Prawidłowość działania organów rejestrujących Data Monday, 26 May - 09:58:00 Temat: Wyniki kontroli NIK W czerwcu 2002 r. na stronach internetowych NIK w dziale "Wyniki kontroli" została opublikowana "Informacja o wynikach kontroli prawidłowości działania organów rejestrujących pojazdy przekwalifikowane z samochodów osobowych na samochody ciężarowe (Nr ewid. 148/2001)" W naszym serwisie prezentujemy skrót prasowy tej informacji natomiast pełny jej tekst można pobrać ze stron NIK. Wyniki kontroli wykazały, że obowiązujące w latach 1998-2000 przepisy (m.in. brak wystarczająco precyzyjnych definicji samochodu ciężarowego i osobowego) umożliwiały kwalifikowanie do kategorii ciężarowej samochodów osobowych, poddanych nieznacznym tylko przeróbkom. Skutkiem finansowym nieprawidłowości przy rejestracji takich pojazdów było – w przypadkach zbadanych bezpośrednio w trakcie kontroli – uszczuplenie dochodów budżetu z tytułu odliczeń podatku VAT łącznie o 68.636.879 zł. Natomiast oszacowana przez NIK w skali całego kraju łączna kwota z tytułu tych odliczeń wyniosła około 5,245 mld zł. Celem kontroli podjętej z inicjatywy NIK było: - dokonanie oceny prawidłowości postępowania starostów w procesie rejestracji samochodów ciężarowych przekwalifikowanych z osobowych; - sprawdzenie, czy obowiązujące uregulowania prawne w tym zakresie nie stwarzały możliwości nieuzasadnionego uszczuplania dochodów budżetu państwa; - ustalenie, w jakim stopniu podatek VAT naliczony przy sprzedaży samochodów osobowych niezasadnie przekwalifikowanych na ciężarowe i odliczany przez ich nabywców wpłynął na zmniejszenie dochodów budżetu państwa; - ocena działalności Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej (obecnie Infrastruktury) w zakresie wydawania dla tych samych typów pojazdów podwójnych świadectw homologacji i zapewnienia prawidłowości rejestracji pojazdów ciężarowych przebudowanych z osobowych. Zgodnie z obowiązującymi przepisami w l. 1998 – 2000 zmiana kategorii pojazdu (z osobowej na ciężarową) uprawniała nabywców takich pojazdów, prowadzących działalność gospodarczą, m.in. do “odliczenia” od ceny zakupionego samochodu podatku VAT (22% ceny netto). Obniżenie kwoty lub zwrot różnicy podatku należnego VAT nie przysługiwało jednakże w przypadku zakupu samochodu o dopuszczalnej ładowności do 500 kg, z wyjątkiem gdy odsprzedaż stanowiła przedmiot działalności gospodarczej podatnika. Zmian kategorii pojazdów dokonywali zarówno Minister Transportu i Gospodarki Morskiej, poprzez wydawanie świadectw homologacji kategorii ciężarowej dla pojazdów posiadających już homologację kategorii osobowej, jak i starostowie, rejestrujący – z naruszeniem obowiązujących przepisów – przebudowane samochody osobowe jako ciężarowe. Brak wystarczająco precyzyjnych definicji samochodu ciężarowego i samochodu osobowego (Minister nie wykorzystał podziału przyjętego w Polskiej Normie) oraz brak uregulowań określających warunki techniczne, jakie powinny spełniać samochody ciężarowe przebudowane z osobowych powodował, że mimo iż nie dokonywano żadnych zmian konstrukcyjnych w samochodach osobowych - nie naruszając prawa - zmieniano ich kategorię i przeznaczenie. W efekcie posiadające homologację samochody osobowe, po wbudowaniu ażurowych przegród, uzyskały również świadectwa homologacji kategorii ciężarowej. Minister, poprzez wydanie wszystkim zgłaszającym się producentom i importerom 618 świadectw homologacji, zaliczył do kategorii ciężarowej niemal wszystkie eksploatowane w Polsce marki i typy samochodów osobowych, w tym także samochody o małych gabarytach (np.Fiat Cinguecento, Seicento, UNO, Daewoo Tico i Matiz, Citroen Saxo, Xsara) i luksusowe (np.Volvo V70 i V40, Audi A4AV, Renault Laguna, Megane Scenic, Mercedes E55 do E430, BMW). Urzędy skarbowe nie miały podstaw do kwestionowania ustalonej przez Ministra kategorii samochodów i w przypadku takich samochodów ciężarowych musiały uwzględniać odliczenia podatku VAT. Niekorzystne dla budżetu państwa było wprowadzenie przez Ministra (w rozporządzeniu o homologacji z 1999r). nowej kategorii ciężarowego pojazdu wielozadaniowego, powstałego z przebudowy samochodu osobowego o nadwoziu kombi lub hatchback. Uzyskanie jednego z tych warunków następowało poprzez zmniejszenie z 5 do 2 lub 4 liczby miejsc siedzących. Dotyczyło to pojazdów, w których dopuszczalna ładowność zbliżona była do wysokości granicznej (500 kg) uprawniającej do odliczenia podatku VAT. Kontrola wykazała, że w połowie zbadanych świadectw homologacji, wydanych dla pojazdów kategorii ciężarowej przebudowanych z samochodów osobowych, Minister