Realizacja programu regionalnego PILICA
Data Monday, 04 August - 13:46:28
Temat: Wyniki kontroli NIK


W lutym 2003 r. na stronach internetowych NIK w dziale "Wyniki kontroli" została opublikowana "Informacja o wynikach kontroli realizacji programu regionalnego PILICA (Nr ewid. 189/2002)"

W naszym serwisie prezentujemy skrót prasowy tej informacji natomiast pełny jej tekst można pobrać ze stron NIK.


Kontrola została podjęta z własnej inicjatywy Najwyższej Izby Kontroli przez Delegaturę w Łodzi, jako kontrola doraźna (w trzech jednostkach) i sprawdzająca (w dwóch jednostkach).
Badania kontrolne objęły lata 1997-2001.
Kontrola została przeprowadzona w IV kwartale 2001 r. i I kwartale 2002 r.
Celem kontroli było dokonanie – przy uwzględnieniu kryteriów określonych w art. 5 ustawy o NIK – oceny prawidłowości działań w zakresie realizacji Programu Regionalnego PILICA (zwanego dalej „Programem”), w tym skuteczności wykonywania funkcji nadzorczych i koordynacyjnych przez organy administracji rządowej i samorządowej województwa łódzkiego (Wojewoda i Sejmik Województwa) oraz Zarządu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi (WFOŚiGW).

Celem Programu Regionalnego PILICA była poprawa czystości wód Zalewu Sulejowskiego i dorzecza Pilicy poprzez skanalizowanie obszaru wokół Zalewu Sulejowskiego (kolektory lewo i prawobrzeżne) i oczyszczenie ujętych w ten sposób ścieków w dwóch oczyszczalniach zlokalizowanych w Tomaszowie Maz. i Piotrkowie Tryb., które wymagały modernizacji i rozbudowy.

Wyniki kontroli przeprowadzonych w ramach tematu P/00/092 w I kwartale 2001 r. wykazały niedostateczne przygotowanie organizacyjne do wdrożenia Programu Regionalnego PILICA, w tym zwłaszcza brak uzgodnionego i zaakceptowanego harmonogramu realizacji poszczególnych zadań, uzasadniającego zgłoszenie w 1998 r. przez Spółkę „Oczyszczalnia Ścieków” w Tomaszowie Maz. wniosku o dofinansowanie środkami pomocowymi Unii Europejskiej rozbudowy i modernizacji dzierżawionej wówczas oczyszczalni ścieków jako jednego z zadań tego Programu.
W wystąpieniach pokontrolnych z kwietnia 2001 r. sygnalizowano zagrożenie terminu 30 września 2001 r. ustalonego w Memorandum Finansowym jako data zakończenia kontraktowania robót - zwłaszcza przy nie ustalonych warunkach dostępu inwestora do dokumentacji projektowo-technicznej.
Do Prezydenta Miasta Tomaszowa Maz. wnioskowano o kontynuowanie działań zmierzających do pozyskania przez Spółkę „Oczyszczalnia Ścieków” w Tomaszowie Maz. dokumentacji technicznej umożliwiającej terminową realizację prac warunkujących skorzystanie z dotacji ze środków Komisji Europejskiej.
Do Prezesa Zarządu Spółki „Oczyszczalnia Ścieków” w Tomaszowie Maz. wnioskowano o zintensyfikowanie działań zmierzających do przejęcia dokumentacji techniczno-technologicznej projektu modernizacji i rozbudowy oczyszczalni ścieków, a także prac związanych z kontraktowaniem projektu, limitowanych terminami realizacji przedsięwzięcia zawartymi w Memorandum Finansowym.
Do Prezesa „Eko-Consulting” Sp. z o.o. wnioskowano m.in. o:
  • sporządzenie jednolitego harmonogramu rzeczowo-finansowo-podmiotowego dla całości Regionalnego Programu PILICA i zaznajomienie z nim stron uczestniczących,

  • przyśpieszenie i zakończenie prac projektowych modernizacji i rozbudowy oczyszczalni ścieków w Tomaszowie Maz.,

  • ustalenie sposobu przekazania zaktualizowanej dokumentacji ww. zadania w terminie umożliwiającym zakontraktowanie robót przed dniem 30 września 2001 r.

