Część II Sprawozdania
z działalności RIO
i wykonania budżetu przez jednostki samorządu terytorialnego w 2003 roku
Równocześnie z powołaniem podstawowego stopnia samorządu terytorialnego - gminy - ustawodawca przewidział możliwość wspólnego wykonywania zadań publicznych przez te jednostki w formie związków międzygminnych. Przepisy ustawy o samorządzie gminnym w rozdziale 7 regulują zagadnienia związane z funkcjonowaniem tych związków. Prawa i obowiązki gmin uczestniczących w związku międzygminnym, związane z realizacją zadań, przekazywane są związkowi, który wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Związek międzygminny posiada osobowość prawną, a rozpoczyna swą działalność po przeprowadzeniu postępowania w sprawie rejestracji i ogłoszenia statutu związku. Rejestr związków prowadzi minister właściwy do spraw administracji publicznej. Pierwszy związek międzygminny, pod nazwą Związek Komunalny ds. Gazyfikacji w Stryszawie (województwo małopolskie), został zarejestrowany w październiku 1990 r., a jego celem statutowym była gazyfikacja gmin - założycieli związku. Do końca 2003 r. utworzonych zostało 258 związków międzygminnych. Na przestrzeni 13 lat zaprzestało swojej działalności i wyrejestrowało się 29 z nich, co oznacza, że na dzień 31 grudnia 2003 r. w rejestrze figurowało 229 związków, z czego 164 prowadziły działalność statutową i złożyły sprawozdania ze swej działalności.
W zakresie spraw budżetowych związki międzygminne są zobowiązane do opracowania projektu budżetu, uchwalenia budżetu oraz do sporządzania sprawozdawczości budżetowej. Związki międzygminne prowadzą gospodarkę finansową na zasadach i w oparciu o te same przepisy prawa jak inne jednostki samorządu terytorialnego. Związki te mogą zatem angażować wypracowaną nadwyżkę budżetową, zaciągać zobowiązania na wydatki nie znajdujące pokrycia w planowanych dochodach lub też lokować w bankach czasowo wolne środki.
Obserwując działalność związków międzygminnych zauważyć należy, że obecnie związki nie są powoływane do realizacji jednorodnych celów, jak to miało miejsce w przeszłości, lecz podejmują coraz szerszy zakres zadań. Przykładem różnorodności zadań wykonywanych przez związki międzygminne są np. związki nowoutworzone w roku 2003, takie jak:
„Związek Gmin Dolnej Odry”
„Związek Miast i Gmin Źródła Rzeki Prosny”
„Związek Międzygminny Dolina Ciemięgi”
„Związek Gmin Zlewni Jeziora Drużno i Zalewu Wiślanego”
Liczba związków międzygminnych w 1993 roku i w latach 2002 i 2003
Województwo |
Liczba |
Liczba związków w 2002 r. |
Liczba związków w 2003 r. |
Różnica (5-3) |
Różnica (6-4) |
||
uchwalających budżet i składających sprawozdanie |
zarejestrowanych |
uchwalających budżet i składających sprawozdanie |
zarejestrowanych |
uchwalających budżet i składających sprawozdanie |
|||
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
Polska, z tego: |
66 |
218 |
157 |
229 |
164 |
11 |
7 |
Dolnośląskie |
7 |
15 |
12 |
14 |
13 |
-1 |
1 |
Kujawsko-pomorskie |
4 |
12 |
5 |
13 |
5 |
1 |
0 |
Lubelskie |
1 |
12 |
8 |
13 |
9 |
1 |
1 |
Lubuskie |
1 |
9 |
5 |
10 |
6 |
1 |
1 |
Łódzkie |
3 |
10 |
8 |
10 |
8 |
0 |
0 |
Małopolskie |
4 |
27 |
20 |
26 |
20 |
-1 |
0 |
Mazowieckie |
6 |
20 |
16 |
21 |
17 |
1 |
1 |
Opolskie |
2 |
10 |
7 |
12 |
8 |
2 |
1 |
Podkarpackie |
1 |
12 |
7 |
14 |
6 |
2 |
-1 |
Podlaskie |
2 |
7 |
6 |
7 |
6 |
0 |
0 |
Pomorskie |
2 |
9 |
7 |
10 |
7 |
1 |
0 |
Śląskie |
13 |
16 |
12 |
16 |
11 |
0 |
-1 |
Świętokrzyskie |
4 |
19 |
14 |
20 |
15 |
1 |
1 |
Warmińsko-mazurskie |
2 |
12 |
11 |
14 |
12 |
2 |
1 |
Wielkopolskie |
9 |
18 |
12 |
18 |
14 |
0 |
2 |
Zachodniopomorskie |
5 |
10 |
7 |
11 |
7 |
1 |
0 |
Gminy coraz częściej powołują związki międzygminne także w celu wspólnej realizacji zadań własnych, na sfinansowanie których zakładają pozyskiwanie środków pomocowych. W związku z tym, w statutach związków (zwłaszcza tych nowopowstałych) ujmowane jest zadanie pozyskiwania środków finansowych na realizację tych zadań, w tym również środków pochodzących z funduszy Unii Europejskiej.
