 |
 |
 |
| |
Aktualnie online
Aktualnie jest 470 gości i 0 użytkowników online
Jesteś anonimowym użytkownikiem. Możesz się zarejestrować klikając tutaj
Wizyt w serwisie: 158435406 |
|
 |
 |
 |
|  |
|
|
|
| |
Polityka energetyczna a zadania gmin w zakresie zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe.
Wysłany dnia 08 Gru, 2003 - 10:38 przez Adam   |
|
 |
|
 |
| |
Artykuł Witolda Kępy i Małgorzaty Góreckiej-Wszytko z Urzędu Regulacji Energetyki poświęcony problematyce polityki energetycznej gmin.
I. Regulacja energetyki w Polsce.
Większość ułatwień w naszym codziennym życiu zawdzięczamy coraz szerszemu wykorzystaniu energii. Ta powszechność zastosowania energii coraz częściej łączy się ze specjalnym nadzorem państwa nad sektorami wytwarzania, przesyłania, dystrybucji i obrotu energią. Kierując się ustawą Prawo energetyczne Prezes Urzędu Regulacji Energetyki reguluje działalność przedsiębiorstw energetycznych zgodnie z założeniami polityki energetycznej państwa i przepisami zawartymi w tej ustawie, dążąc do zrównoważenia interesów tych przedsiębiorstw z interesami odbiorców paliw i energii. Energia staje się towarem, który ze względu na swój specyficzny charakter musi zostać poddany nadzorowi państwa.
Nadzór ten jest konieczny wszędzie tam, gdzie istnieją monopole naturalne i potrzebna jest administracyjna ingerencja organu regulacji, by dane dobro było powszechnie dostępne i by chroniony był interes konsumenta. W związku z zachodzącymi przekształceniami w strukturze sektora, niezmiernie ważną kwestią jest również przeciwdziałanie praktykom monopolistycznym przedsiębiorstw energetycznych.
Realizacji tych zadań służą Prezesowi URE przewidziane ustawą narzędzia prawne, takie jak:
- udzielanie, zmiana i cofanie koncesji,
- zatwierdzanie taryf i kontrolowanie ich stosowania,
- rozstrzyganie sporów między odbiorcą, a przedsiębiorstwem energetycznym w zakresie:
- odmowy przyłączenia do sieci,
- odmowy zawarcia umowy sprzedaży energii elektrycznej, ciepła lub paliw gazowych,
- ustalania warunków świadczenia usług polegających na przesyłaniu paliw i energii,
- nieuzasadnionego wstrzymania dostaw energii elektrycznej, paliw gazowych lub ciepła,
- nakładanie kar pieniężnych na przedsiębiorstwa energetyczne lub ich kierowników za działania określone w art. 56 ust 1 ustawy-Prawo energetyczne,
- kontrolowanie parametrów jakościowych dostaw i obsługi odbiorców w zakresie obrotu paliwami gazowymi i energią elektryczną,
- kontrola kwalifikacji osób zajmujących się eksploatacją urządzeń energetycznych,
- uzgadnianie projektów planów rozwoju przedsiębiorstw energetycznych, zajmujących się przesyłaniem i dystrybucją paliw gazowych lub energii elektrycznej, w zakresie zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania, przy uwzględnieniu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego albo kierunków rozwoju gminy określonych w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy.
II. Zadania gmin związane z zaopatrzeniem w ciepło, energie elektryczną i paliwa gazowe.
Nałożone na gminy, przez ustawę Prawo energetyczne, obowiązki w sprawach związanych z zaopatrzeniem w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, są uszczegółowieniem zadań gminy, wymienionych w art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jednolity Dz. U. z 1996 r. Nr 13, poz. 74 z późniejszymi zmianami). W świetle przepisów ustawy Prawo energetyczne kreatorem i koordynatorem polityki energetycznej na swoim obszarze jest gmina. Do zadań własnych gminy należy bowiem planowanie i realizacja zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczna i paliwa gazowe (art. 18 ust. 1 Prawa energetycznego). Zauważyć należy, iż w procesie planowania w energetyce ustawa wyłania tylko dwa podmioty planujące: gminę i sieciowe przedsiębiorstwo energetyczne.
Zarówno sieciowe przedsiębiorstwo energetyczne w zakresie sporządzania planów rozwoju, jak i gmina w zakresie planowania i organizowania zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe mają obowiązek postępowania zgodnie z: - założeniami polityki energetycznej państwa,
- treścią miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego albo ustaleniami zawartymi w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy.
Plan rozwoju sieciowego przedsiębiorstwa winien być spójny z gminnymi założeniami do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe.
Ustawa przewiduje dwa rodzaje dokumentów planistycznych, uchwalanych przez radę gminy:
- założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe,
- plan zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczne i paliwa gazowe.
W zależności od stopnia zgodności założeń z planami przedsiębiorstw energetycznych istnieje lub nie potrzeba uchwalania planu.
