Spis treści streszczenia części I.
Streszczenie Części I.
Sprawozdanie z działalności regionalnych izb obrachunkowych w 2001 roku
1. Konstytucyjną podstawę prawną funkcjonowania regionalnych izb obrachunkowych stanowi art. 171 Konstytucji Rzeczpospolitej Polski. Izby zostały utworzone w 1993 r. na mocy ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (zwanej dalej ustawą o regionalnych izbach obrachunkowych), jako organ nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego w zakresie spraw finansowych.
Właściwość rzeczowa regionalnych izb obrachunkowych obejmuje m.in.:
ocenę legalności uchwał podejmowanych przez organy jednostek samorządu terytorialnego w sprawach wymienionych w art. 11 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych,
ustalanie budżetów jst w przypadku unieważnienia uchwały budżetowej lub nieuchwalenia budżetu przez organ stanowiący jst w ustawowym terminie,
przeprowadzanie kontroli gospodarki finansowej samorządowego sektora finansów publicznych,
wydawanie opinii w sprawach wymienionych w art. 13 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych,
orzekanie w sprawach odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych przez jednostki sektora samorządowego,
prowadzenie działalności informacyjno-szkoleniowej w sprawach objętych nadzorem i kontrolą.
Od 1999 r. zakres zadań realizowanych przez izby rozszerzono o:
rozpatrywanie skarg i wniosków dotyczących działalności organów stanowiących jst - art. 229 Kpa.
Od 1999 r. na terenie kraju funkcjonuje 16 izb, działających w obszarze jednego województwa i posiadających zespoły zamiejscowe - najczęściej w siedzibach zlikwidowanych województw. Pracą izb kieruje i reprezentuje ją na zewnątrz prezes izby.
W każdej izbie działają określone ustawą organy kolegialne:
kolegium izby, o właściwości określonej w art. 18 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych; członkowie kolegium w trzyosobowych składach orzekających wydają opinie w sprawach określonych w art. 13 ustawy,
komisja orzekająca w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych, działająca na zasadach określonych w ustawie o finansach publicznych.
W 1997 r. została ustawowo utworzona reprezentacja izb - Krajowa Rada Regionalnych Izb Obrachunkowych, w skład której wchodzą prezesi oraz reprezentanci kolegium każdej z izb.
więcej na powyższy temat ... >>
powrót do spisu treści streszczenia części I
2. Działalnością nadzorczą izb w zakresie spraw finansowych w 2001 r. objętych było 2 424 gmin oraz związek gmin warszawskich, 65 miast na prawach powiatów, 308 powiatów, 16 województw samorządowych i 142 związki międzygminne.
Izby, kierując się kryterium legalności - a w zakresie zadań administracji rządowej wykonywanych przez jst dodatkowo kryterium celowości, rzetelności i gospodarności - badają uchwały podejmowane przez organy jst w sprawach:
procedury uchwalania budżetu i jego zmian,
budżetu i jego zmian,
zaciągania zobowiązań wpływających na wysokość długu publicznego jst oraz udzielania pożyczek,
zasad i zakresu przyznawania dotacji,
podatków i opłat lokalnych,
absolutorium dla zarządu.
W 2001 r. regionalne izby obrachunkowe zbadały 110 729 uchwał organów jst i związków międzygminnych, w tym w sprawach:
budżetu 2 980 uchwał,
zmian budżetu 55 461 uchwał,
układu wykonawczego budżetu 7 842 uchwał,
absolutorium dla zarządu 2 955 uchwał,
podatków i opłat lokalnych 25 741 uchwał,
innych uchwał objętych nadzorem 15 750 uchwał.
Na przestrzeni lat 1993 - 2001 liczba zbadanych uchwał systematycznie rosła od 14 105 w 1993 r. do 99 592 w 2000 r. i 110 729 w 2001 r. Wynikało to m. in. ze zwiększenia liczby podmiotów podlegających nadzorowi (w wyniku utworzenia samorządu na szczeblu powiatowym i wojewódzkim) oraz rozszerzenia zakresu przedmiotowego uchwał podlegających nadzorowi.
