Spis treści streszczenia części I.

Przejdź do streszczenia części II.

 

Streszczenie Części I.
Sprawozdanie z działalności regionalnych izb obrachunkowych
w 2000 roku

  1. Konstytucyjną podstawę funkcjonowania regionalnych izb obrachunkowych stanowi art. 171 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, który określa je jako organy nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego w zakresie spraw finansowych. Art. 1 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (Dz. U. Nr 85, poz. 428 z późn. zm.), dalej zwanej ustawą o rio, rozszerza zakres zadań realizowanych przez izby, wymieniając – obok nadzoru – kontrolę gospodarki finansowej jst, wydawanie opinii w sprawach określonych ustawami oraz działalność informacyjną i szkoleniową. Od 1999 r., w wyniku zmiany zapisu art. 229 Kpa, zadania te obejmują również rozpatrywanie skarg i wniosków dotyczących zadań i działalności organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego.

    W kraju funkcjonuje 16 regionalnych izb obrachunkowych; obejmują one nadzorem i kontrolą 2424 gminy oraz związek gmin warszawskich, 308 powiatów, 65 miast na prawach powiatu, 16 województw samorządowych oraz 142 związki międzygminne.

    powrót do spisu treści streszczenia części I


  2. Działalność nadzorcza izb w 2000 r. obejmowała badanie zgodności z prawem uchwał jednostek samorządu terytorialnego w sprawach:

    W roku 2000 regionalne izby obrachunkowe zbadały 99 592 uchwały organów jst i związków międzygminnych, w tym 2 951 uchwał budżetowych, 56 481 uchwał zmieniających budżet, 2 959 uchwał w sprawie absolutorium dla zarządu, 6 617 uchwał w sprawie układu wykonawczego, 10 700 uchwał w sprawie podatków i opłat, 19 884 innych uchwał objętych nadzorem izb. W stosunku do roku 1999 liczba zbadanych uchwał wzrosła o 12,7%, w tym uchwał w sprawie podatków i opłat o 93% i w sprawie zasad przyznawania dotacji dla jednostek organizacyjnych jst o 63%. 

    W wyniku badania nadzorczego kolegia izb uznały, że 95.366 uchwał podjęto bez naruszenia prawa, w 1 444 uchwałach (1,4% zbadanych uchwał) wskazano nieistotne naruszenie prawa, a w stosunku do 2.687 uchwał (2,7%) wszczęto postępowanie w związku z istotnym naruszeniem prawa. W 935 przypadkach wszczęte postępowanie umorzono w związku z usunięciem przez organy jst wskazanych nieprawidłowości, a 1 752 uchwały (1,8%) unieważniono, z tego 1 031 uchwał – w części, a 721 – w całości. W przypadku 95 uchwał dotyczących zmian w budżecie na rok 1999 a zbadanych w 2000 r. kolegia ograniczyły się do wskazania, że zostały one podjęte z naruszeniem prawa. Na podstawie art. 123 ust. 3 ustawy o finansach publicznych kolegia w dwóch przypadkach nieuchwalenia przez organy stanowiące jst uchwały budżetowej w terminie do 31 marca 2000 r. ustaliły budżety dla tych jednostek. Ponadto, na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych kolegia ustaliły w 2 przypadkach budżety jst w części objętej unieważnieniem. 

    Porównania z latami wcześniejszymi wskazują na wzrost udziału uchwał podejmowanych przez organy jst i związków międzygminnych bez naruszenia prawa z 73,1% w 1993 r. do 95,7% w roku 2000. Zmalał udział uchwał podjętych z istotnym naruszeniem prawa z 5,0% w 1993 r. do 2,7% w roku 2000 i obciążonych nieistotnym naruszeniem – z 21,8% do 1,4% zbadanych uchwał. Wyłom w ogólnej poprawie jakości podejmowanych uchwał stanowi wzrost z 0,4% w 1999 r. do 2,1% w 2000 r. – w ogólnej liczbie uchwał budżetowych – uchwał w stosunku do których kolegium orzekło nieważność w całości lub w części. Wiązało się to z istotnymi zmianami przepisów w zakresie finansów publicznych, w oparciu o które większość jst w 2000 r. po raz pierwszy uchwalała swoje budżety.

