Regionalne Izby Obrachunkowe

Zmiany w zakresie zasad udzielania pomocy publicznej przedsiębiorcom po przystąpieniu Polski do UE
Data Friday, 28 May - 11:07:00
Temat: Pisma i interpretacje

URZĄD OCHRONY
KONKURENCJI I KONSUMENTÓW
Pl. Powstańców Warszawy 1
00-950 Warszawa 1, P-36

Zmiany w zakresie zasad udzielania pomocy publicznej
przedsiębiorcom po przystąpieniu Polski do UE

1. Nowe zasady dotyczące postępowania w zakresie udzielania pomocy publicznej

   W odniesieniu do problematyki związanej z udzielaniem pomocy publicznej, od dnia 1 maja 2004 r., w Polsce obowiązują właściwe w tym zakresie przepisy prawa wspólnotowego określające zarówno warunki dopuszczalności pomocy publicznej, jak i zasady nadzorowania pomocy publicznej. Zgodnie z ww. przepisami, organem nadzorującym pomoc publiczną udzielaną w państwach członkowskich jest Komisja Europejska. Oznacza to, iż Prezes UOKiK traci swe dotychczasowe uprawnienia w zakresie nadzorowania pomocy publicznej. W związku z powyższym, następuje zmiana w sposobie prowadzenia postępowań w sprawach dotyczących pomocy publicznej. Obecnie zamiar udzielenia pomocy publicznej, dotychczas zgłaszany Prezesowi UOKiK, podlega zgłoszeniu do Komisji Europejskiej. Zasady notyfikacji pomocy publicznej zostały określone we właściwych przepisach proceduralnych, w tym w szczególności w Rozporządzeniu Rady (WE) Nr 659/1999 z dnia 22 marca 1999 r. ustanawiającym szczegółowe zasady stosowania art. 93 Traktatu WE (Dz. Urz. WE L 83, 27.03.1999).

   Z uwagi na to, iż niektóre kwestie proceduralne wymagają szczegółowego uregulowania w prawie krajowym, przygotowano nową ustawę dotyczącą pomocy publicznej w Polsce, która uchyla ustawę z dnia 27 lipca 2002 r. o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsiębiorców (Dz. U. Nr 141, poz. 1177 ze zm.). Ustawa o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej została uchwalona przez Sejm w dniu 30 kwietnia 2004 r. i obecnie oczekuje na podpis Prezydenta. Zgodnie z art. 72 ww. ustawy, wejdzie ona w życie z dniem ogłoszenia, a zatem najprawdopodobniej w ciągu najbliższych kilku dni.
   Ustawa ta określa zasady postępowania w sprawach dotyczących pomocy państwa spełniającej przesłanki określone w art. 87 ust. 1 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, w tym:
   1. postępowanie w sprawie przygotowania do notyfikacji projektów programów pomocowych, projektów pomocy indywidualnej oraz projektów pomocy indywidualnej na restrukturyzację;
   2. zasady współpracy Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, z podmiotami opracowującymi programy pomocowe, podmiotami udzielającymi pomocy, podmiotami ubiegającymi się o pomoc oraz beneficjentami pomocy, w zakresie pomocy publicznej;
   3. zasady reprezentowania Rzeczypospolitej Polskiej przed Trybunałem Sprawiedliwości i Sądem Pierwszej Instancji w sprawach z zakresu pomocy publicznej;
   4. zasady i tryb zwrotu pomocy publicznej;
   5. zasady monitorowania pomocy publicznej.
    Ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsiębiorców (Dz. U. Nr 141, poz. 1177 ze zm.) formalnie zostanie uchylona z dniem wejścia w życie ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (zgodnie z art. 71 tej ustawy). Jednocześnie zgodnie z art. 64 tejże ustawy, postępowania w sprawie wydania opinii o projekcie programu pomocowego albo pomocy indywidualnej udzielanej na podstawie decyzji lub umowy, prowadzone w trybie art. 24 i 25 ustawy o pomocy publicznej, które nie zostały zakończone przed dniem wejścia w życie ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej, ulegają umorzeniu. W praktyce, pomimo iż formalnie ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. o pomocy publicznej nie przestała obowiązywać, od 1 maja 2004 r. nie jest możliwe prowadzenie postępowań w trybie tej ustawy, gdyż organem nadzorującym udzielanie pomocy publicznej jest Komisja Europejska. Opinia Prezesa UOKiK dotycząca zgodności pomocy publicznej z regułami dopuszczalności udzielania pomocy nie uprawnia organu do udzielenia pomocy, konieczna jest bowiem decyzja Komisji Europejskiej.
   W tej sytuacji celowe jest, aby organy, które wystąpiły z wnioskiem o wydanie opinii o projekcie programu pomocowego (albo decyzji lub umowy), lecz nie uzyskały tej opinii w terminie do dnia 30 kwietnia br., przystąpiły do prac związanych z dostosowaniem tych programów do przepisów prawa wspólnotowego, (akty prawa wspólnotowego dotyczące udzielania pomocy publicznej dostępne są m.in. na stronie internetowej: www.uokik.gov.pl.). W szczególności należy rozważyć możliwość opracowania programów pomocowych dotyczących pomocy, która jest zwolniona z obowiązku notyfikacji do Komisji Europejskiej (szczegółowe wyjaśnienia w pkt. 3).