W 2003 r. działalność gospodarczą prowadziły 164 związki międzygminne, w imieniu i na rzecz 1 387 gmin - założycieli. Poniższe zestawienie przedstawia liczbę związków i gmin - członków w układzie województw.
Liczba związków międzygminnych i tworzących je gmin w 2003 r.
Województwo |
Liczba związków międzygminnych |
Liczba gmin tworzących związki międzygminne |
Polska, z tego: |
164 |
1 387 |
Dolnośląskie |
13 |
84 |
Kujawsko-pomorskie |
5 |
32 |
Lubelskie |
9 |
73 |
Lubuskie |
6 |
48 |
Łódzkie |
8 |
89 |
Małopolskie |
20 |
125 |
Mazowieckie |
17 |
132 |
Opolskie |
8 |
115 |
Podkarpackie |
6 |
61 |
Podlaskie |
6 |
52 |
Pomorskie |
7 |
40 |
Śląskie |
11 |
115 |
Świętokrzyskie |
15 |
150 |
Warmińsko-mazurskie |
12 |
102 |
Wielkopolskie |
14 |
125 |
Zachodniopomorskie |
7 |
44 |
Liczba gmin tworzących związek międzygminny była bardzo zróżnicowana: od 2 jednostek do 59 jednostek.
Źródła dochodów związków międzygminnych zależą od charakteru zadań, dla realizacji których powołano związek. Inne źródła występują w związkach międzygminnych, które wykonują zadania usługowe, np. przewóz osób, dostarczanie wody, gazu, a inne w przypadku wykonywania zadań inwestycyjnych polegających na budowie urządzeń infrastruktury komunalnej i społecznej. Na dochody ogółem osiągnięte przez związki międzygminne w 2003 r. złożyły się następujące źródła:
wpływy uzyskane z wpłat gmin,
wpływy ze sprzedaży usług, wyrobów i składników majątkowych,
środki ze źródeł pozabudżetowych,
dotacje z funduszy celowych,
pozostałe dochody (np. dochody z najmu i dzierżawy składników majątkowych, odsetki od lokowanych środków na rachunkach bankowych oraz dotacji otrzymywanych z budżetu państwa bądź też z jst na realizację zadań w drodze zawieranych porozumień).
Wykres przedstawia strukturę wykonanych dochodów ogółem w latach 2002 i 2003.
Dochody związków międzygminnych w latach 2002 i 2003 r.
Związki międzygminne, w 2003 r., zrealizowały dochody ogółem w wysokości 622 365 tys. zł, co w stosunku do planu po zmianach stanowiło 93,3%. W porównaniu do roku 2002 uzyskane dochody ogółem były niższe o 14 129 tys. zł, tj. o 2,2%. Najbardziej w stosunku do roku ubiegłego, bo o 62,9% obniżyły się dochody pozyskiwane ze źródeł pozabudżetowych, natomiast o 7,4% uległy zmniejszeniu wpływy ze sprzedaży usług, wyrobów i składników majątkowych. Znaczny wzrost dochodów w stosunku do 2002 r. - o 36,1% - odnotowano z tytułu dotacji pochodzących z funduszy celowych i to zarówno przeznaczonych na działalność bieżącą jak i inwestycyjną. Dochody z tytułu wpłat gmin - członków związków wzrosły o 6,6%.
