W sierpniu 2004r. na stronach internetowych NIK w dziale "Wyniki kontroli" została opublikowana "Informacja o wynikach kontroli zasięgu wychowania przedszkolnego" (Nr ewid. 149/2004).
W naszym serwisie prezentujemy skrót prasowy tej informacji natomiast pełny jej tekst można pobrać ze stron NIK.
Kontrola została przeprowadzona z inicjatywy NIK, m.in. w związku z wprowadzeniem od 1 września 2004 r. obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego 6–latków. Celem kontroli, którą objęto 40 gmin (z tego 24 wiejskich, 9 miejsko–wiejskich i 7 miejskich) było dokonanie oceny realizacji zadań w zakresie zapewnienia wychowania przedszkolnego (zadanie własne gmin), w tym przygotowania gmin do objęcia obowiązkowym przygotowaniem przedszkolnym 6-latków.
Najwyższa Izba Kontroli pozytywnie ocenia działania skontrolowanych gmin w zakresie zapewnienia dostępności do usług świadczonych przez placówki wychowania przedszkolnego, pomimo stwierdzonych istotnych nieprawidłowości.
W ostatnich kilkunastu latach zasięg wychowania przedszkolnego w kraju kształtował się na poziomie 50,0% liczby dzieci w wieku 3-6 lat, z tendencją wzrostową [1]. Zasięg wychowania przedszkolnego w skontrolowanych gminach wynosił 60,2% dzieci w wieku 3–6 lat w roku szkolnym 2003/2004. Wskaźnik ten był zróżnicowany: od 40,4% w gminach wiejskich do 72,9% w gminach miejskich. Wśród 15,8 tys. dzieci w wieku 3–6 lat pozostających w skontrolowanych gminach poza zasięgiem instytucjonalnego wychowania przedszkolnego, 15,4 tys. stanowiły dzieci w wieku 3–5 lat (97,5%).
Ponad połowa dzieci w wieku 3-5 lat w skontrolowanych gminach, w tym około 80,0% dzieci z gmin wiejskich pozostawała poza zasięgiem instytucjonalnego wychowania przedszkolnego, co w konsekwencji nie sprzyjało ich rozwojowi i zmniejszało szanse edukacyjne w przyszłości. W skontrolowanych latach szkolnych wskaźniki upowszechniania wychowania przedszkolnego zmniejszały się wraz z obniżaniem się wieku dziecka.
W roku szkolnym 2003/2004 wychowaniem przedszkolnym objęto: 37,8% trzylatków (od 53,5% w gminach miejskich do 13,1% w gminach wiejskich), 56,1% pięciolatków (72,2% w gminach miejskich i 31,7% - wiejskich) oraz 96,0% sześciolatków (odpowiednio: 98,7% i 92,0%). Wskaźniki te były nieznacznie wyższe w porównaniu do poprzedniego roku szkolnego.
W ocenie NIK przyczynami niskiego zasięgu wychowania przedszkolnego były w szczególności: zbyt duża odległość miejsca zamieszkania dziecka od siedziby najbliższego przedszkola oraz wysoka - relatywnie do możliwości rodziców - odpłatność i inne koszty związane z uczęszczaniem dziecka do przedszkola.
Stwierdzone istotne nieprawidłowości dotyczyły niewystarczającego współdziałania gmin z kuratorami oświaty, tj. organami sprawującym nadzór pedagogiczny nad placówkami przedszkolnymi (w ponad jednej trzeciej gmin), a także:- zaniedbań w organizacji pracy przedszkoli (w 16 gminach, tj. 40,0%),
- zaniżania dotacji dla przedszkoli niepublicznych w porównaniu do obowiązujących norm (w 6 spośród 11 skontrolowanych gmin, na terenie których były przedszkola niepubliczne, tj. 54,5%),
- niezadowalającego nadzoru gmin nad działalnością placówek wychowania przedszkolnego w zakresie spraw finansowych i administracyjnych (w 32 gminach, tj. 80,0%).
W 5 spośród 24 skontrolowanych gmin wiejskich nie funkcjonowało żadne przedszkole, w związku z czym 1220 dzieci w wieku 3–5 lat (16,1% dzieci w tym wieku z 4 gmin wiejskich) w roku szkolnym 2002/2003 i 1130 dzieci (14,5%) w roku 2003/2004 z tych gmin pozbawionych było instytucjonalnego wychowania przedszkolnego realizowanego w przedszkolach; wychowanie przedszkolne ograniczało się do jednorocznego uczęszczania dzieci sześcioletnich do oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych.