III. Tworzenie projektów założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe.
Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe jest przygotowywany (obowiązkowo), zgodnie z treścią art. 19 ust. 1 ustawy Prawo energetyczne przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) dla części lub całości obszaru gminy.
Projekt założeń powinien określać:- ocenę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe,
- przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych,
- możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii, z uwzględnieniem skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych,
- zakres współpracy z innymi gminami.
Zauważyć należy, że możliwe jest opracowanie oddzielnych projektów założeń do planów zaopatrzenia w poszczególne nośniki energii. Głównym tego celem jest możliwość ustalenia czy zamierzona działalność inwestycyjna przedsiębiorstw energetycznych działających na terenie określonej gminy zapewni realizację potrzeb ich mieszkańców, czy też konieczne będzie podjecie inicjatywy przez gminę. Może również zdarzyć się taka sytuacja, że projekt, a następnie założenia do planów zaopatrzenia w nośniki energii zostaną opracowane łącznie dla ciepła, energii elektrycznej i paliw gazowych, a w wyniku ich porównania z planami rozwoju przedsiębiorstw energetycznych okaże się niezbędne opracowanie planu zaopatrzenia dla wyłącznie jednego nośnika energii lub na przykład tylko dla części obszaru gminy.
Projekt założeń po opracowaniu podlega opiniowaniu przez samorząd województwa w zakresie koordynacji współpracy z innymi gminami oraz przez wojewodę w zakresie zgodności z założeniami polityki energetycznej państwa.
Powinnością przedsiębiorstw energetycznych jest nieodpłatne udostępnienie zarządowi gminy swoich planów rozwoju w zakresie dotyczącym terenu tej gminy oraz przedstawienie propozycji niezbędnych do opracowania projektu założeń.
Projekt założeń wykłada się do publicznego wglądu na okres 21 dni, powiadamiając o tym w sposób przyjęty zwyczajowo w danej miejscowości. Osoby i jednostki organizacyjne zainteresowane zaopatrzeniem w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy są uprawnione do składania w tym terminie wniosków, zastrzeżeń i uwag do projektu założeń. Rada gminy uchwala założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, rozpatrując jednocześnie wnioski, zastrzeżenia i uwagi zgłoszone w czasie wyłożenia projektu założeń do publicznego wglądu.
Zgodnie z art. 20 ustawy Prawo energetyczne, w przypadku gdy plany przedsiębiorstw energetycznych nie zapewniają realizacji założeń, wójt (burmistrz, prezydent miasta) opracowuje projekt planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe dla obszaru gminy lub jej części. Projekt planu opracowywany jest na podstawie uchwalonych przez radę tej gminy założeń i winien być z nim zgodny.
Projekt planu powinien zawierać: - propozycje w zakresie rozwoju i modernizacji poszczególnych systemów zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, wraz z uzasadnieniem ekonomicznym,
- harmonogram realizacji zadań,
- przewidywane koszty realizacji proponowanych przedsięwzięć oraz źródło ich finansowania.
Wójt (burmistrz, prezydent miasta) przedstawia wojewodzie projekt planu celem stwierdzenia zgodności z założeniami do planu zaopatrzenia. Rada gminy uchwala następnie plan zaopatrzenia, który badany jest przez wojewodę co do zgodności z polityką energetyczną i obowiązującymi przepisami.
W celu realizacji planu gmina może zawierać umowy z przedsiębiorstwami energetycznymi. W przypadku gdy nie jest możliwa realizacja planu na podstawie umów, rada gminy - dla zapewnienia zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe - może wskazać w drodze uchwały tę część planu, z którą prowadzone na obszarze gminy działania muszą być zgodne.
Zaznaczyć należy, że przepis art. 56 ust. 1 pkt 13 ustawy – Prawo energetyczne daje Prezesowi URE możliwość nałożenia kary pieniężnej na przedsiębiorstwo energetyczne realizujące działania niezgodne ze wskazaną częścią planu.
IV. Finansowanie przyłączy energetycznych w aspekcie założeń lub planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe.
W praktyce związanej ze stosowaniem ustawy – Prawo energetyczne, problematyka sporządzania i realizacji trzech rodzajów planów tj. założeń do planu zaopatrzenia, planu rozwoju przedsiębiorstwa i miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego wiąże się najczęściej z rozstrzyganiem przez Prezesa URE sporów administracyjnych, dotyczących ustalenia wysokości opłat za przyłączenie.
Brak założeń lub planu zaopatrzenia w ciepło, energie elektryczną i paliwa gazowe, jak wskazuje praktyka działalności regulatora, rzutuje także na sytuację prawną potencjalnych odbiorców, gdyż pojawić się mogą trudności związane z przyłączaniem do sieci przedsiębiorstw energetycznych, co znajduje wyraz m. in. w ponoszonych wyższych opłatach za przyłączenie.