Podobnie jak w latach ubiegłych, najwyższe dochody osiągnęły związki międzygminne województwa śląskiego (444 520 tys. zł). Dochody związków tego województwa stanowiły 71,4% dochodów ogółem związków i w porównaniu do 2002 r. wzrosły o 0,4%. W stosunku do roku ubiegłego związki międzygminne w 9 województwach osiągnęły wyższe dochody: w kujawsko-pomorskim - o 82,1%, w lubelskim - o 24,2%, w łódzkim - o 8,2%, w małopolskim - o 4,7%, w opolskim - o 5,6%, w podkarpackim - o 275,6%, w podlaskim - o 141,1%, w świętokrzyskim - o 4,5% i w wielkopolskim - o 2,1%. Natomiast związki międzygminne w pozostałych 7 województwach osiągnęły dochody niższe niż w roku poprzednim: w dolnośląskim - o 24,1%, w lubuskim - o 42,3%, w mazowieckim - o 4,5%, w pomorskim - o 74,7%, w śląskim - o 1,7%, w warmińsko-mazurskim - o 3,0% i w zachodniopomorskim - o 33,9%. Dane o dochodach i przychodach związków międzygminnych oraz dynamikę zmian w podziale na województwa przedstawia (tabela 3.1.).
Wszystkie związki międzygminne w 2003 r. zrealizowały wydatki w wysokości 617 860 tys. zł, co stanowiło 90,3% planu po dokonanych zmianach (tabela 3.2.). Ogólna kwota wykonanych wydatków w stosunku do 2002 r. była niższa o 3,1%. Niższa realizacja wydatków w stosunku do ubiegłego roku wystąpiła zarówno w grupie wydatków bieżących (o 2,4%) jak i majątkowych (o 7,2%).
W strukturze wydatków ogółem 85,3% stanowiły wydatki bieżące. W tej grupie wydatków 91,4% przeznaczono na pokrycie kosztów podstawowej działalności, 7,3% na wynagrodzenia i pochodne od wynagrodzeń. Natomiast 1% stanowiły dotacje udzielone z budżetów związków dla własnych zakładów budżetowych (4 586 tys. zł) oraz na realizację zadań zawartych w drodze porozumień (734 tys. zł). W 2003 r. przekazano dotacje 4 zakładom budżetowym, w tym w 2 przypadkach na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe.
Niewielka część wydatków związana była z obsługą zadłużenia - 0,3%. Wykonanie w roku 2003 wydatków bieżących związków międzygminnych i ich strukturę w układzie województw przedstawiono w poniższym zestawieniu.
Struktura wydatków bieżących związków międzygminnych w 2003 r.
Województwo |
Ogółem wydatki bieżące (w tys. zł) |
z tego: |
Struktura % |
||||||||
wynagrodzenia i pochodne |
dotacje z budżetu |
wydatki na obsługę długu |
wydatki z tytułu poręczeń |
pozostałe wydatki |
3:2 |
4:2 |
5:2 |
6:2 |
7:2 |
||
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
11 |
12 |
Polska, z tego: |
527 008 |
38 325 |
5 320 |
1 572 |
10 |
481 781 |
7,3 |
1,0 |
0,3 |
0,0 |
91,4 |
Dolnośląskie |
12 607 |
5 811 |
685 |
343 |
0 |
5 768 |
46,1 |
5,4 |
2,7 |
0,0 |
45,8 |
Kujawsko-pomorskie |
1 576 |
878 |
0 |
33 |
1 |
664 |
55,7 |
0,0 |
2,1 |
0,1 |
42,1 |
Lubelskie |
1 061 |
153 |
0 |
1 |
0 |
907 |
14,4 |
0,0 |
0,1 |
0,0 |
85,5 |
Lubuskie |
3 673 |
1 138 |
