Spis treści streszczenia części I.
Regionalne izby obrachunkowe, zgodnie z przepisami art. 171 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, są organami nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego w zakresie spraw finansowych. Zadania, organizację i zasady działania izb oraz regulacje dotyczące postępowania nadzorczego i kontrolnego określają przepisy ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (zwanej dalej ustawą o rio), która określa izby jako organy nadzoru i kontroli gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego i innych wymienionych w ustawie podmiotów.
Do ustawowych zadań izb należy:
nadzór nad działalnością jst i ich związków w zakresie spraw finansowych określonych w art. 11 ust. 1 ustawy o rio,
przeprowadzanie kontroli gospodarki finansowej i zamówień publicznych podmiotów sektora finansów publicznych wymienionych w art. 1 ust. 2 ustawy o rio, wydawanie opinii w sprawach wymienionych w art. 13 ustawy,
prowadzenie działalności informacyjnej i szkoleniowej w zakresie objętym nadzorem i kontrolą,
dokonywanie kontroli formalnej i rachunkowej sprawozdań z wykonania budżetów jst,
rozpatrywanie spraw dotyczących powiadomień przez skarbników o przypadkach dokonania kontrasygnaty na pisemne polecenie zwierzchnika,
orzekanie w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych przez pracowników sektora finansów publicznych i inne osoby dysponujące środkami publicznymi w kontrolowanych jednostkach,
rozpatrywanie skarg i wniosków dotyczących działalności organów stanowiących jst (art. 229 pkt 1 kpa).
Zgodnie z nowelizacją ustawy, od 29 listopada 2003 r., do zadań izb należy opracowywanie opinii i analiz oraz raportów o stanie gospodarki finansowej sporządzonych na podstawie wyników działalności nadzorczej, kontrolnej i opiniodawczej w przypadku wystąpienia powtarzających się nieprawidłowości lub zagrożenia niewykonaniem ustawowych zadań jst.
Ponadto, w oparciu o regulacje rozporządzenia Ministra Finansów, izby sporządzają zbiorcze sprawozdania w zakresie państwowego długu publicznego jednostek posiadających osobowość prawną utworzonych lub nadzorowanych przez jst. Na podstawie przepisów ustawy o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsiębiorców izby kompletują i przesyłają do organu nadzorującego (UOKiK) i ministra właściwego do spraw finansów publicznych, sprawozdania o udzielonej pomocy publicznej oraz o zaległościach przedsiębiorców we wpłatach środków publicznych.
W wyniku reformy administracyjnej, od 1999 r. na terenie kraju funkcjonuje 16 izb - każda na obszarze jednego województwa. Organami izby są: kolegium sprawujące nadzór nad działalnością uchwałodawczą jst i komisja orzekająca w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Członkowie kolegium działają w 3 osobowych składach orzekających wyznaczonych przez prezesa izby celem wydawania opinii określonych w ustawach: o rio i o finansach publicznych. Ponadto, w izbach funkcjonują dwa wydziały merytoryczne: wydział kontroli gospodarki finansowej oraz wydział informacji analiz i szkoleń.
W 1997 r. została utworzona Krajowa Rada Regionalnych Izb Obrachunkowych, której pracami kieruje przewodniczący, wybierany na dwuletnią kadencję.
Nadzór izb nad działalnością finansową jst i ich związków sprawowany jest w oparciu o kryterium legalności, a w odniesieniu do zadań z zakresu administracji rządowej zleconych jst - także na podstawie kryterium celowości, rzetelności i gospodarności. Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy o rio, nadzorem izb objęte są uchwały i zarządzenia organów jst w sprawach:
procedury uchwalania budżetu i jego zmian,
budżetu i jego zmian,
zaciągania zobowiązań wpływających na wysokość długu publicznego jst,
udzielania pożyczek,
zasad i zakresu przyznawania dotacji z budżetu jst,
podatków i opłat do których mają zastosowanie przepisy - Ordynacja podatkowa,
absolutorium.
W ramach kompetencji nadzorczych izby orzekają o nieważności uchwał sprzecznych z prawem, bądź wskazują, że uchwała została podjęta z nieistotnym naruszeniem prawa. Izby, orzekając o nieważności uchwał budżetowych jst w całości lub w części, ustalają budżet jst lub jego część dotkniętą nieważnością oraz ustalają budżet jst w zakresie obowiązkowych zadań własnych oraz zdań zleconych i przejętych w drodze porozumień w przypadku, gdy organ stanowiący jst nie uchwalił budżetu w ustawowym terminie do 31 marca roku budżetowego.
powrót do spisu treści streszczenia części I.
W 2003 r. izby zbadały ogółem 113 131 uchwał i zarządzeń organów jst i związków międzygminnych (o 8,7% więcej niż w 2002 r.), w tym 702 - w sprawie procedury uchwalenia budżetu, 2 956 - w sprawie budżetu, 63 409 - w sprawie zmian budżetu, 6 058 - w sprawie zaciągania zobowiązań, 18 066 - w sprawie podatków i opłat, 2 946 - w sprawie absolutorium, 1 168 w sprawie zasad i zakresu przyznawania dotacji, 8 228 - w sprawie układu wykonawczego oraz 9 548 uchwał w innych sprawach. Ponadto, kolegia izb ustaliły budżety dla jednej gminy i trzech związków międzygminnych.
W wyniku badania nadzorczego uchwał i zarządzeń organów jst kolegia izb uznały 109 066 uchwał (96,4% ogółu zbadanych) jako podjęte bez naruszenia prawa, w 1 425 uchwałach (1,3% ogółu) wskazały nieistotne naruszenie prawa w 2 525 przypadkach wszczęły postępowanie w sprawie istotnego naruszenia prawa, które w 942 przypadkach zostało umorzone, a w 1 583 przypadkach (1,4% ogółu) zakończone unieważnieniem uchwał, z czego 984 - w części i 599 - w całości. W latach 1993 - 2002 udział uchwał podjętych przez organy jst z naruszeniem prawa zmniejszył się z 26,9% ogółu zbadanych do 3,1%, natomiast w 2003 r. nastąpił wzrost do 3,5%. W 2003 r. w ogólnej liczbie 3 989 uchwał i zarządzeń podjętych z naruszeniem prawa, 35,7% stanowiły uchwały i zarządzenia z nieistotnym naruszeniem prawa, 39,7%, w stosunku do których orzeczono nieważność, 1% podjęte z istotnym naruszeniem prawa bez stwierdzenia nieważności, a w stosunku do 23,6% - umorzono postępowanie w sprawie istotnego naruszenia prawa.
