Wykonywanie publicznych usług w transporcie.
Data Monday, 26 May - 09:26:32
Temat: Wyniki kontroli NIK


W sierpniu 2002 r. na stronach internetowych NIK w dziale "Wyniki kontroli" została opublikowana "Informacja o wynikach kontroli wykonywania publicznych usług w transporcie (Nr ewid. 168/2002)"

W naszym serwisie prezentujemy skrót prasowy tej informacji natomiast pełny jej tekst można pobrać ze stron NIK.


Najwyższa Izba Kontroli krytycznie ocenia brak systemowych rozwiązań służących wypełnianiu obowiązków w sferze komunikacji publicznej i finansowania zadań o charakterze służby publicznej Zaznaczyć należy, że obowiązek służby publicznej oznacza zobowiązanie, którego przedsiębiorstwo biorąc pod uwagę wyłącznie własne interesy ekonomiczne: nie prowadziłoby w ogóle, nie prowadziłoby na dużą skalę lub na tych samych warunkach). Władze publiczne nie wypełniły swoich obowiązków w tej dziedzinie i nie stworzyły podstaw do określenia potrzeb przewozowych w publicznym transporcie pasażerskim: Minister właściwy ds. transportu nie podjął swoich obowiązków ustawowych w tej sferze, natomiast marszałkowie województw dopiero rozpoczęli kształtowanie koncepcji polityki transportowej w województwach.

Władze publiczne, nie posiadając koncepcji rozwiązań systemowych, koncentrowały się na zadaniach jednostkowych – pośredniczyły w przekazywaniu dotacji przewoźnikom lub koordynowały rozkłady jazdy.

W opinii NIK nieprawidłową jest sytuacja, w której Minister ds. transportu ma ograniczoną możliwość wypełniania obowiązków związanych z rozwojem i utrzymaniem infrastruktury drogowej i kolejowej, czego przyczyną w głównej mierze jest niedostatek środków finansowych.

Ponadto – w ocenie NIK – zagrożone jest terminowe dostosowanie polskiego prawa do prawa Unii Europejskiej w zakresie służby publicznej w transporcie (zadeklarowaną datą gotowości Polski do wdrożenia porządku prawnego UE jest 31 grudnia 2002).

W związku z tym NIK uznała za celowe, aby Rada Ministrów:

1. Podjęła inicjatywę legislacyjną, mającą na celu uregulowanie zasad wykonywania publicznego transportu zbiorowego, rozumianego jako obowiązek służby publicznej oraz zasad jego wspierania przez organy administracji rządowej i samorządowej;

2. Spowodowała przyspieszenie opracowania aktów prawnych o jednolitym systemie ewidencjonowania i księgowania wydatków na infrastrukturę drogową, kolejową i wodną śródlądową.

Ustalenia kontroli:

Minister właściwy ds. transportu nie podjął działań zmierzających do ustalenia zapotrzebowania na międzywojewódzkie przewozy kolejowe. Brakowało więc podstaw do określenia wysokości środków na ten cel oraz warunków określenia rozmiaru “obowiązku służby publicznej” w międzywojewódzkim kolejowym transporcie pasażerskim, realizowanym przez PKP. W tej sytuacji nie rozpoczęto prac przygotowawczych, dostosowujących system rozliczeń pomiędzy władzą publiczną a przewoźnikiem do standardów UE. W 6 spośród 10 skontrolowanych urzędów marszałkowskich dopiero w trakcie kontroli podjęto prace na rzecz określenia strategii transportowej województw. Decyzje w sprawach komunikacji publicznej podejmowano w nich jedynie na podstawie ogólnych strategii rozwoju województw.

Organy władzy publicznej nie stworzyły narzędzi pozwalających na określenie wielkości środków publicznych niezbędnych do sfinansowania komunikacji zbiorowej. B. Ministerstwo Transportu i Gospodarki Morskiej oraz skontrolowane urzędy marszałkowskie nie posiadały własnych sprawdzalnych danych o potrzebach przewozowych. W związku z tym informacje niezbędne do określenia wartości usług (liczba podróżnych, koszty przewozów, wielkości ulg), uzyskiwały od przewoźnika - PKP, nie weryfikując ich z powodu braku odpowiednich mechanizmów.