0 |
136 |
0 |
2 399 |
31,0 |
0,0 |
3,7 |
0,0 |
65,3 |
Łódzkie |
858 |
202 |
5 |
0 |
0 |
651 |
23,5 |
0,6 |
0,0 |
0,0 |
75,9 |
Małopolskie |
23 186 |
3 277 |
63 |
501 |
9 |
19 336 |
14,1 |
0,3 |
2,2 |
0,0 |
83,4 |
Mazowieckie |
4 995 |
1 515 |
0 |
0 |
0 |
3 480 |
30,3 |
0,0 |
0,0 |
0,0 |
69,7 |
Opolskie |
3 179 |
1 350 |
0 |
8 |
0 |
1 821 |
42,5 |
0,0 |
0,3 |
0,0 |
57,3 |
Podkarpackie |
812 |
344 |
0 |
0 |
0 |
468 |
42,4 |
0,0 |
0,0 |
0,0 |
57,6 |
Podlaskie |
481 |
149 |
12 |
37 |
0 |
283 |
31,0 |
2,5 |
7,7 |
0,0 |
58,8 |
Pomorskie |
2 292 |
1 190 |
0 |
6 |
0 |
1 096 |
51,9 |
0,0 |
0,3 |
0,0 |
47,8 |
Śląskie |
445 970 |
11 990 |
4 538 |
303 |
0 |
429 139 |
2,7 |
1,0 |
0,1 |
0,0 |
96,2 |
Świętokrzyskie |
19 461 |
7 533 |
0 |
93 |
0 |
11 835 |
38,7 |
0,0 |
0,5 |
0,0 |
60,8 |
Warmińsko-Mazurskie |
1 511 |
356 |
0 |
0 |
0 |
1 155 |
23,6 |
0,0 |
0,0 |
0,0 |
76,4 |
Wielkopolskie |
4 528 |
2 004 |
8 |
108 |
0 |
2 408 |
44,3 |
0,2 |
2,4 |
0,0 |
53,2 |
Zachodniopomorskie |
818 |
435 |
9 |
3 |
0 |
371 |
53,2 |
1,1 |
0,4 |
0,0 |
45,4 |
Wydatki majątkowe związków międzygminnych stanowiły 14,7% wydatków ogółem wszystkich związków w kraju. Związki te przeznaczyły na wydatki majątkowe w 2003 r. 90 852 tys. zł, z czego sfinansowano koszty zadań inwestycyjnych, głównie z zakresu: rolnictwa, zaopatrzenia w energię elektryczną, gaz i wodę, transportu i łączności oraz obiektów związanych z gospodarką komunalną i ochroną środowiska.
Przedstawiona powyżej struktura wydatków na inwestycje i wydatków bieżących dotyczyła wszystkich związków w kraju. W poszczególnych związkach międzygminnych udział wydatków bieżących i majątkowych w wydatkach ogółem kształtował się różnie i uzależniony był przede wszystkim od rodzaju działalności związku: świadczenia usług lub realizacji konkretnego zadania inwestycyjnego, np. budowy oczyszczalni ścieków, sieci gazowych czy wodociągowych. Również, zróżnicowany był udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem związków międzygminnych w układzie województw. Najwyższy udział wydatków majątkowych wystąpił w związkach międzygminnych utworzonych przez gminy województw: kujawsko-pomorskiego, podkarpackiego, zachodniopomorskiego i podlaskiego i wyniósł on odpowiednio: 90,0%, 94,7%, 77,7% i 74,5% ogółu wydatków. W województwie śląskim, gdzie dominują związki świadczące usługi w zakresie transportu lokalnego (przewóz osób), na inwestycje przeznaczono zaledwie 0,4% ogółu wydatków.
Podobnie jak w przypadku osiągniętych dochodów, wydatki związków międzygminnych województwa śląskiego były najwyższe i osiągnęły w 2003 r. poziom - 72,5% ogółu wydatków wszystkich związków w kraju. Wykonanie wydatków w układzie działowym według województw przedstawia poniższe zestawienie.
Wydatki związków międzygminnych w wybranych działach klasyfikacji budżetowej w 2003 r.