    Przypadki istotnego naruszenia prawa najczęściej wskazywane w uchwałach budżetowych i zmieniających budżet jst to: przeznaczanie środków budżetowych na realizację zadań nie należących do zadań tych jednostek, pomijanie w budżecie obligatoryjnych zadań oraz nieujmowanie w treści uchwały budżetowej wszystkich koniecznych elementów. W uchwałach zmieniających budżet nieprawidłowości dotyczyły przekraczania kompetencji przez zarząd, poprzez: wprowadzanie do budżetu zmian subwencji wynikających z podziału rezerw zarówno po stronie dochodów jak i wydatków, rozdysponowanie rezerw celowych niezgodnie z przeznaczeniem, czy dokonywanie przeniesień wydatków, w wyniku których następowały zmiany ustalonych przez organ stanowiący ogólnych kwot wydatków.

    W uchwałach w sprawie absolutorium dla zarządu – z których 97,7% dotyczyło udzielenia i 2,3% nieudzielenia absolutorium – najczęściej wskazywanym przypadkiem istotnego naruszenia prawa było nieudzielenie zarządowi absolutorium z przyczyn innych niż wykonanie budżetu. Kolegia izb uznały jako zgodne z prawem 98,7% uchwał w sprawie udzielenia absolutorium i tylko 60,3% uchwał w sprawie nieudzielenia absolutorium. Spośród 68 uchwał w sprawie nieudzielenia absolutorium 25 uchwał kolegia uznały za nieważne w całości.

    Uchwałami, w stosunku do których kolegia najczęściej prowadziły postępowanie nadzorcze, były uchwały dotyczące podatków i opłat, stanowiących dochód samorządu, uchwały dotyczące zaciągania zobowiązań, kredytów i pożyczek długoterminowych oraz uchwały dotyczące zasad przyznawania dotacji.

    W 2000 r. jednostki samorządu terytorialnego zaskarżyły do Naczelnego Sądu Administracyjnego 110 rozstrzygnięć nadzorczych izb, co stanowiło 3,5% wydanych rozstrzygnięć i 0,1% zbadanych uchwał (w roku 1999 liczba zaskarżonych rozstrzygnięć stanowiła 2,9% wydanych przez kolegia izb rozstrzygnięć i 0,1% zbadanych uchwał). NSA rozpatrzył 110 skarg (w tym 21 dotyczyło spraw z lat 1997 -1999) wydając 69 orzeczeń oddalających skargi (w tym 4 – w części) i 38 orzeczeń uchylających rozstrzygnięcia nadzorcze izb. Jedna skarga na orzeczenie nieważności uchwały absolutoryjnej została odrzucona z uwagi na wniesienie jej przez niewłaściwy organ jst. W roku 2000 regionalne izby obrachunkowe zaskarżyły do NSA 5 uchwał organów jst, natomiast NSA wydał 12 orzeczeń, z czego 7 dotyczących spraw z lat 1997-1998.

    Spośród przyczyn uchylenia rozstrzygnięć nadzorczych izb, najliczniejszą grupę stanowiły uchybienia proceduralne, bez merytorycznego ustosunkowania się NSA do wskazanych w rozstrzygnięciach sprzeczności z prawem. Skutkuje to pozostawieniem w obrocie prawnym uchwał jst podjętych – w ocenie izb – z naruszeniem prawa.

    W oparciu o art. 13 pkt 9 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych w 2000 r. izby roz­patrzyły 2 złożone przez skarbników powiadomienia o odmowie kontrasygnaty. W całym okresie funkcjonowania rio przypadki złożenia takich zawiadomień były bardzo rzadkie (w 1999 r. – 1 zawiadomienie), natomiast wyniki kontroli gospodarki finansowej jst wskazują na przypadki nieprzedkładania skarbnikom umów do kontrasygnaty. Wynika stąd, że instytucja kontrasygnaty skarbnika praktycznie funkcjonuje słabo.

    powrót do spisu treści streszczenia części I
     

  1. Działalność kontrolna regionalnych izb obrachunkowych obejmuje gospodarkę finansową jednostek samorządu terytorialnego, związków międzygminnych, samorządowych jednostek organizacyjnych (w tym mających osobowość prawną) oraz innych podmiotów – w zakresie dotyczącym wykorzystania przez nie dotacji przyznanych z budżetu jst. Czynności kontrolne przeprowadzane są na podstawie kryterium zgodności z prawem i zgodności dokumentacji ze stanem faktycznym. Przeprowadzane są kontrole kompleksowe, problemowe i doraźne oraz sprawdzające wykonanie zaleceń pokontrolnych.