nieprawidłowo określił masę własną pojazdu. Nieprawidłowych rejestracji zmian kategorii samochodów (z osobowej na ciężarową) dokonywali starostowie. Zmiana kategorii tych samochodów następowała bowiem na podstawie zaświadczeń stacji kontroli pojazdów (SKP), zamiast na podstawie wymaganych wyciągów ze świadectw homologacji, wydanych na nową kategorię pojazdów. Ustalono, że w przedstawiony sposób w 18 Urzędach (z 22 poddanych kontroli) zarejestrowano blisko jedną trzecią samochodów ciężarowych przebudowanych z osobowych. Samochody te najpierw zarejestrowane zostały jako osobowe, a następnie, po wykonanych przebudowach i przeprowadzonych w SKP badaniach technicznych, w krótkim czasie (często tego samego lub kilku dni), przerejestrowane zostały na ciężarowe, mimo że według świadectw homologacji pozostawały w dalszym ciągu samochodami osobowymi. Również diagności z SKP działali nielegalnie, bowiem nie posiadali uprawnień do zmiany rodzaju pojazdu i wpisywania w wydanych zaświadczeniach innej kategorii niż określona w wyciągu ze świadectwa homologacji. Ponadto stwierdzono potwierdzanie nieprawdy w wystawianych przez SKP zaświadczeniach z badań technicznych, których faktycznie nie przeprowadzano oraz wpisywanie w tych dokumentach danych technicznych pojazdów niezgodnych z rzeczywistymi (Legnica, Szczecin). W 5 urzędach stwierdzono także przypadki dokonywanej przez starostów nieprawidłowej rejestracji zmian kategorii z ciężarowej na osobową. Ich powodem były uciążliwości w eksploatacji tych samochodów jako ciężarowych. Wskazuje to, że celem wcześniejszej zmiany kategorii mogły być korzyści finansowe w postaci odliczenia zapłaconego podatku VAT. Duży wpływ na wystąpienie stwierdzonych nieprawidłowości miał również niedostateczny nadzór ze strony starostów (i prezydentów miast) nad podległymi pracownikami (w 3 Urzędach rejestracji dokonywali pracownicy nie posiadający wymaganych upoważnień) oraz nad SKP. Zdaniem NIK istotny wpływ na nieprawidłowości przy rejestracji i badaniach technicznych samochodów ciężarowych, przebudowanych z osobowych, miała również nieprawidłowa interpretacja przepisów, dokonywana przez Ministerstwo. Działalność Ministra, jako organu odwoławczego prowadzona była z naruszeniem obowiązującego prawa. Większość decyzji (80% zbadanych) dopuszczała rejestrację (do końca 1998r.) pojazdów ciężarowych przebudowanych z osobowych wyłącznie na podstawie zaświadczeń SKP, bez żądania wyciągu ze świadectw homologacji na zmienioną kategorię pojazdu. Zdarzało się, że decyzje Ministra uchylały prawidłowe decyzje wojewodów o unieważnieniu rejestracji ww. samochodów, bądź utrzymywały w mocy nieprawidłowe decyzje wojewodów, odmawiające stwierdzenia nieważności rejestracji takich pojazdów. We wnioskach pokontrolnych Izba proponuje takie zmiany przepisów, które spowodują uściślenie pojęć “samochód osobowy i samochód ciężarowy” oraz pozwolą na wyraźne odróżnienie ich kategorii. Wyeliminują przy tym istniejącą możliwość swobodnego i niekorzystnego dla budżetu państwa kwalifikowania do kategorii ciężarowej samochodów przeznaczonych konstrukcyjnie do przewozu osób i określą jednoznacznie sposób postępowania w tym zakresie. Natomiast umieszczenie w dokumentach homologacyjnych numerów identyfikujących pojazd pozwoli na ustalenie, które partie pojazdów z danej wersji uzyskały homologację na kategorię ciężarową, a które na osobową. W ten sposób uniemożliwi się wystawianie dla jednego samochodu dwóch różnych wyciągów ze świadectw homologacji, wskazujących, że ten sam samochód jest zarówno samochodem osobowym, jak i ciężarowym. Najwyższa Izba Kontroli uznała, że podatnicy VAT, nabywając samochody ciężarowe przebudowane z osobowych i uzyskując – w drodze decyzji administracyjnej – ich rejestrację jako ciężarowych, nie mogą ponosić konsekwencji błędnej wykładni przepisów, stosowanej przez organy rejestracyjne. Dlatego też nie formułowano wniosków o podjęcie działań mających na celu wyegzekwowanie odliczonego podatku VAT z ww. tytułu. Również Minister Finansów uznał, że podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT, jeżeli są spełnione następujące warunki: samochód został nabyty przed 1 stycznia 2001r., był wykorzystywany w prowadzeniu działalności gospodarczej oraz dokonane przeróbki samochodu potwierdzone zostały przez upoważnione SKP. Informacja pochodzi z serwisu internetowego Najwyższej Izby Kontroli http://www.nik.gov.pl Ten artykuł pochodzi od: Regionalne Izby Obrachunkowe https://archiwum.rio.gov.pl/ Adres WWW tego artykułu to: https://archiwum.rio.gov.pl/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=287