Z ogólnej liczby (113 131) badanych uchwał i zarządzeń (66 365) 58,7% stanowiły uchwały w sprawie budżetu i jego zmian oraz uchwały i zarządzenia zmieniające budżet. Z tej liczby 64 853 (97,7%) uchwał i zarządzeń podjęto bez naruszenia prawa, a 49 uchwał budżetowych i 164 uchwały oraz zarządzenia zmieniające budżet uznano za nieważne, w tym w całości 1 uchwałę budżetową i 40 uchwał i zarządzeń zmieniających budżet. Od 1993 r. zmniejszył się udział uchwał budżetowych podjętych z naruszeniem prawa z 60,5% w 1993 r. do 13,5% w 2002 r. i 14,9% w 2003 r. a uchwał i zarządzeń zmieniających budżet z 19,1% w 1993 r. do 1,8% w 2002 r. oraz 1,6% w 2003 r.
Istotne naruszenia prawa w uchwałach budżetowych polegały m. in. na:
uchwaleniu deficytu budżetowego bez wskazania źródeł sfinansowania lub ze wskazaniem źródeł niezabezpieczających bądź niezgodnych z obowiązującymi przepisami,
nieokreśleniu przeznaczenia nadwyżki budżetowej,
zaplanowaniu realizacji zadań lub udzielenia dotacji na zadania nie mieszczące się w katalogu zadań jst,
zaplanowaniu spłaty rat kredytów i pożyczek w wysokości przekraczającej 15% planowanych dochodów.
W uchwałach i zarządzeniach zmieniających budżet kolegia wskazywały ponadto na nieprawidłowości dotyczące:
przekroczenia kompetencji organu wykonawczego do dokonywania zmian w budżecie poprzez zwiększenie wydatków z tytułu zmian kwot subwencji ogólnej w wyniku podziału rezerw,
dokonywania przeniesień wydatków między działami,
wprowadzania do budżetu środków nie będących dotacjami.
W zbadanych 2 946 uchwałach organów stanowiących w sprawie absolutorium dla organu wykonawczego (2 928 uchwał w sprawie udzielenia i 18 - w sprawie nieudzielenia absolutorium), 98,4% stanowiły uchwały podjęte zgodnie z prawem a 0,4% uchwał (11 uchwał, w tym 9 w sprawie nieudzielenia absolutorium) zostało unieważnionych z powodu istotnego i nieistotnego naruszenia prawa. Wskazane przez kolegia przypadki istotnego naruszenia prawa w uchwałach absolutoryjnych polegały między innymi na: nieudzieleniu absolutorium z przyczyn innych niż wykonanie budżetu, podjęciu uchwały bez uzyskania bezwzględnej większości głosów ustawowego składu rady, nierozpatrzeniu przez radę sprawozdania z wykonania budżetu.
Poza ww. uchwałami kolegia izb zbadały 43 820 innych uchwał i zarządzeń organów jst, z których 41 313 (94,3%) podjęto bez naruszenia prawa, w 5,7% stwierdzono naruszenie prawa, z tego 1 358 (3,1%) uznano za nieważne (811 - w całości i 547 - w części) oraz 30 uznano jako podjęte z naruszeniem prawa bez stwierdzenia nieważności.
W zbadanych przez kolegium uchwałach dotyczących podatków i opłat lokalnych wskazane naruszenia prawa polegały m. in. na:
stosowaniu pozaustawowych zwolnień o charakterze podmiotowym,
ustalaniu stawek podatku od środków transportowych poniżej minimalnych lub powyżej maksymalnych stawek,
ustalaniu opłat administracyjnych za czynności nie będące czynnościami urzędowymi lub za czynności objęte przepisami o opłacie skarbowej.
Nieprawidłowości występujące w uchwałach w sprawie zaciągania zobowiązań mających wpływ na wysokość długu publicznego polegały na zaciąganiu kredytów na sfinansowanie zadań nie ujętych w budżecie (bądź w kwocie wyższej niż planowane zadania ujęte w budżecie, bądź w kwocie wyższej niż planowane przychody). W uchwałach w sprawie zasad i zakresu przyznawania dotacji nie określono trybu postępowania o udzielanie dotacji i sposobu ich rozliczania, określono niezgodnie z ustawą o systemie oświaty, podstawy udzielenia dotacji dla szkół niepublicznych lub ustalono dodatkowe (pozaustawowe warunki) udzielenia i rozliczenia dotacji placówkom oświatowym prowadzonym przez inne niż jst podmioty. W sumie, na 113 131 uchwał i zarządzeń organów jst i ich związków zbadanych przez izby, w 2003 r., kolegia izb w stosunku do 3 989 uchwał prowadziły postępowanie nadzorcze. W 1 425 uchwałach stwierdziły nieistotne naruszenie prawa, 1 583 uchwały uznały za nieważne a w stosunku do 942 uchwał i zarządzeń wszczęte postępowanie umorzono.
Jednostki samorządu terytorialnego zaskarżyły do Naczelnego Sadu Administracyjnego 41 (1,0%) rozstrzygnięć nadzorczych izb (w 2002 r. liczba wniesionych do NSA skarg wyniosła 65). W 2003 r. NSA rozpatrzył 49 skarg (z czego 13 z 2002 r.) i wydał 22 wyroki oddalające skargi jst, 16 wyroków uchylających rozstrzygnięcia nadzorcze oraz 11 postanowień, z tego: 9 o odrzuceniu skarg i 2 o umorzeniu postępowania. Skargi na rozstrzygnięcia nadzorcze izb dotyczyły wcześniej wymienionych nieprawidłowości występujących w uchwałach i zarządzeniach jst.
Izby zaskarżyły w 2003 r. 4 uchwały jst (w 2002 r. - 6). Do końca roku Sąd wydał 8 orzeczeń, z czego 6 z lat 2001 i 2002. Zaskarżenia dotyczyły:
uchwały podjętej na sesji zwołanej przez przewodniczącego rady, którego mandat wygasł wskutek niezaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia jst,
uchwały w sprawie zmiany uchwały budżetowej, której inicjatorem był radny (inicjatywa w tej sprawie należy do wyłącznych kompetencji organu wykonawczego),
uchwały w sprawie opłaty administracyjnej od czynności nie będących czynnościami urzędowymi,
uchwały w sprawie utworzenia rezerwy celowej w trakcie roku budżetowego.