    W 2000 roku izby przeprowadziły 1 546 kontroli, obejmując nimi przede wszystkim jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne. Kontrole kompleksowe przeprowadzono w 799 jst, co stanowiło 51,7% ogólnej liczby przeprowadzonych kontroli. Kontrole problemowe stanowiły 28% ogólnej liczby kontroli, kontrole doraźne – 13,8%, a kontrole sprawdzające – 6,4%. Kontrole kompleksowe przeprowadzono w 1 województwie samorządowym, w 60 powiatach (19,5% funkcjonujących powiatów), w 715 gminach (28,7% gmin i miast na prawach powiatów) oraz w 23 innych jednostkach. Kontrole problemowe obejmowały przede wszystkim powiaty ziemskie (odbyły się w 60,5% powiatów ziemskich kraju) oraz jednostki organizacyjne i związki jst. Przedmiotem tych kontroli była organizacja i zasady prowadzenia gospodarki finansowej przez powiaty, stosowanie przepisów ustawy o zamówieniach publicznych, gospodarka mieniem komunalnym, wymiar i pobór dochodów z tytułu podatków i opłat oraz stosowanie ulg, odroczeń i umorzeń, przygotowanie i realizacja inwestycji, wydatki na wynagrodzenia i diety oraz wypłata zasiłków w ramach opieki społecznej.

    Szczególne znaczenie miały kontrole tematyczne, przeprowadzone na podstawie jednolitych programów kontroli, realizowane w oparciu o uchwały Krajowej Rady Regionalnych Izb Obrachunkowych. W 2000 r. skontrolowano:

    Kontrole kompleksowe i problemowe prowadzone są przez izby w ramach przyjętych planów, natomiast kontrole doraźne podejmowane są wskutek kierowanych do izb wniosków i skarg. Sygnalizowane w ten sposób nieprawidłowości badane są również w ramach kontroli kompleksowych i problemowych.

    W 2000 r. przeprowadzono 213 kontroli doraźnych; otrzymane wnioski i skargi uwzględ­nione zostały również w 28 kontrolach kompleksowych i 44 problemowych. Na wniosek lub pod wpływem skarg i informacji przesłanych przez Ministerstwo Finansów przeprowadzono 143 kontrole, w tym 139 w celu zweryfikowania prawidłowości ustalenia finansowych skutków no­welizacji ustawy – Karta Nauczyciela. Wnioski prokuratury spowodowały 11 kontroli, policji – 15, wojewodów – 13, NIK – 9, UKS i US – 2, MSWiA – 1 i innych podmiotów – 91.

    Izby przeprowadzają kompleksową kontrolę gospodarki finansowej jst co najmniej raz na cztery lata. Rok 2000 był ostatnim rokiem kończącym drugi – czteroletni – cykl kontroli. W okresie tym przeprowadzono 5 811 kontroli, z tego 2 865 kontroli kompleksowych, 1 939 kontroli problemowych, 596 kontroli doraźnych oraz 411 kontroli sprawdzających. Kontrole kompleksowe stanowią większość podejmowanych zadań kontrolnych, a ich liczba pozostaje w związku z liczbą funkcjonujących jednostek samorządu terytorialnego. Liczba prowadzonych kontroli problemowych w poszczególnych latach podlega znacznym wahaniom w zależności od liczby przyjętych do badania problemów oraz otrzymanych wniosków, skarg i innych sygnałów o nieprawidłowościach, a także w zależności od posiadanych w danym okresie możliwości.