Ponieważ z odpowiedzi na powyższe wystąpienia pokontrolne wynikało, że działania podjęte dla realizacji wniosków nie gwarantowały zachowania terminów zakontraktowania robót dotyczących modernizacji oczyszczalni ścieków w Tomaszowie Maz., wymaganych dla uzyskania pomocy z UE – przeprowadzono ponowne badania kontrolne.

Realizacja Programu Regionalnego PILICA w okresie 6 lat (1996-2001) nie wyszła poza fazę koncepcyjno-projektową. Koszty wyniosły ponad 21 mln zł, a brak harmonogramu działań z określonym zakresem obowiązków i odpowiedzialności uczestniczących w Programie jednostek uniemożliwiał właściwy nadzór. W rezultacie nie zostały spełnione – we właściwym terminie – warunki wykorzystania środków pomocowych przyznanych w ramach projektu PHARE PL 9907.03 w kwocie 8,1 mln EURO na rozbudowę i modernizację oczyszczalni ścieków w Tomaszowie Mazowieckim.
Dokument o nazwie Program Regionalny PILICA nie został opracowany i nie uzyskał statusu prawnego. Podejmowane działania oparte były jedynie na „Założeniach techniczno-ekonomiczno-przestrzennych” opracowanych w 1997 r. kosztem 733,8 tys. zł (w tym 194,6 tys. zł od Wojewody Łódzkiego) na zlecenie byłego Wojewody Piotrkowskiego, który został upoważniony przez sygnatariuszy porozumienia ze stycznia 1996 r. do nadzorowania realizacji uzgodnionych działań, w tym powołania wspólnie z Wojewodą Łódzkim pełnomocnika do spraw opracowania i realizacji programu. O stosownych rozwiązaniach (m.in. wybór koncepcji i autora opracowań projektowych) zmierzających do realizacji powołanego porozumienia decydowały (w formie kolejnych porozumień) wieloosobowe gremia przedstawicieli urzędów administracji rządowej i samorządowej oraz innych instytucji. Efektem tych działań do końca 1998 r. było wykonanie strefy ekotonowej wokół Zbiornika Sulejowskiego (koszt 993,7 tys. zł) oraz opracowanie części dokumentacji technicznej kolektorów lewobrzeżnych z rozbudową oczyszczalni ścieków w Piotrkowie Tryb. i Tomaszowie Maz., którą w formie aportu o wartości 2.436,9 tys. zł Wojewoda Piotrkowski przekazał na kapitał „Eko-Consulting” Sp. z o.o., obejmując jako Skarb Państwa 2.436 udziałów po 1000 zł każdy.
Pozytywnie oceniono działania Wojewody Łódzkiego, który – po zmianach ustrojowych i kompetencyjnych w państwie obowiązujących od stycznia 1999 r. – wspomagał realizację Programu Regionalnego PILICA zabiegając o pozyskanie środków oraz wsparcie ze strony administracji centralnej i samorządowej, a także społeczności lokalnych.

W wyniku zmian ustrojowych, od stycznia 1999 r. do wdrożenia programu zrównoważonego rozwoju ochrony środowiska, uwzględniającego listy przedsięwzięć priorytetowych, zobowiązane były Sejmik i Zarząd Województwa Łódzkiego.
W maju 1999 r. Sejmik Województwa Łódzkiego podjął uchwałę Nr IX/81/99 popierającą ideę realizacji Programu Regionalnego PILICA oraz zobowiązał Zarząd Województwa do kontroli jego realizacji i do powołania Społecznej Rady Programu PILICA. Zarząd Województwa nie wykonał jednak uchwały, w części dotyczącej kontroli realizacji Programu, co stanowiło naruszenie art. 41 ust. 2 pkt 1 ustawy o samorządzie województwa , a równocześnie skutkowało brakiem udokumentowanej wiedzy o stanie zaawansowania prac oraz występujących problemach.
Społeczną Radę Programu PILICA powołano 1,5 roku od podjęcia tej uchwały (30 stycznia 2001 r.).
Dopiero w styczniu 2001 r. Sejmik Województwa przyjął harmonogram dostosowania rozwiązań i opracowań Regionalnego Programu PILICA do zasad obowiązujących od 1 stycznia 1999 r. dotyczących programów wojewódzkich, w którym zobowiązał Zarząd Województwa do:
  • przedstawienia Sejmikowi dotychczasowego zakresu realizacji Programu,

  • powołania Regionalnego Komitetu Sterującego,

  • sporządzenia projektu Wojewódzkiego Programu PILICA,

  • poddania tego projektu konsultacji i ocenie społecznej oraz przedłożenia go Sejmikowi w terminie do 30 czerwca 2001 r.