2. Notyfikacja pomocy do Komisji Europejskiej

   Biorąc pod uwagę fakt, iż ustawa o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej nie weszła jeszcze w życie, w chwili obecnej w ustawodawstwie polskim brak jest przepisów określających tryb dokonywania notyfikacji planowanej pomocy do Komisji Europejskiej. Ww. rozporządzenie Rady (WE) Nr 659/1999 ustanawiające szczegółowe zasady stosowania art. 93 Traktatu WE (Dz. Urz. WE L 83, 27.03.1999) określa jedynie wymóg notyfikacji przez państwo członkowskie, natomiast szczegółowy tryb dokonywania notyfikacji wymaga uregulowania w prawie krajowym. W związku z tym, UOKiK nie posiada obecnie kompetencji w zakresie przekazywania wniosków notyfikacyjnych do Komisji Europejskiej. Informacje niezbędne do dokonania notyfikacji planowanej pomocy do Komisji Europejskiej określone są w formularzach notyfikacyjnych dostępnych obecnie wyłącznie w wersji angielskiej. Nie jest jednak uzasadnione, aby poszczególne podmioty opracowujące programy pomocowe, bądź udzielające pomocy samodzielnie dokonywały notyfikacji do Komisji Europejskiej, notyfikacja jest możliwa bowiem wyłącznie w imieniu państwa członkowskiego. W związku z powyższym podmioty opracowujące programy pomocowe (np. gminy), bądź udzielające pomocy, powinny złożyć wniosek do Prezesa UOKiK o wydanie opinii o zgodności projektu programu z przepisami o pomocy publicznej oraz jego notyfikację do Komisji Europejskiej, zgodnie z przepisami ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej po wejściu jej w życie. Zgodnie z ww. ustawą, notyfikacja pomocy odbywa się za pośrednictwem UOKiK. Bez zgody Komisji pomoc nie może być udzielona, chyba że jest to pomoc zwolniona z obowiązku notyfikacji.