    Stwierdzone w wyniku przeprowadzonych kontroli nieprawidłowości dotyczyły różnych obszarów gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego, ich jednostek organizacyj­nych oraz związków. Łącznie stwierdzono 14 410 nieprawidłowości, przeprowadzając jednocześnie instruktaż w zakresie prawidłowej interpretacji przepisów prawnych i stosowania ich w praktyce.

    Do zadań kontrolnych izb należy także formalna i rachunkowa kontrola sprawozdań budżetowych i wniosków gmin, w oparciu o które naliczana jest część subwencji ogólnej rekompen­sująca utracone dochody z tytułu ustawowych ulg i zwolnień w podatkach samorządowych.

    W 2000 r. izby skontrolowały pod względem rachunkowym i formalnym 57 972 kwartalnych sprawozdań budżetowych, w tym, 8 152 korekt (6 543 – na wniosek izb i 1 609 na wniosek M.F.). Liczba ta była wyższa o 46 023 w porównaniu do roku 1999. Izby sprawdziły też poprawność formalno-rachunkową 7 703 wniosków gmin o przyznanie kwoty rekompensującej utracone dochody z tytułu ustawowych ulg i zwolnień w podatkach. W liczbie tej mieściło się 165 korekt (130 na wniosek izb i 35 na wniosek Ministerstwa Finansów).

    Zgodnie z art. 229 Kodeksu postępowania administracyjnego, regionalne izby obrachunkowe są organami właściwymi do rozpatrywania skarg dotyczących zadań lub działalności organów stanowiących jst w zakresie spraw finansowych. W 2000 r. do izb wpłynęło 146 skarg (w 1999 r. – 204), które zostały wniesione przez radnych, kluby radnych, członków zarządu, mieszkańców, organizacje i podmioty działające na terenie jst, społeczne komitety mieszkańców i rady sołeckie. Przedmiotem skarg były m. in. nieprawidłowości w gospodarowaniu mieniem, naruszenia przepisów ustawy o zamówieniach publicznych, naruszenia przepisów ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne, negatywne oceny działalności i zastrzeżenia w stosunku do uchwał organów stanowiących jst, niewłaściwe wykorzystanie środków uzyskiwanych za wydawanie zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych itp.

    Większość kierowanych do regionalnych izb obrachunkowych skarg nie pozostawała w zakresie kompetencji izb określonych w art. 229 Kpa, tj. nie dotyczyła działalności organów stanowiących. Skargi nie należące do kompetencji izb odsyłano według właściwości. Informacje dotyczące gospodarki finansowej i zamówień publicznych uwzględniono w działalności kontrolnej. Skargi dotyczące nieprawidłowości przy podejmowaniu uchwał przez rady zostały wykorzystane przy ocenie ich zgodności z prawem. W każdym przypadku skarżący zostali zawiadomieni o sposobie załatwienia skarg i wniosków.

    powrót do spisu treści streszczenia części I
     

  1. Działalność opiniodawcza izb obejmuje wydawanie 9 rodzajów opinii określonych w art. 13 ustawy o rio oraz w art. 49 i 115 ustawy o finansach publicznych. Opinie wydawane są przez trzyosobowe składy orzekające; od ich uchwał służy odwołanie do kolegium izby.

    Opinie o sprawozdaniach z wykonania budżetu wraz ze sprawozdaniami z wykonania planów finansowych, zadań zleconych z zakresu administracji rządowej przekazywanych ustawami oraz zadań zleconych wykonywanych na podstawie porozumień z organami administracji rządowej lub innymi jst, wydawane były w zdecydowanej większości łącznie, w postaci jednej opinii.

    Szczególnymi dla jst opiniami wydawanymi przez izby są opinie o projektach budżetów, dzięki którym łatwiej zachować zgodność z prawem w uchwałach budżetowych. Wydanie przez izbę negatywnej opinii o projekcie budżetu nie wstrzymuje procesu uchwalania budżetu, jednak zarząd jst zobowiązany jest przed uchwaleniem budżetu przedstawić ją organowi stanowiącemu wraz z odpowiedzią na zawarte w niej zarzuty.