Ustawodawca zakłada, iż opracowywany przez gminę projekt założeń powinien określać w szczególności ocenę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe (art. 19 ust. 3 pkt 1 ustawy – Prawo energetyczne), tak więc sposób finansowania budowy i rozbudowy sieci jest uzależniony od ustaleń zawartych w założeniach do planu gminy.
Natomiast zasady kalkulacji stawek opłat za przyłączenie do sieci przewidzianej w tych założeniach zostały określone w art. 7 ust. 5 powołanej ustawy, stanowiącym iż stawki opłat za przyłączenie do sieci kalkuluje się na podstawie jednej czwartej średniorocznych nakładów inwestycyjnych na budowę odcinków sieci służących do przyłączenia podmiotów ubiegających się o przyłączenie, określonych w planie rozwoju, o którym mowa w art. 16 tj. w planie rozwoju przedsiębiorstwa energetycznego.
Liczne postępowania administracyjne prowadzone przed Prezesem Urzędu Regulacji Energetyki, w wyniku których wysokość tych opłat ustalana jest w drodze decyzji administracyjnych, stopień skomplikowania sporów w tym zakresie, a co za tym idzie – czas niezbędny do ustalenia stanu faktycznego i prawnego wskazują, iż to na odbiorcę w takich przypadkach przerzucany jest obowiązek gromadzenia dokumentacji i uczestniczenia w trudnych postępowaniach administracyjnych, których rozstrzygnięcia, w przypadku złożenia odwołania jednej ze stron sporu, podlegają - orzecznictwu Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
V. Podsumowanie.
Każda gmina ma swoje specyficzne problemy, a jej indywidualne uwarunkowania wpływają na sposób podejścia do sporządzania założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. Dlatego proces planowania powinien być postrzegany w kategoriach ekonomicznych, jak i organizacyjnych oraz merytorycznych.
Posiadanie planów energetycznych, stanowiących podstawowe narzędzie prawidłowego rozwoju, powoduje więc następujące korzyści: - gmina uzyskuje możliwość realizowania własnej polityki energetycznej i ekologicznej, w tym zapewnienie bezpieczeństwa zaopatrzenia w energię i paliwa gazowe, minimalizacji kosztów usług energetycznych, poprawy stanu środowiska naturalnego,
- odbiorcy energii mogą spodziewać się lepszej dostępności usług energetycznych i ich racjonalnej ceny.
Właściwe przygotowanie planu zagospodarowania przestrzennego przez gminę, a następnie „założeń do planu” może wpłynąć na obniżenie kosztów nośnika energii dla mieszkańców poprzez wykorzystanie lokalnych nośników energii, jak również wpływa na poprawę stanu środowiska. Polityka kreowana w tym zakresie przez gminę powinna być ukierunkowana na bezpieczne i tanie zaopatrywanie w energię, przy jak najmniejszym zużyciu energii pierwotnej. Tylko w ten sposób gmina może zapewnić realizację dwóch podstawowych celów określanych w planach tj. ocenę stanu istniejącego użytkowania energii w sektorze bytowo – komunalnym i ustalenie preferowanych energetycznie rozwiązań systemowych na tle zmian w polityce energetycznej państwa oraz przyjętych kierunków perspektywicznych rozwoju.
Brak odpowiednich planów zaopatrzenia, np. w odniesieniu do ciepła, powoduje często realizację przypadkowych inwestycji i modernizacji (w tym związanych ze zmianą paliwa) co ma zasadniczy wpływ i przekłada się na wyższe ceny mocy zamówionej i ciepła, na wyższe stawki opłat za jego przesyłanie i abonament. Wpływa to również na zmniejszenie mocy zamówionej w dotychczas eksploatowanych źródłach, co w konsekwencji przyczynia się do wzrostu cen i stawek opłat.
Waga zasygnalizowanych problemów spowodowała, iż pismem z dnia 28 sierpnia 2000 r. Prezes URE zainicjował współpracę z organami gmin, wskazując również na powołany w URE punkt konsultacyjny oraz możliwość uzyskania informacji w sprawach związanych z zaopatrzeniem w ciepło w oddziałach terenowych URE.
Złożoność tematu i dotychczasowa działalność regulatora świadczą o tym, że współpraca ta winna być kontynuowana.
Witold Kępa
Małgorzata Górecka-Wszytko
Urząd Regulacji Energetyki
W opracowaniu wykorzystano:- Agnieszka Dobroczyńska, Leszek Juchniewicz, Bogusław Zaleski – „Regulacja energetyki w Polsce”; Wydawnictwo Adam Marszałek, Warszawa-Toruń 2001 r.
- Agnieszka Dobroczyńska – „Planowanie energetyczne w gminach”, Biuletyn Urzędu Regulacji Energetyki Nr 5/2000.
Notatka: Materiał przekazany do publikacji przez Środkowozachodni Oddział Terenowy URE z siedzibą w Łodzi.
Kliknij tutaj aby przejść do stron WWW Urzędu Regulacji Energetyki
|
|
 |
 |
 |
|
|
Webmaster