W wyniku badania nadzorczego uchwał organów jst kolegia izb uznały 105 168 uchwał (95% ogółu zbadanych uchwał) za podjęte bez naruszenia prawa, w 2 347 uchwałach (2,1% ogółu) wskazały nieistotne naruszenia prawa, 2 506 uchwał (1,9% ogółu) uznały za nieważne, z tego 1 348 - nieważne w części i 708 - nieważne w całości. W stosunku do 1 084 uchwał (1% ogółu) wszczęte postępowanie w sprawie istotnego naruszenia prawa zostało umorzone, w związku z usunięciem przez jst wskazanych nieprawidłowości. Porównania w czasie wskazują na znaczny spadek odsetka uchwał podejmowanych przez organy jst z naruszeniem prawa z 26,9% w 1993, do 5% w roku 2001.
W uchwałach budżetowych oraz w uchwałach w sprawie zmian budżetu (które stanowiły ponad 50% zbadanych uchwał) zwiększył się nieco w stosunku do 2000 r. odsetek uchwał podjętych z naruszeniem prawa, jednak wzrost ten dotyczył przede wszystkim przypadków nieistotnego naruszenia prawa. W 2001 r. istotne naruszenia prawa wystąpiły w 5,2% uchwał budżetowych i 0,8% uchwał zmieniających budżet.
Przypadki istotnego naruszenia prawa w uchwałach budżetowych, poza uchybieniami formalnymi, dotyczyły przeznaczenia środków budżetowych na zadania nie należące do zadań jst lub pominięcia w budżecie wydatków na realizację obligatoryjnych zadań własnych jst (m. in. na oczyszczanie i utrzymanie dróg gminnych, wyposażenie i zapewnienie przez gminy gotowości bojowej ochotniczych straży pożarnych, czy prowadzenie powiatowych bibliotek publicznych) oraz braku wskazania źródeł pokrycia deficytu budżetowego. Przypadki istotnego naruszenia prawa w uchwałach zmieniających budżet dotyczyły przede wszystkim dokonywania przez zarząd jst zmian budżetu należących do wyłącznej kompetencji rady - czy rozdysponowania rezerw celowych niezgodnie z przeznaczeniem.
W grupie uchwał dotyczących absolutorium dla zarządu 97,9% stanowiły uchwały o udzieleniu absolutorium. Uchwały te były z reguły podejmowane bez naruszenia prawa (przypadki naruszenia wystąpiły w 1,5% tych uchwał), natomiast znacznie częściej kolegia izb wskazywały nieprawidłowości w uchwałach o nieudzieleniu absolutorium. Z liczby 62 takich uchwał ponad 38% podjęto z naruszeniem prawa polegającym m.in. na braku merytorycznych przesłanek do negatywnej oceny wykonania budżetu oraz na nieudzieleniu absolutorium z przyczyn innych niż wykonanie budżetu.
W pozostałych uchwałach, dotyczących podatków, udzielania dotacji oraz zaciągania zobowiązań lub udzielania pożyczek i poręczeń, przypadki istotnego naruszenia prawa polegały na: ustalaniu opłaty administracyjnej za czynności nie będące czynnościami urzędowymi lub za czynności objęte przepisami ustawy o opłacie skarbowej, stosowaniu zwolnień o charakterze podmiotowym lub zwolnień indywidualnych w podatku od nieruchomości, ustalaniu stawek podatku od nieruchomości i podatku od środków transportowych powyżej granic wynikających z ustawy, na zaciąganiu kredytów na wydatki mające pokrycie w dochodach lub w kwocie wyższej od zaplanowanego deficytu oraz na nieokreśleniu zasad gwarantujących jawność postępowania przy udzielaniu dotacji na realizację zadań jst przez podmioty nie należące do sektora finansów publicznych, braku określenia trybu postępowania w sprawie udzielenia dotacji, sposobu ich rozliczania i kontroli wykonania zleconych zadań jst.
Przy liczbie 110 729 zbadanych przez izby uchwał jst, kolegia izb w 2001 r. wydały 4 403 rozstrzygnięć nadzorczych, z których 83, czyli 1,9% rozstrzygnięć jst zaskarżyły do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Zaskarżone zostało także jedno postanowienie kolegium wydane w wyniku rozpatrzenia zastrzeżeń do wniosków pokontrolnych oraz jedno orzeczenie wydane przez komisję ds. dyscypliny finansów publicznych przy rio. NSA oddalił 52 skargi jst (61,2% skarg jst), w 21 przypadkach (24,7%) uchylił rozstrzygnięcia nadzorcze kolegium izb, w 4 przypadkach umorzył postępowanie i w 8 przypadkach dokonał innych rozstrzygnięć (odrzucił skargi).