    W roku 2000 składy orzekające izb wydały ogółem 17 487 opinii – o 32,7% więcej niż w 1999 r. Na liczbę tę składały się: 2 466 opinie w sprawie możliwości spłaty kredytów lub pożyczek (14,1% wydanych opinii), 2 751 opinii o projektach budżetów (15,7%), 2 940 opinii o informacjach z przebiegu wykonania budżetu za I półrocze (16,8%), 3.352 opinie o spra­wozdaniach z wykonania budżetów jst i zadań zleconych (19,2%), 2 932 opinie o wnioskach komisji rewizyjnych w sprawie absolutorium (16,8%), 52 opinie o zamiarze emisji papierów wartościowych (0,3%) i 2 990 opinii o możliwości sfinansowania deficytu budżetowego oraz prognozy kształtowania się długu publicznego (17,1%).

    Z ogólnej liczby wydanych opinii, 13 965 stanowiły opinie pozytywne, 3 400 – opinie pozytywne z uwagami oraz 122 – opinie negatywne. W stosunku do roku 1999 nastąpił wyraźny wzrost udziału opinii pozytywnych – z 75,9% do 79,9%, a zmniejszył się udział opinii pozytywnych z uwagami – z 23,3% do 19,4% oraz negatywnych – z 0,8 %do 0,7%.

    Od opinii wydanych przez składy orzekające wniesiono 27 odwołań do kolegiów izb, co stanowiło 0,1% liczby wydanych opinii.

    powrót do spisu treści streszczenia części I
     

  1. Działalność informacyjna i szkoleniowa izb realizowana jest w formie szkoleń z zakresu problemów objętych nadzorem i kontrolą izb, w formie bieżącego instruktażu oraz poprzez publikacje informujące o zmianach przepisów prawa, o wynikach kontroli i nadzoru oraz o stosowaniu w praktyce przepisów regulujących gospodarkę finansową jst.

    W 2000 r. izby przeprowadziły 347 szkoleń dla członków organów jst i pracowników urzędów. Specjalne szkolenia zorganizowane były dla jednostek organizacyjnych jst oraz instytucji kultury. W szkoleniach tych wzięło udział 19 035 osób, co - w świetle badań prowadzonych przez UAM i Akademię Ekonomiczną w Poznaniu – zapewnia izbom pierwszą pozycję wśród instytucji prowadzących szkolenia dla pracowników samorządowych. Lokata ta jest wynikiem wysokiej oceny tematyki szkoleń oraz przygotowania osób szkolących.

    Bieżące kontakty pracowników izb ze służbami finansowymi jst, wynikające z prowadzenia działalności nadzorczej, kontrolnej i szkoleniowej, pozwoliły ustalić tematykę szkoleń tak, by była ona pomocna w bieżącym rozwiązywaniu problemów, zwłaszcza natury prawnej. Szkolenia, zwłaszcza prowadzone w formie konserwatoriów, przydatne są również dla pracowników izb, pozwalają bowiem dostrzegać problemy jst związane z praktycznym stosowaniem często zmieniających się przepisów z zakresu gospodarki finansowej.

    Izby wydają biuletyny informacyjne – kwartalniki lub miesięczniki, przekazywane do wszystkich jednostek samorządu terytorialnego. Informacje w zakresie objętym nadzorem i kontrolą izb publikowane były również w dwumiesięczniku regionalnych izb obrachunkowych „Finanse komunalne”. W ramach współpracy izb z kolegiami odwoławczymi i wojewodami wydawany jest kwartalnik „Orzecznictwo w sprawach samorządowych”, gdzie publikowane jest orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, rozstrzygnięcia nadzorcze samorządowych kolegiów odwoławczych, wojewodów i regionalnych izb obrachunkowych. Poza wymienionymi wydawnictwami, pracownicy izb publikowali artykuły we „Wspólnocie” oraz w prasie samorządowej i lokalnej.

powrót do spisu treści streszczenia części I

  1. Współdziałanie izb z organami państwa w 2000 r. obejmowało opracowywanie różnych analiz oraz informacji o aktualnym stanie zjawisk dotyczących samorządów o znaczeniu ogólno­krajowym. Do najważniejszych opracowań analitycznych wykonanych przez izby w 2000 r. należały:

    Izby zbierały również informacje dotyczące: kształtowania się w latach 1999-2000 wydatków sklasyfikowanych w dziale 87 – Kultura fizyczna i sport oraz w dziale 88 – Turystyka i wypoczynek – przekazane do Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu; dotyczące funkcjonowania środków specjalnych w powiatowych służbach, inspekcjach i strażach – przekazane Najwyższej Izbie Kontroli, dotyczące wykorzystania środków pochodzących z wpływów za wydawanie zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych; poziomu długu publicznego wszystkich jst w świetle art. 114 ustawy o finansach publicznych oraz o relacji spłat rat kredytów, pożyczek i wykupu papierów wartościowych do dochodów, w związku z art. 113 ustawy o finansach publicznych, w jednostkach wskazanych przez Ministerstwo Finansów.

    powrót do spisu treści streszczenia części I
     

  1. Przy regionalnych izbach obrachunkowych funkcjonują komisje orzekające w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych, których właściwość rzeczową określa art. 160 ust. 3 pkt 3 ustawy o finansach publicznych. Ustawa ta oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 kwietnia 1999 r. w sprawie właściwości i trybu powoływania rzeczników dyscypliny finansów publicznych, organów orzekających oraz szczegółowych zasad postępowania w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz. U. Nr 42, poz. 421) określają zasady postępowania w sprawach o naruszenie dyscypliny.

    Postępowanie w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych wszczyna przewodniczący komisji orzekającej na podstawie wniosku o ukaranie, złożonego przez rzecznika dyscypliny finansów publicznych, a także przez Ministra Finansów, prezesa regionalnej izby obrachunkowej i Najwyższą Izbę Kontroli. Do komisji orzekających przy regionalnych izbach obrachunkowych w 2000 r. wpłynęło 3 170 wniosków o ukaranie (o 897 spraw więcej niż w 1999 r.), z tego 2 781 wniosków złożyli rzecznicy dyscypliny finansów publicznych, 251 – prezesi izb i 138 – NIK. W 2000 r. wnioski rzeczników sformułowane były na podstawie zawiadomień złożonych w 1 396 przypadkach przez izby, 107 – przez kierowników jednostek, w których nastąpiło naruszenie dyscypliny, 271 – przez kierowników jednostek nadrzędnych oraz w 206 przypadkach – przez inne organy (NIK, ZUS).

    Komisje orzekające rozstrzygnęły sprawy dotyczące 2 490 naruszeń dyscypliny finansów publicznych. Najliczniejszą grupę stanowiły przekroczenia zakresu uprawnienia do dokonywania wydatków ze środków publicznych – 746 przypadków, naruszenia zasad, form lub trybu postępowania przy udzielaniu zamówień publicznych – 732 przypadków, zaniechanie przeprowadze­nia i rozliczenia inwentaryzacji lub dokonanie inwentaryzacji w sposób niezgodny ze stanem rzeczywistym – 190 przypadków, wykazywanie w sprawozdaniach budżetowych danych nie­zgodnych z danymi ewidencji księgowej – 138 przypadków, przekroczenie zakresu uprawnień do zaciągania zobowiązań obciążających budżet – 103 przypadki oraz wypłacanie wynagrodzeń bez jednoczesnego pobrania, odprowadzenia lub opłacenia składek lub świadczeń – 98 przypadków, przy czym kwota odsetek za opóźnienia w ich zapłaceniu wyniosła 263 852 zł.

    Komisje orzekające, po rozpatrzeniu wniesionych spraw, wydały w 2000 roku łącznie 2 335 orzeczeń, z tego 1 931 o uznaniu winy i 404 o uniewinnieniu od zarzutu naruszenia dyscypliny finansów publicznych. Ukarano ogółem 1 085 osób, z tego 858 – karą upomnienia, 172 – karą nagany, 54 – karą pieniężną, 1 osobę – karą zakazu pełnienia funkcji kierowniczych związanych z dysponowaniem środkami publicznymi; 846 osób uznano winnymi lecz odstąpiono od wymiaru kary.