Do obowiązków izb należy rozpatrywanie powiadomień skarbników (głównych księgowych budżetu) o odmowie kontrasygnaty i dokonaniu jej na dokumentach, które mogą spowodować powstanie zobowiązań pieniężnych, na pisemne polecenie zwierzchnika. W 2003 r. do izb wpłynęło jedno powiadomienie, a komisja powołana do zbadania tej sprawy uznała, że skarbnik nie miał podstaw do odmowy kontrasygnaty. W okresie od 1993 r. do 2003 r. do izb wpłynęły 32 powiadomienia, co w zestawieniu z ujawnionymi przez kontrole przypadkami nieprzedstawiania do kontrasygnaty skarbnikom umów, świadczy o niewielkiej randze kontrasygnaty skarbnika w gospodarowaniu środkami publicznymi.
powrót do spisu treści streszczenia części I.
W ramach działalności kontrolnej izby przeprowadzają kontrole gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego, ich związków i stowarzyszeń, samorządowych jednostek organizacyjnych, w tym posiadających osobowość prawną oraz innych podmiotów - w zakresie wykorzystania dotacji uzyskanych z budżetów jst. Działalność ta obejmuje kontrole kompleksowe, problemowe, doraźne i sprawdzające, z czego kontrole kompleksowe i problemowe ujęte są w planach kontroli uchwalonych przez kolegium izb.
Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o rio, kontrole kompleksowe przeprowadzane są w każdej jst, nie rzadziej niż raz na cztery lata, a ich zakres przedmiotowy określony został przez Krajową Radę Regionalnych Izb Obrachunkowych (KR RIO) i obejmuje całość zagadnień związanych z gospodarką finansową jst. Kontrole problemowe obejmują wybrane zagadnienia z zakresu gospodarki finansowej bądź zamówień publicznych. Kontrole doraźne, realizowane są poza planem kontroli i podejmowane w miarę zgłaszanych potrzeb. Ponadto, dla sprawdzenia realizacji wniosków pokontrolnych prowadzone są kontrole sprawdzające.
W 2003 r. izby przeprowadziły łącznie 1 392 kontrole, z tego 820 (58,9%) kontroli kompleksowych, 241 (17,3%) - problemowych, 250 (18,0%) - doraźnych i 81 (5,8%) - sprawdzających. Kontrole kompleksowe w 89% prowadzone były w jednostkach samorządu terytorialnego i objęły 28,0% gmin kraju, 9,5% powiatów, 36,9% miast na prawach powiatu oraz 6,0% województw samorządowych (1 województwo).
Kontrole problemowe przeprowadzane były najczęściej w jednostkach organizacyjnych jst i obejmowały zagadnienia związane:
ze stosowaniem przepisów ustawy o zamówieniach publicznych,
z gospodarką mieniem komunalnym,
z wykorzystaniem i rozliczaniem dotacji uzyskanych z budżetu jst,
z poborem dochodów budżetowych,
z wykonywaniem obowiązku w zakresie wewnętrznej kontroli finansowej.
Wybór zagadnień będących przedmiotem kontroli wynikał z informacji i sygnałów o powtarzających się nieprawidłowościach w gospodarce jednostek a ponadto związany był z tematyką kontroli koordynowanych, zgodnie z uchwałą KR RIO. W 2003 r. w jst przeprowadzono 123 kontrole koordynowane, dotyczące przestrzegania przepisów ustawy o finansach publicznych, regulujących obowiązki w zakresie wewnętrznej kontroli finansowej, przestrzegania procedur kontroli oraz wstępnej oceny celowości zaciągania zobowiązań finansowych i dokonywania wydatków. Ponadto, przeprowadzono 200 kontroli dotyczących wykorzystania przez podmioty niezaliczane do sektora finansów publicznych i niedziałające w celu osiągnięcia zysku, dotacji otrzymanych z budżetów jst na realizację zadań tych jednostek. W oparciu o porozumienie pomiędzy KR RIO a NIK, izby przeprowadziły w 27 podmiotach działających w dziedzinie kultury, a nie zaliczanych do sektora finansów publicznych, kontrole wykorzystania dotacji uzyskanych z budżetów jst oraz w 9 jst - kontrole w zakresie udzielania dotacji dla ww. podmiotów. Protokoły z tych kontroli wraz z załącznikami oraz wystąpienia pokontrolne przekazane zostały Departamentowi Nauki Oświaty i Dziedzictwa Narodowego Najwyższej Izby Kontroli.
Kontrole doraźne kierowane były do jednostek, w których zasygnalizowano nieprawidłowości, kontrole sprawdzające natomiast - do jednostek, na które wskazywał charakter lub skala nieprawidłowości stwierdzonych w trakcie kontroli kompleksowych lub brak pełnej informacji o sposobie wykonania wydanych przez izbę wniosków pokontrolnych.
Regionalne izby obrachunkowe są adresatem dużej ilości informacji o nieprawidłowościach dotyczących funkcjonowania podmiotów podlegających kontroli. Informacje te są wykorzystywane przy planowaniu kontroli kompleksowych i problemowych oraz przy przeprowadzaniu kontroli doraźnych. W 2003 r. łącznie przeprowadzono 290 kontroli, w ramach których uwzględniono sygnały wynikające z otrzymanych wniosków i zawiadomień. Kontrole doraźne przeprowadzane były na podstawie wniosków kierowanych przez organy jst.
Obok nadzoru oraz kontroli gospodarki finansowej jst, do zadań realizowanych przez izby należy kontrola sprawozdań budżetowych, wniosków gmin o przyznanie części rekompensującej subwencji ogólnej z tytułu utraconych dochodów oraz sprawozdań w zakresie państwowego długu publicznego. Oprócz kontroli kwartalnych sprawozdań z wykonania budżetów jst, izby dokonują kontroli półrocznych sprawozdań z wykonania planów finansowych samorządowych zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych, środków specjalnych oraz funduszy celowych.
W 2003 r. izby skontrolowały łącznie 106 652 sprawozdania z wykonania budżetów jst. W wyniku formalnej i rachunkowej weryfikacji sprawozdań, przeprowadzonej przez izby i Ministerstwo Finansów oraz z inicjatywy jst, jednostki samorządu terytorialnego dokonały 11 743 korekty tych sprawozdań (11,0% ogólnej ich liczby).