Województwo |
Wydatki ogółem (w tys. zł) |
z tego: |
||||||||
Dział 010 Rolnictwo i łowiectwo |
Dział 400 Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz i wodę |
Dział 600 Transport i łączność |
Dział 630 Turystyka |
Dział 700 Gospodarka mieszkaniowa |
Dział 750 Administracja publiczna |
Dział 801 Oświata i wychowanie |
Dział 900
Gospodarka komunalna |
Pozostałe |
||
Polska, z tego: |
617 860 |
5 650 |
22 541 |
448 478 |
548 |
127 |
26 933 |
694 |
109 623 |
3 266 |
Dolnośląskie |
23 620 |
0 |
667 |
7 464 |
12 |
77 |
2 428 |
694 |
11 483 |
795 |
Kujawsko-pomorskie |
15 726 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
344 |
0 |
14 350 |
1 032 |
Lubelskie |
3 855 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
46 |
0 |
3 808 |
1 |
Lubuskie |
9 812 |
0 |
57 |
144 |
59 |
0 |
54 |
0 |
9 303 |
195 |
Łódzkie |
891 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
372 |
0 |
519 |
0 |
Małopolskie |
50 271 |
0 |
245 |
16 974 |
0 |
50 |
4 289 |
0 |
28 187 |
526 |
Mazowieckie |
5 304 |
460 |
2 615 |
0 |
0 |
0 |
177 |
0 |
2 001 |
51 |
Opolskie |
3 755 |
1 401 |
1 747 |
0 |
92 |
0 |
486 |
0 |
21 |
8 |
Podkarpackie |
15 450 |
0 |
0 |
0 |
56 |
0 |
135 |
0 |
15 203 |
56 |
Podlaskie |
1 887 |
72 |
0 |
0 |
0 |
0 |
11 |
0 |
1 767 |
37 |
Pomorskie |
3 185 |
0 |
0 |
0 |
88 |
0 |
0 |
0 |
3 097 |
0 |
Śląskie |
447 818 |
2 |
52 |
423 896 |
0 |
0 |
15 791 |
0 |
7 774 |
303 |
Świętokrzyskie |
24 154 |
767 |
17 124 |
0 |
59 |
0 |
27 |
0 |
6 083 |
94 |
Warmińsko-mazurskie |
2 897 |
0 |
0 |
0 |
36 |
0 |
897 |
0 |
1 946 |
18 |
Wielkopolskie |
5 573 |
2 948 |
34 |
0 |
135 |
0 |
1 084 |
0 |
1 225 |
147 |
Zachodniopomorskie |
3 662 |
0 |
0 |
0 |
11 |
0 |
792 |
0 |
2 856 |
3 |
W 2003 roku największą ilość środków (17,7% ogółu wydatków) przeznaczono na wydatki w dziale 600 -Transport i łączność - 448 478 tys. zł, tj. 72,6% oraz w dziale 900 - Gospodarka komunalna i ochrona środowiska - 109 623 tys. zł. Zauważyć należy, że aż 94,5% poniesionych środków w dziale Transport i łączność, to wydatki związków międzygminnych województwa śląskiego. Wydatki pozostałych działów nie stanowiły znaczącego udziału w wydatkach ogółem i wahały się od 0,02% w dziale 700 - Gospodarka mieszkaniowa do 4,4% w dziale 750 - Administracja publiczna.
W stosunku do roku 2002 znaczny wzrost wydatków nastąpił w dziale 010 - Rolnictwo i łowiectwo (o 24,5%) i w dziale 700 - Gospodarka mieszkaniowa (o 262,9%) oraz niewielki wzrost w dziale 750 - Administracja publiczna (o 0,9%). W pozostałych działach klasyfikacji budżetowej wskaźnik wydatkowanych środków obniżył się. Kierunki ponoszonych wydatków majątkowych w stosunku do ubiegłego roku są podobne, co ilustrują poniższe wykresy.
W 2003 r. osiągnięte przychody związków międzygminnych wyniosły w skali całego kraju 44 612 tys. zł i w porównaniu z rokiem ubiegłym były niższe o 8,6%. Głównym źródłem przychodów były nadwyżki z lat ubiegłych w wysokości 27 673 tys. zł, w dalszej kolejności kredyty i pożyczki - 10 920 tys. zł oraz tzw. wolne środki wynikające z rozliczenia kredytów i pożyczek, określone w sprawozdawczości jako inne źródła - 6 019 tys. zł.