Również tej uchwały Sejmiku Zarząd Województwa nie wykonał w terminie, a Wojewódzki Program PILICA uchwalony został w dniu 27 listopada 2001 r. (tj. 2 miesiące po upływie terminu kontraktowania robót dotyczących modernizacji oczyszczalni ścieków w Tomaszowie Maz.). W konsekwencji w latach 1999-2001 brak było podstaw prawnych realizacji oraz wskazań dotyczących harmonogramu i osób lub podmiotów odpowiedzialnych za sprawną realizację Programu.
W Wojewódzkim Programie PILICA – wobec nieuzyskania środków PHARE na rozbudowę oczyszczalni ścieków w Tomaszowie Maz. – założono alternatywnie wybudowanie kosztem ok. 24 mln zł oczyszczalni ścieków w Kolonii Zawada. Nie został jednak wskazany sposób i zakres wykorzystania dokumentacji technicznej modernizacji i rozbudowy oczyszczalni ścieków w Tomaszowie Maz., którą opracowano kosztem ponad 1.851 tys. zł.

WFOŚiGW w Piotrkowie Tryb. na podstawie porozumienia z dnia 23 czerwca 1998 r. wyznaczony został do prowadzenia wszelkich działań zmierzających do zgromadzenia środków finansujących Program, w tym także organizacyjnych, umożliwiających jego sprawną realizację. Na zadania określone w założeniach Regionalnego Programu PILICA wydatkował w latach 1996-1998 łącznie 13.663,6 tys. zł. Do organizacji i koordynacji, w tym opracowania programów i planów realizacyjnych ochrony środowiska, we wrześniu 1997 r. utworzona została „Eko-Consulting” Sp. z o.o. w Piotrkowie Tryb. (zarejestrowana 20 marca 1998 r.). Od grudnia 1998 r. w akcie założycielskim Spółki jako przedmiot jej działania podano realizację Regionalnego Programu PILICA obejmującego wszelkie działania inwestycyjne, usługowe i produkcyjne, związane z ekologiczną ochroną rozlewiska rzeki Pilicy.
W ocenie NIK nadzór Zarządu WFOŚiGW w Piotrkowie Tryb. – zarówno nad realizacją Programu jak i nad działalnością „Eko-Consulting” Sp. z o.o. nie był skuteczny.
Przede wszystkim WFOŚiGW w Piotrkowie Tryb. przekazując środki finansowe na opracowanie dokumentacji projektowej nie oceniał jakości i przydatności tej dokumentacji. W konsekwencji już w 2000 r. kosztem 549 tys. zł aktualizowano dokumentację z 1998 r., dotyczącą modernizacji i rozbudowy oczyszczalni ścieków w Tomaszowie Maz, na którą wydatkowano 1.302 tys. zł.
W umowie Nr 17/98 z dnia 28 października 1998 r. Zarząd WFOŚiGW w Piotrkowie Tryb. wskazał inny cel przeznaczenia dotacji w kwocie 4.000 tys. zł dla „Eko-Consulting” Sp. z o.o. od określonego w uchwale RN Nr 310/98 w sprawie przyznania tych środków. Spowodowało to, że kwota 3.697.846 zł została wykorzystana w latach 1999-2000 na sfinansowanie dokumentacji technicznej, którą stosownie do postanowień uchwały RN Nr 169/97 – ustalającej generalne kryteria wyboru i finansowania przedsięwzięć ze środków Funduszu - Spółka winna posiadać ubiegając się o dotację.
Ponadto na skutek braku nadzoru właścicielskiego nad spółkami „Eko-Consulting” w Piotrkowie Tryb. i „Oczyszczalnia Ścieków” w Tomaszowie Maz. wniosek o przyznanie pomocy finansowej ze środków PHARE w październiku 1998 r. złożyła Spółka „Oczyszczalnia Ścieków”, nie dysponująca wówczas żadnymi środkami i możliwościami inwestycyjnymi, chociaż to „Eko-Consulting” Sp. z o.o. posiadała stosowną dokumentację techniczną, była zobowiązana do opracowywania planów i dysponowała środkami na ten cel, a od grudnia 1998 r. do realizacji Programu PILICA obejmującej m.in. wszelkie działania inwestycyjne. W późniejszym okresie skutkowało to komplikacjami w dostępie Spółki „Oczyszczalnia Ścieków” do dokumentacji technicznej stanowiącej własność „Eko-Consulting” Sp. z o.o.