    Od orzeczeń wydanych przez komisje orzekające w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych przy regionalnych izbach obrachunkowych w 2000 r. wniesione zostały 132 odwołania do Głównej Komisji Orzekającej przy Ministerstwie Finansów. Do końca roku Komisja rozpoznała 43 odwołania, z tego 14 spraw przekazała do ponownego rozpatrzenia przez komisje I instancji, 6 obwinionych uniewinniła, 2 obwinionym, uniewinnionym w I instancji, wymierzyła kary nagany, 12 zaskarżonych orzeczeń utrzymała w mocy i w 9 przypadkach pozostawiła wniesiony środek odwoławczy bez rozpoznania, ze względu na wycofanie go przez Głównego Rzecznika.

    powrót do spisu treści streszczenia części I
     

  1. Budżet regionalnych izb obrachunkowych na 2000 r. przewidywał dochody w kwocie 77 tys. zł, które zostały zrealizowane w kwocie 237 tys. zł Rozbieżność ta wiąże się z incydentalnym ich charakterem – znaczną ich część stanowią kary wymierzone przez komisje orzekające oraz naliczone koszty postępowania. Nie bez znaczenia dla skali rozbieżności pozostaje procedura planowania tych dochodów (izby określają je w projektach przygotowywanych w połowie roku poprzedzającego rok budżetowy) oraz fakt, że rok 2000 był pierwszym pełnym rokiem, w którym wymiaru kar dokonywano w oparciu o zmienione – ostrzejsze – przepisy; w planowaniu dochodu na rok 2000 nie można było zatem wykorzystywać doświadczeń w tym zakresie z lat wcześniejszych.

    Wydatki zaplanowane w wysokości 67 584 tys. zł, zrealizowano w kwocie 66 188 tys. zł. Nominalnie wzrosły one w stosunku do 1999 r. o 13,8%, natomiast w wyrażeniu realnym – po skorygowaniu o wskaźnik inflacji – o 3,5%. Struktura wydatków jest dosyć stabilna i w niewielkim stopniu zmieniła się w stosunku do 1999 r. Zwiększył się udział wynagrodzeń i pochodnych z 78,6% do 79,2%, wydatków na podróże krajowe (§ 25) z 1,3% do 2,7%. Wysokość kosztów podróży związana jest z zakresem realizowanych kontroli, natomiast świadczenia na rzecz osób fizycznych – z obciążeniem pracą komisji orzekających. Odnotowane w końcu roku ograniczenie przekazywania zaplanowanych środków na realizację m. in. tych wydatków utrudniło wykonywanie podstawowych zadań przez izby.

    W strukturze wydatków obniżył się, w stosunku do 1999 r., udział bieżących wydatków rzeczowych oraz wydatków inwestycyjnych. Udział tych ostatnich wykazuje trwałą tendencję spadkową z 5,2% w 1997 r., poprzez 2,2% w roku 1998 i 1,5% w 1999 r. do 1,1% w roku 2000. Wydatki inwestycyjne zaplanowane na rok 2000 zostały wykonane w 88,8%, a ich poziom stanowił 84,3% poziomu z 1999 r., co oznacza wyraźny ich spadek w wyrażeniu nominalnym i jeszcze większy – w realnym. W praktyce, w wyniku braku środków, nie zostały zrealizowane wydatki inwestycyjne zaplanowane na ostatni miesiąc roku. Niepokojący wydaje się również spadek udziału wydatków na szkolenia pracowników z 1,5% w 1997 r. do 0,7% w roku 2000. Potrzeby w tym zakresie rosną ze względu na częste zmiany przepisów prawa i rosnące znaczenie ich właściwej interpretacji, jednak przy ogólnym niedoborze środków finansowych wydatki te musiały być zredukowane. Redukcją tą były również objęte zakupy fachowej prasy i literatury.