Stwierdzono ponadto, że PKP finansowały z własnych środków zadania służby publicznej. Stało się tak, gdyż Minister właściwy ds. transportu oraz samorządy wojewódzkie nie ustalili w drodze analizy i rachunków symulacyjnych, wielkości środków niezbędnych na ten cel.

W opinii NIK, działania Ministra właściwego ds. transportu w zakresie wspierania transportu kombinowanego nie przyniosły zadowalających rezultatów. W latach 1998 – 2000 przewozy kombinowane wzrosły jedynie o 43 tys. ton. NIK pozytywnie natomiast ocenia wprowadzenie rozwiązań legislacyjnych wspierających ten rodzaj transportu w ramach Narodowego Programu Przygotowania Polski do Członkostwa w UE. Krytycznej ocenie poddano natomiast zarzucenie prac związanych z rozwojem wodnego transportu śródlądowego.

Zadania realizowane na poziomie władz samorządowych województw:

Chociaż samorządy województw nie były przygotowane ani organizacyjnie, ani finansowo, do wdrożenia kompleksowych rozwiązań w sferze komunikacji publicznej, w 2001 roku podjęły działania prowadzące do ich wdrożenia. 9 spośród skontrolowanych 16 zarządów województw przeznaczyło na te przedsięwzięcia (studialne i organizacyjne) łącznie ok. 2 mln zł, czyli 6,6 % z kwoty 300 mln zł dotacji budżetowych na organizowanie i finansowanie kolejowych przewozów pasażerskich.

Organizowanie regionalnych przewozów kolejowych (w tym ewentualne finansowanie ich ze środków własnych) i koordynowanie rozkładów jazdy samorządy wojewódzkie wykonywały najczęściej ograniczając się do planowania, uzgadniania i koordynowania przebiegu linii komunikacyjnych. Zdaniem NIK pożądane rozwiązania przyjęto w opolskim urzędzie marszałkowskim.

Polegały one na koordynowaniu rozkładów jazdy wszystkich przewoźników, zbadaniu potrzeb, ocenie kosztów, współtworzeniu strategii komunikacji publicznej w regionie. Powierzono je jednak specjalistycznej firmie, co wskazuje, że urząd nie był kadrowo ani organizacyjnie przygotowany do wykonania tego zadania.

Starania samorządów o zakup pojazdów szynowych na potrzeby regionalne w 2001 roku zakończyły się fiaskiem – uniemożliwiło to zbyt późne uruchomienie środków budżetowych oraz ich niewspółmierność – 1do 2 mln zł na jeden pojazd przy kosztach zakupu ok. 4 mln zł.

System dopłat do ulg funkcjonował niesprawnie zarówno w dziedzinie przewozów autobusowych jak i kolejowych. Samorządy wojewódzkie zawierając umowy jedynie pośredniczyły w przekazywaniu środków, częste były przypadki braku kontroli realizacji umów i skutków finansowych. Główną przeszkodą w funkcjonowaniu systemu było niedoszacowanie wielkości potrzeb oraz przekazywanie dotacji w niepełnych kwotach. I tak: PKP przekazano jedynie 183,mln zł zamiast zagwarantowanych umowami 261,6 mln, natomiast przewoźnikom autobusowym nie przekazano 167,4 mln zł.

Kontrola NIK wykazała, że PKP nie były przygotowane do stosowania norm UE odnoszących się do obowiązków służby publicznej w transporcie kolejowym z powodu braku procedur i narzędzi do sporządzenia wiarygodnego rachunku kosztów wykonywania służby publicznej i przysługującej z tego tytułu rekompensaty.
Informacja pochodzi z serwisu internetowego Najwyższej Izby Kontroli http://www.nik.gov.pl
Ten artykuł pochodzi od: Regionalne Izby Obrachunkowe
https://archiwum.rio.gov.pl/

Adres WWW tego artykułu to:
https://archiwum.rio.gov.pl/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=284