WFOŚiGW w Łodzi na Regionalny Program PILICA wydatkował łącznie 7.912.974 zł, głównie na podwyższenie kapitałów zakładowych spółek „Eko-Consulting” (7.000 tys. zł) i „Oczyszczalnia Ścieków” (691.600 zł). Tryb podwyższania kapitału spółek był zgodny z obowiązującymi wówczas przepisami (art. 88c ust. 1 pkt 3 i 88e ust. 8 pkt 5) ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska.
Zarząd WFOŚiGW w Łodzi nie dopełnił jednak obowiązku protokolarnego przejęcia od likwidowanego WFOŚiGW w Piotrkowie Tryb. zinwentaryzowanej dokumentacji jego spraw bieżących z 1998 r., wynikającego pośrednio z art. 5 ust. 1 pkt 3 lit. i ustawy z dnia 13 października 1998 r. Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną.
Przyczyniło się to – w ocenie NIK – do braku wiedzy o kompletności i rzetelności udokumentowania przez WFOŚiGW w Piotrkowie Tryb. spraw związanych z Programem Regionalnym PILICA, w tym m.in. o wysokości nakładów poniesionych na realizację Programu w latach 1996-1998.
Nadzór Zarządu WFOŚiGW w Łodzi, w tym właścicielski, nad spółkami „Oczyszczalnia Ścieków” w Tomaszowie Maz. i „Eko-Consulting” w Piotrkowie Tryb. był nieskuteczny i nie prowadził do eliminowania rozbieżności ich stanowisk w ramach współpracy przy realizacji Programu Regionalnego PILICA. Dotyczyło to zwłaszcza problemów związanych z przekazywaniem dokumentacji technicznej modernizacji oczyszczalni ścieków oraz uzyskania pozwoleń na budowę przyłącza energetycznego i rurociągu tłocznego.
Nadzór przedstawicieli WFOŚiGW w Łodzi w radach nadzorczych obu spółek nie obejmował wszystkich form wynikających z art. 212 Kodeksu Handlowego oraz art. 219 Kodeksu spółek handlowych , a Zarząd nie wymagał od nich przedkładania pisemnych sprawozdań i informacji o pracy w tych Radach oraz o efektach sprawowanego nadzoru. Dopiero w grudniu 2001 r. (w czasie kontroli NIK) jego przedstawiciele zostali zobowiązani do składania kwartalnych sprawozdań z działalności w radach nadzorczych oraz do przedkładania informacji o istotnych sprawach zaistniałych w bieżącej działalności spółek.

NIK negatywnie oceniła „Eko-Consulting” Sp. z o.o. w zakresie koordynacji prac nad realizacją Regionalnego Programu PILICA, w tym zwłaszcza rozbudową oczyszczalni ścieków w Tomaszowie Maz.
Sporządzona w latach 1998-1999 dokumentacja tego obiektu, oparta m.in. na nierzetelnym bilansie ścieków, wymagała już w 2000 r. aktualizacji projektu kosztem 549 tys. zł.
Również ze względu na niewłaściwą współpracę ze Spółką „Oczyszczalnia Ścieków” wydłużył się termin wykonania dokumentacji projektowo-technicznej przyłącza energetycznego, gdyż wymagał wprowadzenia w toku prac zmienionych warunków zasilania.
Negatywną ocenę uzasadnia również fakt, że koordynacja działań związanych z realizacją Programu Regionalnego PILICA była praktycznie jedynym celem utworzenia i funkcjonowania „Eko-Consulting” Sp. z o.o. Jej przychody za okres jedenastu miesięcy 2001 r. w kwocie 1.116 tys. zł w 99% stanowiły odsetki od środków na rachunkach bankowych i lokatach, a tylko w 1% z usług. Koszty działalności wyniosły 882 tys. zł, w tym 78,8% wynagrodzenia i świadczenia na rzecz pracowników.