Z ogólnej kwoty rozchodów w wysokości 23 993 tys. zł związki przeznaczyły na spłatę zaciągniętych zobowiązań z tytułu kredytów i pożyczek - 12 181 tys. zł, natomiast 11 812 tys. zł ulokowały w bankach jako czasowo wolne środki. Wysokość rozchodów w stosunku do 2002 r. zwiększyła się o 41,7%.
Osiągnięty w 2003 r. wynik finansowy per saldo wszystkich związków międzygminnych w kraju był dodatni i wyniósł 4 506 tys. zł. Na 164 związki, które złożyły sprawozdania finansowe ze swojej działalności, większość z nich (98) zamknęła rok budżetowy nadwyżką. W 63 związkach osiągnięty wynik finansowy był wartością ujemną, zaś w przypadku 3 związków wykonanie dochodów i wydatków zrealizowane zostało w tej samej wysokości (budżet zrównoważony). Wykonanie wyniku finansowego przedstawia poniższe zestawienie.
Wynik finansowy związków międzygminnych w latach 2002 i 2003
Wyszczególnienie |
2002 |
2003 |
||
Liczba związków |
Wykonanie |
Liczba związków |
Wykonanie |
|
Ogółem, z tego: |
154 |
-1 362 |
164 |
4 506 |
- nadwyżka |
98 |
18 083 |
98 |
16 323 |
- deficyt |
56 |
19 445 |
63 |
11 817 |
- budżet zrównoważony |
0 |
- |
3 |
0 |
Udział związków międzygminnych z deficytem w liczbie związków ogółem (w %) |
36,4% |
- |
38,4% |
- |
Udział deficytu w dochodach ogółem (w %) |
- |
3,0% |
- |
1,9 % |
W stosunku do 2002 r., ilość związków, które osiągnęły nadwyżkę budżetową pozostała na tym samym poziomie, natomiast zwiększyła się o 7 liczba związków międzygminnych, które zakończyły rok budżetowy deficytem, na co miała wpływ większa ilość działających w tym roku związków.
Łączna kwota zobowiązań na koniec 2003 r. wyniosła 72 767 tys. zł i w stosunku do roku ubiegłego była niższa zaledwie o 0,3%. Na zobowiązania związków międzygminnych złożyły się:
kredyty i pożyczki w kwocie 67 262 tys. zł, tj. w 92,4% ogółu zobowiązań,
zobowiązania wymagalne w kwocie 5 505 tys. zł, tj. 7,6% ogółu, w tym zobowiązania z tytułu dostaw towarów i usług stanowiły kwotę 4 841 tys. zł.
W stosunku do 2002 r. zobowiązania związków międzygminnych wzrosły z tytułu kredytów i pożyczek o 1,2%, natomiast z tytułu wymagalnych zobowiązań, w tym z tytułu dostaw towarów i usług zmalały - odpowiednio: o 17,3% i 21,4%. Wśród 164 związków międzygminnych, które prowadziły działalność w 2003 r., w 17 z nich zadłużenie przekroczyło 60% w stosunku do osiągniętych dochodów. Wysokie zobowiązania (zadłużenie) związane są przede wszystkim z zaciągniętymi długoterminowymi kredytami i pożyczkami na realizację zadań inwestycyjnych, które będą sukcesywnie spłacane. Ponadto, struktura dochodów związków międzygminnych jako komunalnych związków celowych, w sposób znaczący odbiega od struktury dochodów typowej dla gmin, powiatów czy samorządów województw.
W 2003 r. kolegia regionalnych izb obrachunkowych, prowadząc postępowanie nadzorcze, zbadały 948 uchwał nadesłanych przez związki międzygminne, z czego 910 zostało podjętych zgodnie z obowiązującymi przepisami, a więc nie stwierdzono w nich naruszenia prawa. Pozostałe zbadane uchwały zostały uznane za niezgodne z obowiązującymi przepisami prawa, w związku z czym kolegia izb orzekły w 24 przypadkach o nieistotnym naruszeniu prawa, o umorzeniu wszczętego postępowania w przypadku 10 uchwał oraz o nieważności 4 uchwał, w tym 3 w całości.
