sprofanowania czy zbezczeszczenia symboli państwowych.

Jednak, czy najwyższe uczucia patriotyczne i szczere emocje podniosłych chwil, mogą konkurować z suchą, zamkniętą w język paragrafów i punktów beznamiętną regulacją prawną?
Za odpowiedź niech posłuży fragment preambuły do Kodeksu flagowego Indii: „Pomimo przywiązania poszanowania i wierności w stosunku do flagi krajowej często spotykany jest również brak świadomości – także pośród organizacji i agencji rządowych – w zakresie prawa, praktyk i konwencji, które mają zastosowanie do prezentowania flagi. Kodeks flagowy stanowi próbę zebrania wszystkich praw oraz instrukcji w celu odpowiedniego pokierowania wszystkimi zainteresowanymi i dla ich dobra.”

W Polsce obowiązują stosowne regulacje prawne, a podstawowym aktem w tej dziedzinie jest znowelizowana w 2004 roku ustawa o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej. Czy zawiera ona precyzyjne wzorce polskich symboli państwowych? Czy reguluje w sposób kompletny zasady posługiwania się godłem, wywieszania flag i wykonywania „Mazurka Dąbrowskiego”? I wreszcie, czy zobowiązane do respektowania tych regulacji podmioty – w szczególności organy administracji państwowej – wywiązują się należycie z tych obowiązków? By odpowiedzieć na te pytania, Prezes NIK zarządził przeprowadzenie kontroli „Używanie symboli państwowych przez organy administracji publicznej”.

Ustawa określa wzór godła, barwy flagi oraz jej wymiary, zawiera też zapis nutowy Mazurka Dąbrowskiego.
Godłem RP jest wizerunek orła białego ze złotą koroną na głowie zwróconej w prawo, z rozwiniętymi skrzydłami, z dziobem i szponami złotymi, umieszczonymi w czerwonym polu tarczy. Przepisy określają też wzory tablic z godłem do umieszczania na budynkach oraz wzorzec godła do eksponowania w pomieszczeniach wewnątrz nich. Kontrola wykazała, że mimo dość precyzyjnie określonych norm, w praktyce panuje w tym względzie wielka dowolność. Na budynkach rządowych znaleźć można metaloplastyczne wariacje na temat orła – bez tarczy herbowej, bądź też straszące „artystycznie” przetworzone ptaszydła. Postępowanie to jest jaskrawym naruszaniem przepisów ustawy. W okresie II Rzeczypospolitej takie praktyki byłyby nie do pomyślenia, bowiem na budynkach publicznych mogły być umieszczane tylko tarcze z godłem produkowane przez Mennicę Państwową.

Przepisy dotyczące umieszczania godła w pomieszczeniach wewnętrznych nie są jednoznaczne. Oczywiście godło powinno odpowiadać ustalonemu wzorowi, nie jest wiec dopuszczalne wieszanie na ścianach kilimów tkanych bez oglądania się na ustawową poprawność, czy popisów drzeworytnictwa – a takie przypadki kontrola odnotowała. Jednak większy kłopot jest ze zdefiniowaniem rodzajów pomieszczeń, w których godło powinno być umieszczane. W ustawie o godle mówi się o „pomieszczeniach urzędowych”, tyle, że nigdzie pojęcie to nie jest zdefiniowane. Czy ma to być każdy pokój, w którym pracuje urzędnik? Jednym z efektów tej kontroli, w zamyśle jej projektodawców, ma być stworzenie zasad dobrej praktyki używania symboli państwowych. Zgodnie z nimi przyjęliśmy, że owym „pomieszczeniem urzędowym”, w którym obowiązek nakazuje umieścić godło, są pomieszczenia kierownictwa urzędu oraz te, w których przyjmowani są interesanci.

Ustawa określa proporcje długości i szerokości flagi, a także stopień nasycenia barw – białej i czerwonej. Od razu trzeba stwierdzić, że „na oko” nie da się stwierdzić, czy tkaniny użyte do uszycia flagi maja odcień właściwy, czy też nie. Wyniki kontroli niedwuznacznie wskazują, że wywiesza się flagi o wszystkich odcieniach czerwieni – od niezwykle intensywnej i jaskrawej, aż do bladej i wypłowiałej. W opinii Izby, wyjściem z tej sytuacji byłoby umożliwienie zainteresowanym kupna flag z tkanin tylko na ten cel przeznaczonych, o kolorze, jego nasyceniu i odcieniu zgodnym z wzorem opisanym w ustawie. Należałoby się zatem zastanowić nad certyfikowaniem takiej produkcji.
Osobna kwestia – kiedy flagi wywieszać? Ustawa nie stawia tu ograniczeń, co oznacza, że nie ma dni nieodpowiednich. Nie precyzuje jednak, w jakie dni flagi należy bezwzględnie eksponować.