3. Pomoc publiczna zwolniona z obowiązku notyfikacji do Komisji Europejskiej

   Przypadki, w których zamiar udzielania pomocy publicznej nie musi być notyfikowany do KE zostały wymienione w Rozporządzeniu Rady (WE) nr 994/98 z dnia 7 maja 1998 r. dotyczącym stosowania art. 92 i 93 Traktatu ustanawiającego WE do niektórych kategorii horyzontalnej pomocy państwa (Dz. Urz. WE L 142 z 14.05. 1998 r., str. 1 i n.). Zgodnie ze wspomnianym rozporządzeniem, notyfikacji nie podlega pomoc udzielana w ramach tzw. wyłączeń grupowych oraz pomoc de minimis (poniżej 100 tyś. euro). Na podstawie art. 1 ww. rozporządzenia Rady, Komisja Europejska wydała cztery rozporządzenia, w których określiła warunki, jakie muszą być spełnione, aby planowana pomoc nie podlegała obowiązkowi notyfikacji. Są to następujące rozporządzenia:
   • Rozporządzenie nr 68/2001 z dnia 12 stycznia 2001 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu do pomocy szkoleniowej (Dz. Urz. WE L 10 z 13.01.2001 r., str. 20 i n.),
   • Rozporządzenie nr 2204/2002 z dnia 12 grudnia 2002 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy państwa w zakresie zatrudnienia (Dz. Urz. WE L 337 z 13.12.2002 r., str. 3 i n.),
   • Rozporządzenie nr 70/2001 z dnia 12 stycznia 2001 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy państwa dla małych i średnich przedsiębiorstw (Dz. Urz. WE L 10 z 13.01.2001 r., str. 33 i n.),
   • Rozporządzenie nr 69/2001 z dnia 12 stycznia 2001 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy w ramach zasady de minimis (Dz. Urz. WE E 10 z 13.01.2001).
    Pierwsze trzy rozporządzenia dotyczą pomocy udzielanej w ramach tzw. wyłączeń grupowych. W przypadku udzielania pomocy zgodnie z warunkami określonymi w tych trzech ww. rozporządzeniach, do Komisji przesyła się jedynie informacje na temat pomocy publicznej (informacje te winny być przesłane w terminie 20 dni od momentu rozpoczęcia udzielania takiej pomocy). Przygotowanie programów dotyczących pomocy objętej wyłączeniami grupowymi, pozwala na udzielanie pomocy bez konieczności oczekiwania na decyzje. Komisji (co znacznie upraszcza procedurę postępowania i tym samym skraca okres oczekiwania przedsiębiorców na otrzymanie pomocy). Biorąc pod uwagę charakter pomocy udzielanej przez organy gminy, wydaje się, iż w wielu przypadkach opracowanie takich programów pomocowych będzie uzasadnione.
   Notyfikacji do Komisji Europejskiej nie podlega również pomoc de minimis, tj. pomoc której kwota uzyskana przez danego przedsiębiorcę w ciągu trzech kolejnych lat nie przekracza 100 tyś. euro. W przypadku, gdy pomoc de minimis będzie udzielana zgodnie z warunkami określonymi w Rozporządzeniu nr 69/2001 z dnia 12 stycznia 2001 r. w sprawie zastosowania art. 87 i 88 Traktatu WE w odniesieniu do pomocy w ramach zasady de minimis, wówczas nie ma obowiązku informowania Komisji Europejskiej o udzielaniu tego rodzaju pomocy. Konieczne jest jednak przechowywanie dokumentów dotyczących indywidualnej pomocy de minimis przez okres 10 lat od dnia jej przyznania, a w odniesieniu do programu pomocy de minimis przez okres 10 lat od dnia, w którym przyznana została ostatnia pomoc indywidualna w ramach tego programu. Ponadto, zgodnie z art. 5 ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej, podmioty udzielające pomocy będą zobowiązane do wydawania przedsiębiorcom zaświadczeń stwierdzających, iż udzielona pomoc ma charakter de minimis.
   Na szczególną uwagę zasługują zasady kumulacji pomocy nieprzekraczającej kwoty 100 tyś. euro (pomocy de minimis). Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej, do pomocy de minimis nie wlicza się pomocy publicznej udzielonej w ramach programu pomocowego, pomocy indywidualnej oraz pomocy indywidualnej na restrukturyzację, zatwierdzonych przez Komisję zgodnie z art. 88 Traktatu WE, a także pomocy udzielanej w ramach tzw. wyłączeń grupowych. Jeżeli zatem dana pomoc została już zaakceptowana przez Komisję Europejską lub mieści się w kategorii wyłączeń grupowych, nie wlicza się jej do kwoty 100 tyś. euro.
   Z kolei zgodnie z art. 63 ww. ustawy, w okresie 3 lat od dnia wejścia w życie tej ustawy, w celu stwierdzenia, czy planowana pomoc dla przedsiębiorcy jest pomocą de minimis, podmiot udzielający pomocy bierze pod uwagę sumę:
a) wartości pomocy indywidualnej udzielonej przedsiębiorcy przed dniem wejścia wżycie niniejszej ustawy, jeżeli wartość tej pomocy, łącznie z wartością pomocy udzielonej przedsiębiorcy w okresie kolejnych 3 lat poprzedzających dzień jej udzielenia, nie przekraczała równowartości 100 tyś. euro i nie podlegała opiniowaniu przez Prezesa UOKiK;
b) pomocy, której charakter de minimis został potwierdzony zaświadczeniem wydawanym przez organ udzielający pomocy (zgodnie z przepisami ww. ustawy organy udzielające pomocy będą zobowiązane do wydawania przedsiębiorcom zaświadczeń o udzielonej pomocy de minimis).