Uchylone przez NSA rozstrzygnięcia nadzorcze izb dotyczyły m. in. wprowadzenia częściowych zwolnień w podatkach i wprowadzenia bezpłatnych i ulgowych przejazdów komunikacji miejskiej dla osób związanych z jednym zakładem pracy. W stosunku do dwóch skarg jst, w których zaskarżono dokonaną przez organ nadzoru zmianę kwalifikacji prawnej wskazanego w uchwale jst naruszenia prawa z istotnego na nieistotne, NSA wydał dwa sprzeczne ze sobą orzeczenia.
Regionalne izby obrachunkowe zaskarżyły do NSA 4 uchwały jst, w dwóch z nich - Sąd nie podzielił stanowiska kolegium dotyczącego procedury absolutoryjnej - a dwie pozostały nierozstrzygnięte do końca roku.
W oparciu o art. 13 pkt 9 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych powołane w tym celu komisje rio rozpatrzyły 2 powiadomienia skarbników o odmowie dokonania kontrasygnaty na dokumentach, które powodowały powstanie zobowiązań. Przypadki odmowy złożenia kontrasygnaty i złożenia jej na pisemne polecenie zwierzchnika dotyczyły umowy na wykonanie projektu modernizacji i rozbudowy szpitala, na co nie przewidziano środków w budżecie i umowy w sprawie przekazania darowizny, przy braku podstawy prawnej dla przekazywania środków z budżetu jst w tej formie. W obu przypadkach komisje uznały odmowę kontrasygnaty skarbnika za uzasadnioną.
W całym okresie funkcjonowania rio od 1993 r. do 2001 r. do izb wpłynęło zaledwie 28 powiadomień skarbników o dokonaniu kontrasygnaty na pisemne polecenie zwierzchników. W wyniku kontroli gospodarki finansowej jst przeprowadzonych przez rio w 2001 r. stwierdzono częste lekceważenie roli skarbnika w tym zakresie. Wykryto 211 przypadków dotyczących realizacji umów nie posiadających kontrasygnaty skarbnika (w 2000 r. - 210).
więcej na powyższy temat ... >>
powrót do spisu treści streszczenia części I
3. Działalność kontrolna regionalnych izb obrachunkowych obejmuje gospodarkę finansową jednostek samorządu terytorialnego wszystkich szczebli, związków gmin i powiatów, stowarzyszeń jednostek jst, samorządowych jednostek organizacyjnych (w tym posiadających osobowość prawną) oraz innych podmiotów - w zakresie wykorzystania przez nie dotacji uzyskanych z budżetów jst. Czynności kontrolne prowadzone są w ramach kontroli kompleksowych, problemowych, doraźnych i sprawdzających. Kontrole przeprowadzane są na podstawie kryterium zgodności z prawem i zgodności dokumentacji ze stanem faktycznym.
W 2001 r. izby przeprowadziły 1 316 kontroli, z czego 789 (60% kontroli) stanowiły kontrole kompleksowe, 20% - problemowe, 13% - doraźne i 7% - sprawdzające. Kontrole kompleksowe, obejmujące całokształt gospodarki finansowej jednostki, zgodnie z ustawą o regionalnych izbach obrachunkowych przeprowadzane są w jst nie rzadziej niż raz na cztery lata. W 2001 r. tym rodzajem kontroli objęto 11 województw (68% jednostek tego szczebla), 108 powiatów (35,1%), 612 gmin (24,6%) i 58 pozostałych podmiotów - samorządowych jednostek organizacyjnych - przede wszystkim instytucji kultury i samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej (26 ZOZ). W ramach kontroli kompleksowych, na podstawie uzgodnionych programów, badano określone zagadnienia wskazane przez Krajową Radę Regionalnych Izb Obrachunkowych. W 2001 r. kontrole koordynowane pozwoliły na zbadanie:
w 229 gminach - prawidłowości wydatkowania środków Państwowego Funduszu Kombatantów,
w 216 gminach - prawidłowości wydatków dotyczących ochrony przeciwpożarowej.