W uchwałach budżetowych wystąpiły następujące nieprawidłowości:
nieprawidłowa podstawa prawna,
dotacja dla zakładu budżetowego przekroczyła 50% jego wydatków,
brak planu przychodów i wydatków zakładu budżetowego,
nieprawidłowa klasyfikacja wydatków z tytułu odsetek od zaciągniętego kredytu,
niezapisanie w treści uchwały kwoty uchwalonego deficytu oraz źródeł jego pokrycia,
plan finansowy zakładu budżetowego utworzonego przez związek przyjęto jako uchwałę budżetową,
nieprawidłowe określenie mocy obowiązującej postanowień uchwały,
niezgodność kwot wykazanych w treści uchwały i w załącznikach,
uchwalenie rezerwy przekraczającej 1% wydatków,
przekazanie do zbadania budżetu na 2002 r. w 2003 r.,
udzielenie niezgodnego z przepisami upoważnienia zarządowi,
przesłanie do organu nadzoru uchwały bez zachowania ustawowego terminu,
nieprawidłowe określenie sposobu ogłoszenia uchwały budżetowej.
W uchwałach zmieniających budżet kolegia izby stwierdziły:
nieprawidłowe wskazanie źródła sfinansowania deficytu budżetowego,
brak źródła sfinansowania deficytu budżetowego,
błędną klasyfikację budżetowa,
niezgodność kwot wykazanych w treści uchwały i w załącznikach,
błędy rachunkowe i pisarskie,
niepełną podstawę prawną,
ujęcie wydatków na realizację zadań nie mieszczących się w katalogu zadań związku,
nieokreślenie w uchwale kwoty niedoboru wynikającego z wprowadzonych zmian w budżecie.
W pozostałych uchwałach wystąpiły następujące nieprawidłowości:
niezgodność układu wykonawczego z uchwałą zgromadzenia związku,
nieokreślenie w uchwale dotyczącej procedury uchwalania budżetu obowiązku opracowania informacji o stanie mienia komunalnego i objaśnień do projektu budżetu, a także terminu ich przedłożenia zarówno organowi stanowiącemu jak i organowi nadzorującemu,
określenie wymaganej struktury projektu budżetu w szczegółowości mniejszej niż wynika to z przepisu art. 124 ust. 1 ustawy o finansach publicznych,
brak kwotowego ustalenia wysokości miesięcznej diety dla nieetatowych członków zarządu w uchwale w sprawie diet dla członków zarządu.
W uchwałach w sprawie absolutorium dla zarządu stwierdzone naruszenia prawa dotyczyły naruszenia procedury udzielenia absolutorium. Zgromadzenia związków podejmowały uchwały w sprawie absolutorium bez wniosku i opinii komisji rewizyjnej, a także bez opinii regionalnej izby obrachunkowej.
Związki międzygminne powoływane są w celu realizacji zadań,
które przekraczają możliwości finansowe i organizacyjne jednostki samorządu
terytorialnego. W stosunku do roku ubiegłego, w 2003 r. liczba
zarejestrowanych związków międzygminnych wzrosła o 11 i na koniec roku
wyniosła 229. Liczba związków, które złożyły sprawozdania ze swej działalności
wyniosła 164 i w stosunku do roku poprzedniego wzrosła o 7. Różnica między
liczbą związków międzygminnych zarejestrowanych a prowadzących działalność
(65) wskazuje, że nadal nie są podejmowane działania w celu wyrejestrowania
związków, które nie podjęły lub zakończyły działalności statutowej.
Nowotworzone związki międzygminne są powoływane do
realizacji zadań o charakterze usług, na które występuje trwałe
zapotrzebowanie, np. selekcja i utylizacja odpadów, zaopatrzenie w wodę i gaz,
kanalizacja, ochrona środowiska, rozwój turystyki i promocja jednostek
samorządu terytorialnego. Specyfika powyższych zadań oraz fakt, iż powstające
związki międzygminne mają coraz szerszy zakres działalności ukierunkowanej na
zaspakajanie potrzeb społeczności lokalnej wskazują, że będą one funkcjonowały
przez dłuższy okres czasu.