Najpoważniejszymi nieprawidłowościami występującymi w sprawozdaniach było wykazanie błędnych danych o wysokości skutków obniżek górnych stawek podatków i opłat stanowiących dochód gmin oraz skutków pozaustawowych zwolnień, ulg, odroczeń i umorzeń. Nieprawidłowości tych jednak nie jest ich w stanie ujawnić formalno-rachunkowa kontrola sprawozdań. Formalno-rachunkowa kontrola sprawozdań wykazała takie nieprawidłowości, jak:
niezgodność danych w zakresie planu z uchwałami i zarządzeniami określającymi aktualny stan budżetu jst,
niezgodność danych z wykazami przekazanych jst subwencji i dotacji,
brak lub nieprawidłowe wykazanie danych o zaangażowaniu środków budżetowych obciążających plan finansowy,
błędy w ustalaniu środków finansujących deficyt.
Spośród 9 622 skontrolowanych wniosków gmin o przyznanie kwot rekompensujących dochody utracone z tytułu ustawowych ulg i zwolnień w podatkach stanowiących dochód gminy skorygowano 373 wnioski (3,9%).
Stosownie do art. 10 ustawy o rio, informacje o stwierdzonych nieprawidłowościach w zakresie danych dotyczących naliczania subwencji i rozliczania dotacji celowych, izby przekazują organom dokonującym podziału tych środków. W 2003 r. izby przekazały Ministerstwu Finansów informacje dotyczące 95 jednostek, w których stwierdzono nieprawidłowości w zakresie danych wpływających na wysokość kwoty wyrównawczej części podstawowej subwencji ogólnej. Wskazano w nich zaniżenie skutków obniżek stawek podatków i opłat samorządowych oraz pozaustawowych ulg, odroczeń i umorzeń co skutkuje zawyżaniem kwoty wyrównawczej.
W zakresie danych przedkładanych we wnioskach o przyznanie części subwencji rekompensującej utracone dochody w wyniku ustawowych ulg i zwolnień w 19 gminach wskazano na zawyżenie utraconych dochodów na kwotę 187 147 zł. Wykazano również kwoty o jakie gminy zawyżyły skutki obniżenia stawek zwolnień, ulg, odroczeń i umorzeń. Wyniki kontroli wskazują, że nieprawidłowości nie wynikały ze złej woli, a z braku staranności w naliczaniu skutków prowadzonej polityki podatkowej.
Nieprawidłowości dotyczące wykorzystania i rozliczania dotacji celowych ujawniono tylko w 9 jst, a łączna kwota dotacji wydatkowanych niezgodnie z przeznaczeniem wyniosła 556 114 zł. Od 2002 r. został wprowadzony obowiązek sporządzania kwartalnych sprawozdań w zakresie państwowego długu publicznego, którym objęto m. in. posiadające osobowość prawną fundusze celowe, samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, instytucje kultury i inne samodzielne osoby prawne. Na podstawie sprawozdań jednostek, dla których organem założycielskim lub nadzorującym są jst, izby sporządzają sprawozdania zbiorcze według rodzajów jednostek i przekazują do Departamentu Długu Publicznego Ministerstwa Finansów w formie elektronicznej i formie dokumentu.
Przeprowadzone przez izby kontrole wykazały, że 3% sprawozdań w zakresie państwowego długu publicznego oraz poręczeń i gwarancji posiadających osobowość prawną jednostek sektora finansów publicznych utworzonych lub nadzorowanych przez jst zawierały nieprawidłowości formalno-rachunkowe.
Rozpatrywanie skarg przez regionalne izby obrachunkowe na podstawie art. 229 pkt 1 kpa obejmuje skargi na działalność organów stanowiących jst. Przedmiotem skarg może być w szczególności zaniedbanie lub nienależyte wykonanie zadań przez te organy, naruszanie praworządności lub interesów skarżących, a także przewlekłe bądź biurokratyczne załatwianie spraw.
W 2003 r. do izb, na działalność organów stanowiących, wpłynęło 131 pism, które wskazywały na nieprawidłowości w działaniu organów i stanowiły jednocześnie wniosek o unieważnienie uchwał podjętych przez organy. Z łącznej liczby skarg na działalność organów stanowiących, dwie dotyczyły działalności komisji rewizyjnej (przekazano je radzie gminy), jedna - funkcjonowania rady gminy (przekazano ją wojewodzie), dwie - utrzymania sieci placówek oświatowych (przekazano je wojewodzie) oraz trzy skargi stanowiące jednocześnie wnioski o unieważnienie uchwał objętych właściwością nadzorczą wojewody (przekazano wojewodzie).
W skargach podlegających rozpatrzeniu przez rio, 22 dotyczyły uchwał w sprawie procedury uchwalania budżetu i jego zmian; 40 - budżetu i jego zmian, 32 uchwały w sprawie podatków i opłat lokalnych, 15 uchwał w sprawie zaciągania zobowiązań, 9 uchwał w sprawie zasad i zakresu przyznawania dotacji i 8 uchwał w sprawie absolutorium. W efekcie rozpatrzenia nadesłanych skarg - 9 uchwał zostało przez kolegia unieważnionych, w 2 przypadkach organ stanowiący doprowadził do zgodności uchwały z prawem w wyniku wszczętego przez izbę postępowania nadzorczego, w pozostałych przypadkach kolegia nie stwierdziły naruszenia prawa. Należy wskazać, że zgodnie z wykładnią dokonaną przez Naczelny Sąd Administracyjny, radnym nie przysługuje legitymacja do wnoszenia skarg na uchwały organów stanowiących jst.
Do izb wpłynęło również 186 skarg na działalność organów wykonawczych jst. Zgodnie z przepisem art. 231 kpa zostały one przekazane do rozpatrzenia właściwym organom. Informacje zawarte w skargach, a dotyczące spraw finansowych, stanowiły materiał wykorzystany w przeprowadzanych przez izby kontrolach gospodarki finansowej gmin.
powrót do spisu treści streszczenia części I.
Działalność opiniodawcza izb realizowana jest przez składy orzekające złożone z 3 członków kolegium. Od uchwał składów orzekających służy odwołanie do kolegium. W oparciu o art. 13 ustawy o rio składy orzekające wydają opinie o:
możliwości spłaty kredytów i pożyczek lub wykupu papierów wartościowych,
możliwości sfinansowania deficytu budżetowego oraz o prawidłowości prognozy kształtowania się długu publicznego,
przedkładanych projektach budżetów jst wraz z informacją o stanie mienia jst i objaśnieniami,
informacjach z przebiegu wykonania budżetu za pierwsze półrocze,
sprawozdaniach z wykonania budżetu,
wnioskach komisji rewizyjnych organów stanowiących jst oraz w sprawie uchwał rad gmin o nieudzieleniu wójtowi absolutorium.