Z ustaleń kontroli wynika również, że sieć placówek wychowania przedszkolnego ulegała przekształceniom, tj. w części gmin – z powodu malejącej liczby dzieci i kosztów utrzymania – zlikwidowano przedszkola i oddziały przedszkolne w szkołach, a edukację sześciolatków przejmowały w coraz większym stopniu przedszkola niepubliczne i oddziały przedszkolne w szkołach podstawowych.
Stan przygotowań skontrolowanych gmin do wprowadzenia z dniem 1 września 2004 r. obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego dla dzieci w wieku 6 lat nie wykazywał zagrożenia realizacji tego zadania. We wszystkich skontrolowanych gminach ustalono liczbę dzieci, które od 1 września 2004 r. objęte zostaną obowiązkowym wychowaniem przedszkolnym – w sumie 9927 osób (tj. o 270 mniej, niż wynosiła liczba dzieci 6 – letnich objętych wychowaniem przedszkolnym w roku szkolnym 2003/2004).
W 24 skontrolowanych gminach ustalono, że dla 581 spośród 2648 zameldowanych w tych gminach sześciolatków (tj. 21,5%) trzeba zapewnić dowożenie, gdyż ich droga do placówki wychowania przedszkolnego przekroczy 3 km. We wszystkich gminach zaplanowano środki na dowożenie dzieci. W połowie gmin opracowano projekty uchwał w sprawie sieci placówek wychowania przedszkolnego w związku z planowanym rocznym przygotowaniem przedszkolnym dzieci sześcioletnich.
Z przeprowadzonych w trakcie kontroli anonimowych badań ankietowych (ankiety wypełniło 2921 rodziców, którzy posyłali swoje dzieci do przedszkoli) wynikało, że placówki wychowania przedszkolnego w dużym stopniu spełniały oczekiwania rodziców. Ocenę pozytywną przedszkolom wystawiło powyżej 90% wypełniających ankietę rodziców podkreślając m.in.: fachowość i zaangażowanie kadry, bardzo przyjazną atmosferę, różnorodność zajęć, ciekawe imprezy okolicznościowe.
Powyżej 60% respondentów skłonna jest - i to zarówno w gminach miejskich, jak i wiejskich - płacić za dodatkowe, nie objęte obowiązkowym programem, zajęcia dla swoich dzieci w przedszkolu. Wśród tych dodatkowych zajęć rodzice wymieniają: język angielski, rytmikę, ćwiczenia korekcyjne, zajęcia plastyczne i teatralne, naukę pływania na basenie, naukę gry na instrumencie, zajęcia z komputerem, ćwiczenia z logopedą.
Celem zwiększenia zasięgu wychowania przedszkolnego Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu powinno, zdaniem NIK, opracować program promujący rolę wychowania przedszkolnego w wyrównywaniu szans edukacyjnych dzieci - szczególnie ze środowisk wiejskich - oraz podnoszący wśród rodziców i władz gminnych świadomość znaczenia edukacji przedszkolnej w zwiększaniu szans edukacyjnych dzieci.
W celu wyeliminowania stwierdzonych podczas kontroli nieprawidłowości, powinny być – w ocenie NIK - podjęte przez urzędy gmin stosowne działania, m.in.: dostosowanie statutów przedszkoli publicznych do wymogów ramowego statutu, prowadzenie na terenie gminy przynajmniej jednego przedszkola publicznego zapewniającego realizację wychowania przedszkolnego dzieciom w wieku 3-5 lat, wykorzystanie w większym stopniu posiadanych przez gminę uprawnień do nadzoru w zakresie spraw finansowych i administracyjnych, a także współdziałanie z kuratorem oświaty i wypełnianie jego zaleceń.
___
[1]Wskaźnik ten należał do najniższych spośród państw UE. Według GUS zasięg wychowania przedszkolnego w Polsce obejmował: w 1990 r. – 48,1%, w 2000 r. – 51,1% i w 2002 r. – 52,3%. Średnio w krajach UE (przed rozszerzeniem) wskaźnik ten wynosił około 80,0%, a w niektórych dochodził do 100% (Belgia, Irlandia – około 100%, Francja, Włochy – około 98,0%).
Informacja pochodzi z serwisu internetowego Najwyższej Izby Kontroli http://www.nik.gov.pl
|