   Powyższe zasady dotyczące udzielania pomocy de minimis, w szczególności jej kumulacji oznaczają, iż przedsiębiorca może jednocześnie korzystać z pomocy udzielonej na podstawie programu pomocowego zatwierdzonego przez Komisję Europejską (bądź z pomocy, która była notyfikowana indywidualnie, bądź z pomocy objętej wyłączeniami grupowymi) i niezależnie od wartości tej pomocy, ubiegać się o pomoc de minimis. Jest to bardzo istotna zmiana w stosunku do reguły kumulacji pomocy wynikającej z ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o pomocy publicznej.
   Przedkładane dotychczas przez gminy projekty programów pomocowych, np. pomocy regionalnej udzielanej w formie zwolnień z podatku od nieruchomości, przewidują jednocześnie udzielanie pomocy de minimis, jak i pomocy regionalnej (pomoc powyżej 100 tyś. euro), przy czym konstrukcja przepisów jest taka, iż przedsiębiorca ubiegający się o pomoc na podstawie programu najpierw będzie otrzymywał pomoc de minimis, a dopiero po przekroczeniu kwoty 100 tyś. euro będzie mógł uzyskać pomoc regionalną. W związku ze zmianami dotyczącymi obliczania pomocy de minimis, po wejściu w życie ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej, konieczne jest zagwarantowanie przedsiębiorcy w programie pomocowym możliwości wyboru, czy chce on skorzystać z pomocy w ramach programu pomocy de minimis (o ile kwota pomocy, jaką otrzymał w ciągu 3 kolejnych lat, łącznie z pomocą o jaką się ubiega, nie przekroczyła już 100 tyś. euro), czy też decyduje się na otrzymywanie pomocy regionalnej zgodnie z warunkami wynikającymi z przepisów o pomocy publicznej. W tym ostatnim przypadku, pomoc uzyskana przez przedsiębiorcę w ramach programu pomocy regionalnej nie będzie wliczana do puli pomocy de minimis, jaką przedsiębiorca uzyskał lub uzyska w przyszłości (oczywiście pod warunkiem, że program pomocy regionalnej został zatwierdzony przez Komisję Europejską).

Na postawie pisma Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nr DDO-521-11/(2)/2004/MB z dnia 11 maja 2004r.

Ten artykuł pochodzi od: Regionalne Izby Obrachunkowe
https://archiwum.rio.gov.pl/

Adres WWW tego artykułu to:
https://archiwum.rio.gov.pl/modules.php?op=modload&name=News&file=article&sid=537