W przypadku wydania negatywnej opinii o przedłożonych sprawozdaniach z wykonania budżetu prezesi izb mają obowiązek poinformować wojewodę i ministra właściwego do spraw finansów publicznych.
W 2003 r. składy orzekające izb wydały 16 898 opinii, z czego 86,3% stanowiły opinie pozytywne, 13,2% - opinie pozytywne z uwagami oraz 0,5% - opinie negatywne. W stosunku do 2002 r. wzrósł udział opinii pozytywnych (82,4% w 2002 r.) i nie zmienił się odsetek opinii negatywnych.
W przypadku opinii o możliwości spłaty kredytów i pożyczek oraz wykupu papierów wartościowych (3 021 opinii, w tym 6 negatywnych), najczęściej spotykanymi nieprawidłowościami było przekroczenie granicy zadłużenia określonej art. 114 ustawy o finansach publicznych, czyli 60% planowanych dochodów, a także przekroczenie wskaźnika spłaty kredytów i pożyczek, wyznaczonego art. 113 ustawy o finansach publicznych na poziomie 15% w stosunku do dochodów oraz udzielenie nieograniczonego pełnomocnictwa do dysponowania rachunkiem bankowym jako zabezpieczenia spłaty kredytu.
W opiniach o przedkładanych projektach budżetów jst (914 opinii, w tym 9 negatywnych) wskazywane przez składy orzekające nieprawidłowości dotyczyły: braku lub niepełnej informacji o stanie mienia komunalnego, zaplanowania rezerw celowych przekraczających 5% planowanych dochodów, braku w projekcie ustawowo wskazanych rodzajów wydatków.
Opinie o przedkładanych przez organy wykonawcze informacjach o przebiegu wykonania budżetu za pierwsze półrocze i o sprawozdaniach z wykonania budżetu (5 922 opinie, w tym 24 negatywne) wskazywały nieprawidłowości polegające, m. in., na: opracowaniu informacji i sprawozdania w szczegółowości niezgodnej ze szczegółowością uchwały budżetowej, braku omówienia przyczyn niskiego wykonania dochodów i wydatków, braku odniesienia do stanu zadłużenia i przedstawienia przyczyn powstawania zobowiązań wymagalnych, a także braku wskazania działań podjętych w celu wyegzekwowania znacznych należności podatkowych.
W opiniach o możliwości sfinansowania deficytu budżetowego i prognozy kształtowania się długu publicznego (4 034 opinie, w tym 21 negatywne) wskazano takie nieprawidłowości jak: przyjęcie założenia wzrostu dochodów jst w stosunku do roku poprzedniego bez wskazania i uzasadnienia ich źródeł, przekroczenia dopuszczalnych limitów zadłużenia, wadliwe określenie wysokości deficytu budżetowego.
W opiniach o wnioskach komisji rewizyjnych w sprawie absolutorium (2 949 opinii, w tym 22 negatywne) wskazano na: ograniczenie treści wniosku do zajęcia stanowiska wobec prawidłowości sporządzenia sprawozdań, brak oceny wykonania budżetu i jego istotnych elementów, sformułowanie wniosku o nieudzielenie absolutorium w oparciu o kryteria niezwiązane z wykonaniem budżetu.
W 2003 r. jst wniosły 14 odwołań od opinii wydanych przez składy orzekające. Ponadto, kolegium jednej z izb rozpatrzyło odwołanie od opinii o projekcie budżetu, które zostało wniesione w 2002 r. W 10 przypadkach kolegia izb utrzymały w mocy kwestionowane opinie składów, w 5 przypadkach natomiast uwzględniono podnoszone w odwołaniach zarzuty.
powrót do spisu treści streszczenia części I.
Działalność informacyjna i szkoleniowa izb obejmuje przede wszystkim szkolenia prowadzone dla radnych i pracowników samorządowych w zakresie objętym nadzorem i kontrolą izb. Prowadzone jest także doradztwo w zakresie praktycznego stosowania przepisów w bieżącej gospodarce finansowej, przekazywanie informacji o zmianach przepisów prawnych mających wpływ na prawidłowe gospodarowanie finansami jst oraz upowszechnianie informacji o wynikach działalności nadzorczej i kontrolnej izb.
W 2003 r. izby przeprowadziły samodzielne oraz we współpracy z innymi podmiotami 393 szkolenia, których uczestnikami było 22 749 osób. Od początku funkcjonowania izb, czyli od 1993 r. liczba przeprowadzonych szkoleń wzrosła o 125,9%, a liczba uczestników szkoleń - o 134,2%. Zakres tematyczny przeprowadzonych w 2003 r. szkoleń obejmował m. in. zagadnienia dotyczące:
funkcjonowania samorządu (relacje między organem stanowiącym, a wykonawczym, zadania i kompetencje komisji rewizyjnych, procedura absolutoryjna, stanowienie prawa miejscowego),
gospodarowania finansami samorządu terytorialnego i sprawozdawczości (finansowanie deficytu budżetowego oraz zaciąganie zobowiązań, finansowanie i współfinansowanie programów ze środków pochodzących z Unii Europejskiej, kontrola wykonania budżetu i standardy wewnętrznej kontroli finansowej, zasady ustalania i rozliczania wyniku jednostek organizacyjnych i jst),
nowych przepisów prawnych i zmian przepisów obowiązujących (ustawy: o działalności pożytku publicznego i wolontariacie, o zamówieniach publicznych, o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsiębiorstw, o przeciwdziałaniu wprowadzania do obrotu finansowego wartości majątkowych pochodzących z nielegalnych lub nieujawnionych źródeł oraz o przeciwdziałaniu finansowania terroryzmu),
najczęściej stwierdzanych przez izby nieprawidłowości w gospodarce finansowej.
W 2003 r. działalność informacyjna prowadzona była poprzez poszczególne izby, w ramach wspólnych przedsięwzięć oraz przez Krajową Radę Regionalnych Izb Obrachunkowych tak w formie bezpośredniej jak i korespondencji, wydawnictw oraz za pośrednictwem witryn internetowych. Działalność tę stanowiły bezpośrednie odpowiedzi na pytania dotyczące gospodarki finansowej jst, udzielane przez inspektorów w toku kontroli, podczas wizyt w izbach przedstawicieli samorządu lub szkoleń, a także pisemne wyjaśnienia, interpretacje często publikowane na łamach biuletynów lub na stronach www.