    W 2000 r. w 10 izbach prowadzona była gospodarka pozabudżetowa w formie środka specjalnego, obejmującego działalność szkoleniową i informacyjną. Przychody z tej działalności wyniosły 2 511 tys. zł, a wydatki 2 402 tys. zł.

    powrót do spisu treści streszczenia części I
     

  1. Zatrudnienie w regionalnych izbach obrachunkowych według stanu na 31 grudnia 2000 r. wynosiło 1 346 pracowników i zwiększyło się o 45 osób w stosunku do roku 1999. Podstawową grupę pracowników (około 56%) stanowili inspektorzy wydziałów kontroli gospodarki finansowej oraz wydziałów informacji, analiz i szkoleń. Z ogólnej liczby zatrudnionych 996 osób (74%) posiada wykształcenie wyższe.

    Zatrudnienie charakteryzuje się wysokim stopniem płynności. W 2000 r. z pracy odeszło 134 osoby, w tym 86 inspektorów (rok wcześniej odeszło 233 pracowników m. in. do samorządów w związku z tworzeniem samorządu na szczeblu powiatowym i wojewódzkim). Często rezygnują z pracy inspektorzy, na których wyszkolenie izby poniosły znaczne nakłady pracy i środków finansowych. Przeciętne wynagrodzenie inspektorów w roku 2000 wynosiło 2 186 zł, przy przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniu w kraju równym 1 923 zł.

    powrót do spisu treści streszczenia części I
     

  1. Krajowa Rada Regionalnych Izb Obrachunkowych (KR RIO) działa od 1998 r. na podstawie art. 25 a ustawy o rio. W skład Rady wchodzą prezesi i po jednym reprezentancie kolegium każdej izby. Swoje zadania ustawowe, polegające na: reprezentowaniu izb wobec naczelnych i centralnych organów państwa, przedstawianiu wniosków dotyczących zmian w przepisach dotyczących gospodarki finansowej samorządów, przedkładaniu wniosków do projektu budżetu państwa w części obejmującej izby, upowszechnianiu dorobku i doświadczeń izb, koordynowaniu planów i programów kontroli oraz przedkładaniu Sejmowi i Senatowi rocznych sprawozdań z działalności izb i wykonywania budżetów jst, KR RIO realizuje w oparciu o regulamin zatwierdzony przez Prezesa Rady Ministrów. Członkowie Krajowej Rady pracują w pięciu stałych komisjach: Komisji Legislacji i Orzecznictwa, Koordynacji i Kontroli, Analiz Budżetowych, Komisji do Spraw Budżetów Regionalnych Izb Obrachunkowych oraz w Komisji Szkoleń, Informacji i Promocji.

    Poza ciągłymi oraz powtarzającymi się w każdym roku działaniami, Krajowa Rada w 2000 roku rozpatrywała m. in. informacje dotyczące zadłużenia zakładów opieki zdrowotnej oraz informacje dotyczące realizacji gminnych programów przeciwdziałania alkoholizmowi, wypracowała stanowisko w sprawie procedury absolutoryjnej, oceniła działalność zespołu ds. programu komputerowego i zaawansowanie prac przy tworzeniu serwera internetowego w rio. Praca wyodrębnionych komisji KR RIO ma charakter ciągły.

    powrót do spisu treści streszczenia części I
     

  1. Funkcjonowanie prawa samorządu terytorialnego w świetle doświadczeń regionalnych izb obrachunkowych. Drugi rok funkcjonowania samorządu terytorialnego w obecnym układzie przyniósł nowe rozwiązania legislacyjne, które zrealizowały wiele postulatów zawar­tych w poprzednich sprawozdaniach KR RIO oraz zgłaszanych bezpośrednio do Komisji Samorządu Terytorialnego Sejmu. Funkcjonują jednak nadal przepisy, które rodzą sprzeczności lub niejasności interpretacyjne, utrudniające stosowanie prawa. KR RIO przedstawia – formułowane w oparciu o doświadczenia działalności kontrolnej i nadzorczej izb.

    Wnioski w zakresie funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego i systemu finansów publicznych w samorządach dotyczą następujących zagadnień:

Wnioski w zakresie funkcjonowania regionalnych izb obrachunkowych dotyczą konieczności regulacji:

Wnioski we wszystkich wymienionych wyżej sprawach, wraz z uzasadnieniem, znajdują się na stronach 49-60 pełnego sprawozdania.

powrót do spisu treści streszczenia części I

Streszczenie części II.