W 2003 r. związki międzygminne w kraju zrealizowały dochody
w wysokości 622 365 tys. zł i były one niższe niż w 2002 r. o 2,2%. Największy
ubytek dochodów wystąpił w środkach otrzymanych ze źródeł pozabudżetowych i
dotyczył zwłaszcza związków międzygminnych województwa dolnośląskiego i
lubuskiego, które to dochody w stosunku do ubiegłego roku zmniejszyły się o
62,9%. Dochody związków międzygminnych stanowiły mniej niż 1% dochodów ogółem
jednostek samorządu terytorialnego.
Wydatki związków międzygminnych w 2003 r. wyniosły 617 860
tys. zł, z czego wydatki majątkowe (inwestycyjne) stanowiły 90 852 tys. zł i w
stosunku do roku poprzedniego uległy zmniejszeniu odpowiednio o 3,1% i 7,2%.
Najwięcej środków związki międzygminne przeznaczyły na zadania z zakresu
transportu i łączności (72,5%) oraz gospodarki komunalnej i ochrony środowiska
(17,7%). Wydatki na pozostałe zadania wyniosły 9,8%.
Na koniec 2003 r. zadłużenie związków wyniosło 72 267 tys. zł, tj. 11,6% dochodów ogółem. Zobowiązania te stanowiły w 92,4% kredyty i pożyczki a w 7,6% - zobowiązania wymagalne. W 17 związkach ogólna kwota zobowiązań była wyższa niż 60% uzyskanych przez nie dochodów a przyczyną tej sytuacji były zaciągnięte kredyty i pożyczki na inwestycje. Budżety tych związków stanowiły 4,1% budżetów związków ogółem.
Podobnie jak w przypadku gmin, w celu wspólnego wykonywania zadań publicznych, ustawodawca przewidział możliwość tworzenia związków powiatów, Przepisy w tym zakresie uregulowane zostały w rozdziale 7 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym. Uchwały o utworzeniu związku, przystąpieniu do związku lub wystąpieniu ze związku podejmują rady zainteresowanych powiatów. Prawa i obowiązki powiatów uczestniczących w związku, związane z wykonywaniem zadań przekazanych związkowi, przechodzą na związek z dniem ogłoszenia statutu. Utworzenie związku wymaga przyjęcia jego statutu przez rady zainteresowanych powiatów bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady.
Do tej pory niewiele powiatów skorzystało z możliwości tworzenia związków. Na terenie kraju powstał tylko jeden tego typu związek - Związek Celowy Powiatów Województwa Zachodniopomorskiego w Kołobrzegu. Członkami związku jest 17 powiatów województwa zachodniopomorskiego. Celem statutowym związku jest uruchomienie systemu informatycznego ewidencjonującego grunty i budynki, oraz założenie komputerowych ewidencyjnych baz danych w związku z wprowadzeniem podatku katastralnego.
Wyżej wymieniony związek powiatów zarejestrowany został w styczniu 2003 r. i natychmiast rozpoczął działalność. Jedynym źródłem dochodów nowoutworzonego związku były dochody pochodzące z wpłat powiatów - członków związku. Uchwalony budżet związku był budżetem zrównoważonym, bowiem dochody i wydatki zaplanowane zostały w tej samej wysokości, tj. 58 tys. zł. Dochody zrealizowane zostały w wysokości 57 tys. zł (98,2% założonego planu). Na wydatki przeznaczono jedynie 27 tys. zł, co stanowiło 46,2% kwoty zaplanowanej.
Wydatki związku przeznaczone były wyłącznie na zadania bieżące. Ze struktury wydatków wynika, że 34,6% stanowiły wynagrodzenia wraz z pochodnymi, a pozostałe 65,4% wydatkowano na zakup materiałów i wyposażenia, zakup usług oraz podróże służbowe krajowe.
Związek za 2003 r. osiągnął dodatni wynik finansowy w wysokości 31 tys. zł. Na koniec 2003 r. związek nie posiadał żadnych zobowiązań, natomiast należności powstały w wyniku niezrealizowanych w pełnej wysokości wpłat powiatów będących członkami związku.
W 2003 r., w celu utworzenia bazy danych dla potrzeb podatku katastralnego podjął działalność pierwszy związek powiatów. Dochody związku (57 tys. zł) stanowiły wpłaty powiatów. Wydatki w kwocie 27 tys. zł zostały poniesione na działalność bieżącą związku.
[ Początek strony ]
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•