Kontrole problemowe, obejmujące wybrane zagadnienia z gospodarki finansowej kontrolowanych podmiotów, w 2001 r. dotyczyły wydatków na wynagrodzenia osób pełniących funkcje kierownicze i na diety radnych, stosowania ustawy o zamówieniach publicznych, gospodarki mieniem komunalnym, przygotowania i realizacji inwestycji, prawidłowości wykorzystania i rozliczania dotacji udzielonych z budżetu jst oraz wykonywania przez powiaty zadań z zakresu prowadzenia bibliotek publicznych. Wybór zagadnień będących przedmiotem kontroli problemowych wynikał z posiadanych przez izby informacji o nieprawidłowościach występujących w określonych dziedzinach gospodarki finansowej kontrolowanych podmiotów.
Kontrole doraźne, jeśli pozwalają na to możliwości, przeprowadzane są poza przyjętym rocznym planem w reakcji na sygnały o nieprawidłowościach, wpływające od różnych instytucji i osób oraz w związku z negatywną oceną pewnych zjawisk, wynikającą z działalności nadzorczej rio. Sygnały te uwzględniane są również w kontrolach kompleksowych i problemowych. W 2001 r. w kontrolach przeprowadzonych przez rio uwzględniono 223 otrzymane wnioski i doniesienia, z tego 49 w kontrolach kompleksowych i 174 w doraźnych. Z ogólnej liczby otrzymanych sygnałów 32 zostały przekazane przez prokuratora, 15 - policję, 17 - wojewodów, 16 - NIK, 3 - UKS i US, a pozostałe od innych instytucji i osób.
Do zadań kontrolnych izb należy m.in. kontrola sprawozdań o podstawowych dochodach podatkowych i wniosków gmin w oparciu o które naliczana jest część subwencji ogólnej rekompensująca utracone dochody z tytułu ustawowych ulg i zwolnień w podatkach samorządowych.
Kontrola sprawozdań budżetowych i wniosków gmin realizowana jest w oparciu o art. 9 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych i obejmuje sprawdzenie ich formalno-rachunkowej poprawności. W 2001 r. znacząco wzrosła liczba i rodzaje sprawozdań objętych kontrolą izb. Oprócz sprawozdań z wykonania budżetów jst izby kontrolują również sprawozdania z wykonania planów finansowych zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych, środków specjalnych i funduszy celowych oraz sprawozdania o stanie należności i zobowiązań jst. W związku z tym izby skontrolowały łącznie 88 157 sprawozdań budżetowych, z czego 11 647 dotyczyło korekt wprowadzonych na wniosek izb i Ministerstwa Finansów. Na przestrzeni trzech lat funkcjonowania wszystkich szczebli samorządu liczba kontrolowanych rocznie sprawozdań wzrosła od 11 949 w 1999 r. do 57 972 w 2000 r. i 88 157 sprawozdań w 2001 r. Stwierdzane w sprawozdaniach nieprawidłowości stanowiące przyczynę korekt polegały najczęściej na wykazywaniu uzyskanych dochodów z tytułu subwencji ogólnej, udziałów w podatkach budżetu państwa i dotacji w kwotach niezgodnych z wykazanymi przez dysponentów lub na niezgodności danych dotyczących planu z uchwałami budżetowymi jst. Korekty sprawozdań wynikały również z błędnej klasyfikacji czy z innych błędów formalno-rachunkowych związanych z trudnościami w zastosowaniu nowych przepisów dotyczących sprawozdawczości budżetowej.
Zgodnie z art. 229 pkt 1 Kodeksu postępowania administracyjnego rio są organem właściwym do rozpatrywania skarg na działalność organów stanowiących jst w zakresie spraw finansowych. W 2001 r. do regionalnych izb obrachunkowych wpłynęło 312 skarg na działalność organów stanowiących i wykonawczych oraz 76 pism zawierających wnioski o stwierdzenie nieważności uchwał organów stanowiących jst, które nie zostały zakwalifikowane jako skargi w rozumieniu przepisów rozdziału II Kpa. Zakres przedmiotowy zarzutów zawartych w tych pismach dotyczył przede wszystkim uchwalania budżetu i jego zmian (29 pism) oraz podatków i opłat lokalnych (17 pism). Wnioski zawarte w tych pismach były przedkładane na posiedzeniach kolegiów rio. W 75 przypadkach zarzuty sformułowane w pismach nie znalazły potwierdzenia w toku przeprowadzonego postępowania nadzorczego, natomiast w 1 przypadku kolegium unieważniło uchwałę rady w sprawie zaciągnięcia kredytu długoterminowego. W ogólnej liczbie 76 omawianych pism 10 zawierało zarzuty w stosunku do uchwał dotyczących gospodarki finansowej, jednak nie podlegających nadzorowi rio (uchwały w zakresie gospodarowania mieniem komunalnym). Mimo to izby podjęły działania zmierzające do wyjaśnienia sformułowanych w nich zarzutów, zwracając się do odpowiednich organów o udostępnienie potrzebnych informacji.