Działalność wydawnicza izb polegała na publikowaniu własnych opracowań, materiałów i analiz, wyjaśnień i interpretacji Ministerstwa Finansów oraz orzecznictwa w sprawach samorządowych w wydawanych przez poszczególne izby biuletynach, informatorach i zeszytach problemowych, jak również w wydawnictwach książkowych. W 2003 r. KR RIO wydała monografię z okazji 10-lecia regionalnych izb obrachunkowych. Pracownicy izb byli autorami materiałów publikowanych m. in. w dwumiesięczniku regionalnych izb obrachunkowych „Finanse Komunalne”, w kwartalniku samorządu terytorialnego „Orzecznictwo w Sprawach Samorządowych”, w tygodniku samorządu terytorialnego „Wspólnota” i „Rachunkowość Budżetowa”.
Coraz większego znaczenia nabiera działalność informacyjna prowadzona z wykorzystaniem stron internetowych poszczególnych izb oraz strony Krajowej Rady Regionalnych Izb Obrachunkowych www.rio.gov.pl.
Przepisy ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej zobowiązują izby, (od 1 lipca 2003 r.), do udostępniania i publikowania w urzędowym publikatorze teleinformatycznym - Biuletynie Informacji Publicznej - informacji publicznych. Ustawa ta określa zakres informacji, jaki podmioty zobligowane do udostępniania informacji publicznej powinny zamieścić w biuletynie w poszczególnych okresach czasowych. W 2003 r., wszystkie izby udostępniły w biuletynie wymagane prawem informacje.
powrót do spisu treści streszczenia części I.
Regionalne izby obrachunkowe, w ramach współpracy z organami państwa i innymi instytucjami, wykonywały opracowania i analizy dotyczące działalności jednostek samorządu terytorialnego, w oparciu o dane z badań ankietowych, projektów budżetów i budżetów oraz sprawozdań przedkładanych przez jst.
W 2003 r., na potrzeby posłów RP opracowano, m. in. informację na temat dochodów, w tym dochodów własnych powiatów i miast na prawach powiatu oraz o dochodach pobieranych na podstawie ustawy Prawo budowlane i przekazanych do budżetu państwa. Ponadto, przygotowano informację o wydatkach jst województwa wielkopolskiego na ochronę przeciwpożarową i ochronę zdrowia. Dla Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji przygotowano informację o ilości spółek z ograniczoną odpowiedzialnością utworzonych z kapitałem gminy przez miasta na prawach powiatu. Na potrzeby Ministerstwa Finansów przygotowane zostały informacje dotyczące sytuacji finansowej niektórych jednostek samorządu terytorialnego, informacje o skutkach restrukturyzacji należności podatkowych oraz dane dotyczące planowanych dochodów i wydatków w budżetach województw samorządowych. Na zlecenie pełnomocnika Ministra Kultury ds. Funduszy Strukturalnych przygotowano informację o wydatkach jst na dofinansowanie samorządowych instytucji kultury w niektórych województwach. Dla Najwyższej Izby Kontroli opracowana została informacja o funkcjonowaniu samorządowych gospodarstw pomocniczych oraz o zaległościach z tytułu podatków lokalnych.
Stałymi pozycjami w ramach omawianej współpracy są: kwartalne informacje o dochodach, wydatkach i zadłużeniu jst - zestawiane na potrzeby oddziałów okręgowych Narodowego Banku Polskiego, informacje o dochodach z tytułu opłat za korzystanie z wydawania zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych oraz o wydatkach związanych z realizacją gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych - przygotowana dla Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Szeroki zakres informacji przekazywany jest również uczelniom ekonomicznym. W 2003 r. przygotowano również 27 opracowań i informacji dla organów, instytucji i prasy o zasięgu regionalnym i wojewódzkim.
powrót do spisu treści streszczenia części I.
Postępowanie w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych prowadzone w 2003 r. przez komisje orzekające działające przy rio obejmowało 2 033 wnioski o ukaranie (o 168 więcej niż w 2002 r.). W tej liczbie 1 897 wniosków złożyli rzecznicy dyscypliny finansów publicznych, 57 - prezesi izb i 79 - NIK.
Komisje orzekające w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych rozstrzygnęły sprawy dotyczące 1 939 czynów stanowiących naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Najliczniejszą grupę naruszeń dyscypliny stanowiły:
naruszenie zasad, form i trybu postępowania przy udzielaniu zamówień publicznych (713 przypadków),
przekroczenie zakresu upoważnienia do dokonywania wydatków ze środków publicznych (282 przypadki),
wykazywanie w sprawozdaniach budżetowych danych niezgodnych z ewidencją księgową (206 przypadków),
przekroczenie zakresu upoważnienia do zaciągania zobowiązań obciążających budżet (191 przypadków).
W 2003 r. nie stwierdzono naruszeń polegających na zawinionej zwłoce w złożeniu przez rzecznika dyscypliny finansów publicznych wniosku o ukaranie oraz w prowadzeniu postępowania przez komisję orzekającą, jak również zwłoki lub zaniechania wykonania prawomocnego orzeczenia komisji.
Komisje orzekające w 2003 r. wydały łącznie 1 841 orzeczeń, z czego o uznaniu winy 1 419. Ukarano ogółem 641 osób, w tym: karą upomnienia - 524 osoby (36,9% winnych), karą nagany - 101 osób (7,1%), karą pieniężną - 16 osób (1,1%). 778 osób (54,8% winnych) uznano winnymi i odstąpiono od wymierzenia kary. Uniewinniono 422 osoby oraz wydano 59 rozstrzygnięć o umorzeniu postępowania, w tym 8 - na skutek przedawnienia orzekania.
Od rozstrzygnięć wydanych przez komisje orzekające przy rio wniesiono 84 środki zaskarżenia do Głównej Komisji Orzekającej przy Ministrze Finansów (18 - przez rzeczników dyscypliny finansów publicznych i 66 - przez obwinionych). Główna Komisja Orzekająca rozpatrzyła 19, z czego: 7 zaskarżonych orzeczeń utrzymała w mocy, 6 - przekazała do ponownego rozpatrzenia przez komisję I instancji, 3 obwinionych uniewinniła, 2 obwinionych uznała winnymi i odstąpiła od wymiaru kary, wobec 1 obwinionego w części uchyliła zaskarżone orzeczenie.