Ustawa obowiązująca w Niemczech wymienia 17 takich okazji. Nasza ustawa mówi o obowiązku podnoszenia flagi w święta państwowe, ale gdyby trzymać się dosłownie jej litery, to flagi wywieszano by tylko na 1 maja, albowiem jest to, zgodnie z prawem, jedyne nasze święto państwowe. Natomiast 3 maja i 11 listopada to święta narodowe, których ustawa nie zalicza do godnych uczczenia podniesieniem flag. Tego legislacyjnego błędu nie rekompensuje zdrowy rozsądek i propagowane przez nas zasady dobrej praktyki używania symboli państwowych.

Nader często – wykazały wyniki kontroli – flagi państwowe traktowane są przez najpoważniejsze urzędy jako ozdoby. Tymczasem, o czym przypominają nieliczni znawcy protokołu, symbolika wymowy flag jest bardzo czytelna. Najbardziej honorowym miejscem, jest strona prawa, czyli ta, w którą orzeł ma zwróconą głowę – tam zawsze powinno się wystawiać flagę gospodarza, która ma pierwszeństwo przed flagami innych państw i organizacji międzynarodowych. Jeżeli są trzy maszty, to flaga polska powinna być podniesiona na środkowym. Wywieszenie flagi, oprócz uczczenia świąt, powinno coś oznaczać – że obraduje Sejm, że w gmachu obecny jest Prezydent RP, że premier przyjmuje zacnego gościa – ale w każdym przypadku flagi powinny być wystawione zgodnie z zasadą pierwszeństwa gospodarza, która wszak w niczym nie ujmuje stronie przyjmowanej. Pod tym względem – co wykazała kontrola – panuje u nas, wynikająca zapewne z powszechnej niewiedzy, dowolność. W dobrych zasadach, stanowiących załącznik do informacji o wynikach kontroli przypominamy podstawowe kanony.

Największa dowolność panuje w przypadku wykonywania hymnu. Co prawda Minister Kultury jest ustawowo zobowiązany do zatwierdzania tekstu muzycznego hymnu na układy orkiestrowe i chóralne, ale rzeczywistość z trudem poddaje się tej normie.

Spośród 13 jednostek administracji rządowej i samorządowej, skontrolowanych przez Najwyższa Izbę Kontroli, negatywną ocenę dotyczącą używania godła sformułowano wobec 8 jednostek, a używania flagi w odniesieniu do 11 z nich. Odnotowania wymaga jednocześnie właściwa reakcja kierowników kontrolowanych jednostek, polegająca na usunięciu większości stwierdzonych nieprawidłowości jeszcze w trakcie kontroli.

Godło było eksponowane we wszystkich pomieszczeniach urzędowych jedynie w 2 spośród 9 jednostek administracji rządowej, oraz w 11 spośród 22 jednostek samorządowych. W grupie urzędów centralnych godła brakowało najczęściej w pomieszczeniach Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Zarówno w MSWiA jak i MSZ ponad połowa egzemplarzy godła była nieprawidłowa – bez tarczy herbowej, a ich kolorystyka była niewłaściwa.

Na niektórych urzędach i ambasadach umieszczano wizerunki orła bez tarczy, o rażąco niewłaściwych barwach

Obowiązujące regulacje prawne nie określają zasad używania godła na pismach oficjalnych organów państwowych oraz witrynach internetowych urzędów, czego konsekwencją była niejednolita praktyka w tym zakresie.

W połowie wszystkich kontrolowanych jednostek używano flag o niewłaściwych proporcjach lub barwach nieodpowiadających ustawowemu wzorowi.

Najwyższa Izba Kontroli negatywnie oceniła zatem sposób używania symboli państwowych przez organy administracji, zwłaszcza jednostki administracji rządowej, które powinny wykazywać szczególną dbałość o poprawne używanie symboli państwowych i stanowić wzór dla pozostałych urzędów administracji publicznej.
Informacja pochodzi z serwisu internetowego Najwyższej Izby Kontroli http://www.nik.gov.pl
Ten artykuł pochodzi od: Regionalne Izby Obrachunkowe
https://archiwum.rio.gov.pl/

Adres WWW tego artykułu to:
https://archiwum.rio.gov.pl/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=1211