Przekazane do rio skargi na działalność organów wykonawczych jst, zgodnie z art. 231 Kpa, zostały przekazane do rozpatrzenia organom wskazanym w przepisach art. 229 pkt 3 i 4 Kpa, tj. organom stanowiącym jst. Niezależnie od przekazania ich według właściwości, wszystkie zawarte w nich informacje dotyczące spraw finansowych zostały lub zostaną wykorzystane w przeprowadzanych przez rio kontrolach.
więcej na powyższy temat ... >>
powrót do spisu treści streszczenia części I
4. Zakres działalności opiniodawczej izb w 2001 r., podobnie jak w latach poprzednich, obejmował 9 rodzajów opinii określonych w art. 13 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych oraz w art. 49 i 115 ustawy o finansach publicznych. Opinie wydawane są przez trzyosobowe składy orzekające złożone z członków kolegium.
Składy orzekające w 2001 r. wydały 18 435 opinii (o 5,5% więcej niż w 2000 r.), z których 15 034 stanowiły opinie pozytywne, 3 297 - opinie pozytywne z uwagami i 104 - opinie negatywne. W roku 2001 wzrósł w porównaniu z 2000 r. udział opinii pozytywnych z 79,9% do 81,5% ogółu wydanych opinii, a zmniejszył się udział opinii pozytywnych z uwagami z 19,4% do 17,9% oraz opinii negatywnych - z 0,7% do 0,6%. Spadkowa tendencja opinii negatywnych utrzymuje się od kilku lat, co można traktować jako rezultat opiniodawczej działalności izb. Negatywne opinie wydane przez składy orzekające w 2001 r. dotyczyły w 45 przypadkach wniosków komisji rewizyjnej w sprawie absolutorium, 18 - możliwości sfinansowania deficytu i prognozy kształtowania się długu publicznego, 11 - możliwości spłaty kredytów lub pożyczek, 11 - przedkładanych przez zarząd jst projektów budżetów, 10 - informacji dotyczących przebiegu wykonania budżetów za I półrocze 2001 r., 7 - sprawozdań z wykonania budżetu w 2000 r. i 2 - informacji o zamiarze emisji papierów wartościowych.
Od opinii składów orzekających - zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych - przysługuje odwołanie do kolegium izby. W 2001 r. od wydanych opinii wniesiono 21 odwołań (w 2000 r. - 27). W wyniku ich rozpatrzenia 2 odwołania zostały w części uwzględnione, w 8 przypadkach odwołanie wniesione przez niewłaściwy organ zostało oddalone ze względów formalnych a w 11 przypadkach opinie składów orzekających utrzymano w mocy.
więcej na powyższy temat ... >>
powrót do spisu treści streszczenia części I
5. Do ustawowych zadań izb należy prowadzenie działalności szkoleniowej i informacyjnej. W 2001 r. izby przeprowadziły 352 szkolenia, w których uczestniczyło łącznie 21 228 przedstawicieli organów i pracowników samorządowych. Od roku 1993 liczba szkoleń i ich uczestników wzrosła ponad dwukrotnie (w 1993 r. zorganizowano 174 szkolenia, w których uczestniczyło 9 715 osób). Tematyka szkoleń uwzględniała potrzeby samorządów, zwłaszcza w zakresie nowych przepisów prawnych i ich zmian (stosowanie nowej klasyfikacji, zmiany zasad sprawozdawczości, kontrola wewnętrzna, warunki dopuszczalności udzielania pomocy przedsiębiorcom przez jst, publikowanie aktów prawa miejscowego).