Orzeczone przez komisje orzekające kary pieniężne łącznie wyniosły 66 769 zł. Wszyscy uznani za winnych naruszenia dyscypliny finansów publicznych obciążeni zostali kosztami postępowania na łączną kwotę 253 042 zł. W 2003 r. - po wezwaniu do zapłaty - wpłacone zostały należności z tytułu kar w kwocie 22 179,14 zł i koszty postępowania w kwocie 204 625,92 zł. Wobec 27 osób przewodniczący komisji prowadzili postępowanie egzekucyjne we własnym zakresie i wyegzekwowali 1 756,20 zł z tytułu kar i 3 965 zł z tytułu kosztów postępowania, 52 tytuły wykonawcze skierowane zostały przez przewodniczących komisji do urzędów skarbowych, które wyegzekwowały 10 778 zł z tytułu kar i 8 014,64 zł z tytułu kosztów postępowania.
powrót do spisu treści streszczenia części I.
Wykonanie budżetu przez rio obejmuje dochody, które zaplanowano (po zmianach) w kwocie 420 000 zł i wykonano w kwocie 549 336 zł, co stanowiło 128,4% planu. W zestawieniu z 2002 r. wykonanie było niższe o 485 573 zł. Głównym źródłem dochodów zrealizowanych przez izby były wpływy z tytułu zwrotu kosztów postępowania w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych oraz wpłaty orzeczonych kar, wpływy do budżetu państwa z przychodów ze środka specjalnego oraz inne dochody np. z tytułu wynajmu pomieszczeń, sprzedaży samochodów, czyli pozycje, dla których z reguły nie ma podstaw realnego planowania.
Wydatki izb zaplanowane (po zmianach) w kwocie 78 415 tys. zł, wykonane zostały na poziomie 78 333 tys. zł w 99,9%. Wskaźnik dynamiki wydatków w zestawieniu z 2002 r. wyniósł 107,2% (przy inflacji równej 0,8% zapewniały 6,4% wzrostu realnego). W kwocie zrealizowanych wydatków najważniejszą pozycję stanowiły wynagrodzenia osobowe (64,9% wydatków) oraz pochodne od wynagrodzeń (12,4%). Na bieżące wydatki rzeczowe (20,5%) składały się podróże służbowe, wydatki związane z utrzymaniem sprawności technicznej budynków, pomieszczeń biurowych i ich wyposażenia, zakup energii, materiałów biurowych, książek i prasy, wydatki na szkolenie pracowników (0,7%) oraz podatki i opłaty.
Wydatki na inwestycje i zakupy inwestycyjne stanowiły 2,2% ogółu wydatków (w 2002 r. - 2,5%) czyli 1 755 tys. zł. Środki te przeznaczono przede wszystkim na zakupy inwestycyjne np. zestawy komputerowe, notebooki, drukarki, telefaksy, kserokopiarki, licencje na programy komputerowe oraz samochody służbowe. Inwestycje przeprowadzane w 2003 r. dotyczyły modernizacji instalacji c.o., centrali telefonicznych, sieci komputerowych oraz przeprowadzenia niezbędnych robót budowlano - remontowych pomieszczeń biurowych.
Stan zobowiązań na koniec 2003 r. wyniósł 4 562 tys. zł i obejmował dodatkowe wynagrodzenie roczne, naliczone składki na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy. Cała kwota zobowiązań nie miała charakteru wymagalnego.
W trzynastu izbach prowadzono „gospodarkę pozabudżetową” w formie środka specjalnego, z którego finansowana była działalność szkoleniowa i informacyjna. W 2003 r. uzyskano z tego tytułu przychody równe 3 503 tys. zł (w 2002 r. - 3 295 tys. zł). Wydatki poniesione w ramach środków specjalnych izb wyniosły 3 272 tys. zł i pokrywały koszty związane z organizacją szkoleń, wydawaniem biuletynów i innych wydawnictw oraz zakupem materiałów szkoleniowych i sprzętu komputerowego. Dokonane przez izby wpłaty do budżetu państwa ze środków specjalnych wyniosły 168 tys. zł.
powrót do spisu treści streszczenia części I.
Zatrudnienie w rio według stanu na 31 grudnia 2003 r. w przeliczeniu na pełne etaty wyniosło 1 355 pracowników i było wyższe od 2002 r. o 11 osób. Z ogólnej liczby pracowników 79,5% posiadało wykształcenie wyższe. Ponad 70% pracowników stanowią inspektorzy wydziałów: kontroli gospodarki finansowej oraz informacji analiz i szkoleń.
W 2003 r. z pracy w izbach odeszło 84 pracowników (w 2002 r. - 116, w 2001 r. - 74, w 2000 r. - 134, a w 1999 r. - 233 osoby), w tym 71,4% pracowników dwóch podstawowych wydziałów izb. Duży odpływ jest zjawiskiem utrudniającym funkcjonowanie izb ze względu na konieczność ciągłego przyuczania nowoprzyjmowanych pracowników do pełnienia obowiązków kontrolnych, analitycznych i instruktażowych, które wymaga kilku lat. Regułą jest, iż z pracy w izbach rezygnują wykwalifikowani pracownicy, głównie w związku z otrzymaniem propozycji podjęcia wyżej opłacanej pracy w innych instytucjach państwowych i samorządowych.
Pracownicy izb podnoszą swoje kwalifikacje uczestnicząc w szkoleniach wewnętrznych organizowanych przez izby lub inne podmioty. W 2003 r. liczba tych szkoleń wyniosła 232 (70 więcej niż w 2002 r.), a uczestniczyło w nich 2 936 osób (1 175 osób więcej niż w 2002 r.). Pracownicy rio w 2003 r. podnosili kwalifikacje w formach zinstytucjonalizowanych: 88 pracowników - na studiach wyższych, 53 pracowników - na studiach podyplomowych, 5 pracowników - w formie aplikacji i 80 pracowników w innych formach dokształcania, jak np. studia doktoranckie, kursy z zakresu rachunkowości budżetowej.
W 2003 r. przeciętne miesięczne wynagrodzenie pracowników wynosiło 2 901 zł, w tym inspektorów - 2 471 zł, przy przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniu w kraju równym 2 202 zł.
powrót do spisu treści streszczenia części I.