W ocenie Najwyższej Izby Kontroli wniosek Spółki „Oczyszczalnia Ścieków” o dofinansowanie środkami PHARE modernizacji i rozbudowy oczyszczalni ścieków w Tomaszowie Maz. pod potrzeby Programu Regionalnego PILICA był przedwczesny, w sytuacji, gdy nie były znane terminy rozpoczęcia i zakończenia wykonania urządzeń doprowadzających do niej ścieki z rejonu otaczającego Zbiornik Sulejowski, nie były potwierdzone źródła finansowania inwestycji, a Spółka o kapitale zakładowym w wysokości 4.500 zł nie była właścicielem oczyszczalni. Wniosek uzyskał jednak aprobatę NFOŚiGW oraz Ministra Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, co skutkowało zakwalifikowaniem go do współfinansowania środkami pomocowymi.
Jednostką Wdrażającą Projekt PHARE PL 9907.03 ustanowiono NFOŚiGW, który nie doprowadził do zawarcia porozumienia kompetencyjnego oraz ustalenia jednoznacznych zasad współfinansowania Projektu ze środków budżetów lokalnych.
Spółka „Oczyszczalnia Ścieków” nie przyjęła natomiast warunku – zdaniem NIK słusznie - uzyskania efektu ekologicznego dla całego Zbiornika Sulejowskiego, który przy założeniu późniejszej (bez określonego terminu) realizacji kolektorów opaskowych, był nierealny do wykonania.
Brak było także konsekwencji w określeniu podmiotu finansującego koszty zatrudnienia Inżyniera Kontraktu do sprawowania nadzoru technicznego, finansowego i administracyjnego nad robotami i dostawami. Dopiero w kwietniu 2001 r. poinformowano Prezydenta Miasta Tomaszowa Maz, że koszty musi sfinansować Miasto. W tej sytuacji procedury przetargowe podjęte w czerwcu 2001 r., nie doprowadziły do rozstrzygnięć we właściwym terminie.
Na przygotowanie rozbudowy i modernizacji oczyszczalni ścieków Spółka wydatkowała ze środków własnych kwotę 591.812 zł. Z uwagi na zaprzestanie realizacji inwestycji około 364 tys. zł zostało bezpowrotnie utracone.

Wyniki kontroli wskazują, że niezależnie od wniosków skierowanych do kontrolowanych jednostek niezbędne jest zapewnienie przez:
Zarząd Województwa Łódzkiego
  • koordynacji działań jednostek samorządu terytorialnego dla realizacji zadań Wojewódzkiego Programu PILICA,

  • opiniowania i akceptowania wniosków składanych przez podmioty ubiegające się o środki z funduszy pomocowych,

  • priorytetów zadań inwestycyjnych,

  • dokonywania okresowych – co najmniej raz w roku – ocen realizacji celów Programu;

Radę Nadzorczą i Zarząd WFOŚiGW w Łodzi odpowiednio:
  • dokonania oceny istniejącej dokumentacji technicznej pod kątem jej przydatności do celów aktualnie realizowanego Wojewódzkiego Programu PILICA,

  • wyeliminowania rozbieżności powstających przy realizacji Wojewódzkiego Programu PILICA, w szczególności dotyczących dostępu do dokumentacji technicznej sfinansowanej środkami Funduszu,

  • uwzględniania zakresu i harmonogramu realizacji Wojewódzkiego Programu PILICA przy dalszym finansowaniu „Eko-Consulting” Sp. z o.o.

Informacja pochodzi z serwisu internetowego Najwyższej Izby Kontroli http://www.nik.gov.pl
Ten artykuł pochodzi od: Regionalne Izby Obrachunkowe
https://archiwum.rio.gov.pl/

Adres WWW tego artykułu to:
https://archiwum.rio.gov.pl/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=325