Działalność informacyjna izb w 2001 r. związana była głównie z udzielaniem informacji w zakresie praktycznego stosowania przepisów prawa. W ramach tej działalności wydawane były również biuletyny i informatory, najczęściej o charakterze kwartalników lub miesięczników. W wydawnictwach tych publikowano bieżące informacje, analizy wykonania budżetów jst, opracowania wynikające z działalności nadzorczej i kontrolnej izb, interpretacje Ministerstwa Finansów, opinie i wyjaśnienia kolegiów izb oraz orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego i Trybunału Konstytucyjnego.
W 2001 r. regionalne izby obrachunkowe wraz z Krajową Radą utworzyły witrynę internetową, na której zamieszczane są m.in. wyjaśnienia dotyczące gospodarki finansowej jst, informacje o działalności izb, komunikaty, wzory obowiązujących sprawozdań.
Informacje w zakresie objętym nadzorem i kontrolą izb publikowane są również w dwumiesięczniku regionalnych izb obrachunkowych „Finanse Komunalne”. Rozstrzygnięcia nadzorcze izb publikowane są, w wydawanym we współpracy z kolegiami odwoławczymi i wojewodami, kwartalniku „Orzecznictwo w Sprawach Samorządowych”.
więcej na powyższy temat ... >>
powrót do spisu treści streszczenia części I
6. W roku 2001 izby, poza zadaniami obowiązkowymi, realizowały również zadania z zakresu współpracy z organami państwa i innymi instytucjami. Na ich potrzeby izby opracowały specjalistyczne analizy, informacje i zestawienia prezentujące różne zagadnienia o znaczeniu ogólnokrajowym lub lokalnym. Źródłem informacji były ankiety przeprowadzane wśród jst lub sprawozdania budżetowe. Przygotowane opracowania przedstawiane były m.in. Ministrowi Finansów, Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji, parlamentarzystom, wojewodom, izbom rolniczym, Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, wyższym uczelniom itp. Do najważniejszych opracowań należały: dane za I półrocze 2001 r. o długu oraz poręczeniach podmiotów sektora finansów publicznych posiadających osobowość prawną (na wniosek MF), dane dotyczące wynagrodzeń osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi (na wniosek podsekretarza stanu MSWiA), dane do sprawozdania z realizacji ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (zebrane dla PARPA), dane o kredytach i pożyczkach zaciągniętych przez jst na pokrycie wydatków związanych z wdrażaniem nowelizacji ustawy Karta Nauczyciela (dla MF), informacje o dodatkowych dochodach gmin z tytułu likwidacji niektórych ulg i zwolnień ustawowych w podatku od nieruchomości (na wniosek podsekretarza stanu w MF), ocena przepływów środków finansowych do budżetów oraz z budżetów jst (na wniosek podsekretarza stanu w MF), informacje o planowanych i wykonanych wydatkach na kulturę fizyczną, sport oraz turystykę (dla Biura Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu na wniosek marszałków województw) i ocena ryzyka finansowego związanego z zaciąganiem przez jst kredytów i korzystania z gwarancji (na wniosek MSWiA).
Ponadto izby opracowały i przekazały dane liczbowe i informacje opisowe dla organów i instytucji o zasięgu regionalnym. Poza tym, stosownie do postanowień § 10 Uchwały Nr 13 Rady Ministrów z dnia 25 lutego 1997 r. - Regulaminu Pracy Rady Ministrów (MP Nr 15, poz. 144 z późn. zm.), izby przedstawiły uwagi do projektów ustaw i rozporządzeń (w 2001 r. - do zmiany ustawy o finansach publicznych oraz rozporządzeń Rady Ministrów i Ministra Finansów).
więcej na powyższy temat ... >>
powrót do spisu treści streszczenia części I
7. W zakresie obowiązków izb mieści się prowadzenie postępowania w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych. W 2001 r. do komisji orzekających w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych przy izbach wpłynęło 2 289 wniosków o ukaranie; z tego 1 937 wniosków złożyli rzecznicy dyscypliny finansów publicznych, 142 - prezesi rio i 210 - NIK. Wnioski rzeczników sformułowane były na podstawie zawiadomień złożonych przez rio (40%) oraz przez kierowników jednostek nadrzędnych (36,5%), kierowników jednostek w których nastąpiło naruszenie (4,1%) oraz przez inne organy - NIK, ZUS, UKS (19,7%).