Na podstawie art. 25a, ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, wprowadzonego nowelizacją z sierpnia 1997 r., powołana została Krajowa Rada Regionalnych Izb Obrachunkowych, której ustawa przypisała następujące zadania: reprezentowanie izb wobec naczelnych i centralnych organów państwa, przedstawianie Prezesowi Rady Ministrów wniosków dotyczących zmian w przepisach prawnych regulujących komunalną gospodarkę finansową, przedkładanie właściwemu dysponentowi części budżetowej wniosków do projektu budżetu państwa w części obejmującej izby, upowszechnianie dorobku i doświadczeń izb, uzgadnianie planów i programów szkoleń pracowników izb, koordynowanie planów i programów kontroli, przedkładanie corocznie Sejmowi i Senatowi, w terminie do 30 czerwca, sprawozdań z działalności izb i wykonania budżetu przez jednostki samorządu terytorialnego.
W skład Krajowej Rady wchodzą prezesi regionalnych izb obrachunkowych oraz po jednym reprezentancie kolegium każdej izby (w sumie 32 osoby). Pracami Rady kieruje i reprezentuje ją na zewnątrz przewodniczący. Krajowa Rada zadania ustawowe realizuje w oparciu o regulamin, zatwierdzony przez Prezesa Rady Ministrów. W Krajowej Radzie działa pięć stałych Komisji: Legislacji i Orzecznictwa, Koordynacji Kontroli, Analiz Budżetowych, do Spraw Budżetów Regionalnych Izb Obrachunkowych, Szkoleń, Informacji i Promocji. W 2003 r. odbyły się cztery posiedzenia plenarne KR RIO (16-17 stycznia, 20-22 maja, 25-26 września oraz 18 grudnia).
Od 2002 r., Krajowa Rada Regionalnych Izb Obrachunkowych współpracuje z Sejmową Komisją Kontroli Państwowej. 4 marca 2003 r. przewodniczący KR RIO złożył Komisji informację o działalności kontrolnej w 2002 r. W dniu 16 października 2003 r. Komisje: Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej oraz do Spraw Kontroli Państwowej, na wspólnym posiedzeniu, rozpatrzyły i przyjęły przedłożone Sejmowi Sprawozdanie z działalności regionalnych izb obrachunkowych i wykonania budżetu przez jednostki samorządu terytorialnego w 2002 roku. W listopadzie 2003 r. podpisano porozumienie o współpracy Krajowej Rady Regionalnych Izb Obrachunkowych i Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.
Regionalne izby obrachunkowe, realizując porozumienie podpisane z Najwyższą Izbą Kontroli, przeprowadziły wspólnie z NIK w 2002 r. skoordynowaną kontrolę jednostek samorządu terytorialnego, której celem było ustalenie i ocena stanu zadłużenia jst i ich jednostek organizacyjnych posiadających osobowość prawną (poziom, dynamika, struktura i przyczyny zadłużenia, zaciąganie i spłata zobowiązań, przeznaczenie środków z zaciągniętych zobowiązań). W marcu 2003 r. został opublikowany wspólny raport z tej kontroli.
W ramach porozumienia KR RIO z Urzędem Zamówień Publicznych Komisja Legislacji i Orzecznictwa współpracowała z Urzędem nad projektem nowej ustawy - Prawo zamówień publicznych, ostatecznie przyjętej przez Sejm w marcu 2004 r.
Krajowa Rada współpracuje z Ministerstwem Finansów, w wszczególności z Departamentem Finansów Samorządu Terytorialnego w zakresie sprawozdawczości budżetowej i bieżących spraw związanych ze stosowaniem ustawy o finansach publicznych. W 2003 r., Ministerstwo Finansów przystąpiło do realizacji Umowy Bliźniaczej (Twinning Project) PL/IB/02/FI/03 w ramach projektu PHARE Jednolity System Zarządzania Finansami Publicznymi. Umowa została zawarta między Ministerstwem Finansów Rzeczypospolitej Polskiej a Ministerstwem Gospodarki, Finansów i Przemysłu Republiki Francji. Celem projektu jest m. in. wypracowanie efektywnych standardów i procedur zarządzania środkami publicznymi oraz stworzenie opartego na nich jednolitego systemu zarządzania finansami publicznymi. W związku z porozumieniem KR RIO z Ministerstwem Finansów, wyznaczono jednego przedstawiciela Rady do Komitetu Sterującego projektem oraz trzech - do Grupy Roboczej.
Krajowa Rada przyjęła też stanowisko w sprawie inicjatywy zmiany art. 113 i 114 ustawy o finansach publicznych. Stanowisko to, przekazane Ministrowi Finansów, zostało przejęte przez resort i następnie zgłoszone jako inicjatywa rządowa i uchwalone przez Sejm jako zmiany w art. 113 i 114 ustawy o finansach publicznych.
Ponadto, w 2003 r. Krajowa Rada koordynowała i organizowała znaczną część działań związanych z 10-leciem działalności regionalnych izb obrachunkowych w Polsce.
powrót do spisu treści streszczenia części I.
Rok 2003 był pierwszym „pełnym” rokiem budżetowym samorządu terytorialnego obecnej kadencji - pełnym, ponieważ obejmował on cały cykl budżetowania, tj. opracowywania projektu budżetu, jego uchwalania i wykonywania, a w tym zmian budżetu oraz zmian w budżecie dokonywanych w trakcie roku budżetowego. Podstawową cechą tej kadencji jest nowy, spowodowany bezpośrednimi wyborami wójtów, burmistrzów i prezydentów, ustrój gmin i miast. Cecha ta miała swe odzwierciedlenie także w sferze finansów komunalnych. Zwiększyła się bowiem liczba sporów pomiędzy radami a wójtami, burmistrzami i prezydentami, między innymi o kształt uchwalanych budżetów. Krajowa Rada Regionalnych Izb Obrachunkowych ponawia w związku z tym wnioski zgłoszone w sprawozdaniu przedłożonym Sejmowi i Senatowi w ubiegłych latach. W szczególności dotyczy to wniosków odnoszących się do procedury opracowywania i uchwalania budżetów samorządowych, postępowania nadzorczego, obowiązku publikowania uchwał budżetowych oraz sprawozdań z wykonania budżetu. W Sprawozdaniu ... zamieszczono wnioski w następujących sprawach:
Reprezentacji rady gminy przed w postępowaniu przed organem nadzoru.
Opinii o uchwale w sprawie nieudzielenia absolutorium wójtowi.
Długu publicznego - problemy definicji.
Zadłużenia związków komunalnych.
Ograniczenia wysokości rocznych spłat kredytów a restrukturyzacji zadłużenia jednostki samorządu terytorialnego.
powrót do spisu treści streszczenia części I.