Ogółem komisje orzekające rozstrzygnęły sprawy dotyczące 2 405 czynów stanowiących naruszenie dyscypliny finansów publicznych, z których najważniejsze to: naruszenie zasady, formy lub trybu postępowania przy udzielaniu zamówień publicznych (40,0% naruszeń), przekraczanie uprawnień do dokonywania wydatków ze środków publicznych (20,6% naruszeń) i zaniechanie przeprowadzania i rozliczania inwentaryzacji (9,4% naruszeń). Prowadzone postępowania umożliwiły ustalenie wielkości finansowych skutków niektórych rodzajów naruszeń dyscypliny finansów publicznych.
Komisje w 2001 r. wydały łącznie 2 300 orzeczeń, w tym o uznaniu winnym 1 838 obwinionych. Ukarano ogółem 958 osób, z tego karą upomnienia - 787 osób, karą nagany - 150 osób, karą pieniężną - 20 osób i 1 osobę - zakazem pełnienia funkcji kierowniczych związanych z dysponowaniem środkami publicznymi. W 880 przypadkach obwinionych uznano winnymi i odstąpiono od wymierzenia kary, a 462 osoby uniewinniono od zarzutu naruszenia dyscypliny finansów publicznych. Komisje wydały także 82 postanowienia o umorzeniu postępowania, z tego 32 - na skutek przedawnienia, a pozostałe - z powodu niestwierdzenia naruszenia dyscypliny finansów publicznych.
Łączna kwota kar pieniężnych, którymi ukarano w 2001 r. 20 obwinionych, wyniosła 80 624 zł (średnio 3 822 zł). Koszty postępowania, którymi obciążane są osoby uznane winnymi naruszenia dyscypliny finansów publicznych w 2001 r. wyniosły 270 013 zł. Kwoty te winny być wpłacone na rachunek dochodów izby w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, a następnie przekazane na dochody budżetu państwa. Kwoty 36 174,20 zł kar i 251 441 zł kosztów postępowania wpłacono w ustawowym terminie. Wobec 39 osób przewodniczący komisji prowadzili postępowanie egzekucyjne uzyskując 3 500 zł z tytułu kar i 5 848 zł z tytułu kosztów postępowania. W 24 przypadkach tytuły wykonawcze skierowane zostały do Urzędów Skarbowych.
więcej na powyższy temat ... >>
powrót do spisu treści streszczenia części I
8. Na wykonanie budżetów izb składa się wykonanie zaplanowanych dochodów i wydatków. W 2001 r. plan dochodów w kwocie 528 tys. zł został zrealizowany w kwocie 989 tys. (187,3% planu). Na kwotę zrealizowanych dochodów składały się głównie: wpływy do budżetu ze środków specjalnych (57,6%), wpływy z tytułu zwrotu kosztów postępowania w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych (18,9%) i kary orzeczone wobec osób winnych naruszenia tej dyscypliny (12,3%).
Planowane wydatki według ustawy budżetowej i zmian wprowadzonych w ciągu roku wyniosły 74 619 tys. zł, a zrealizowane zostały w kwocie 72 218 tys. zł (96,8% planu). W końcu roku nastąpiło zablokowanie wydatków na kwotę 2 392 tys. zł oraz przekazanie na konto budżetu państwa 9 tys. zł.
Wskaźnik dynamiki zrealizowanych wydatków w stosunku do roku 2000 wyniósł 109,1%, co po uwzględnieniu wskaźnika inflacji oznaczało wzrost realny o 3,4%.
W strukturze wydatków 66,3% stanowiły wynagrodzenia osobowe, 14% - pochodne od wynagrodzeń, 41% - wydatki na krajowe podróże służbowe, 2,6% - wydatki inwestycyjne, a 0,4% - wydatki na szkolenia pracowników. Te ostatnie w związku z ograniczeniami finansowymi od 1999 r. utrzymują się na bardzo niskim poziomie, co budzi zaniepokojenie ze względu na rozszerzanie się zakresu zadań realizowanych przez izby oraz konieczność systematycznego aktualizowania wiedzy w warunkach zmieniających się przepisów. Niepokojące jest również ograniczanie wydatków inwestycyjnych w związku z potrzebami dotyczącymi wyposażenia w zestawy komputerowe, licencje i programy komputerowe oraz w związku z potrzebami w zakresie modernizacji, adaptacji i remontów instalacji i pomieszczeń.
W wyniku trudności płatniczych i zamrożenia środków stan zobowiązań na koniec 2001 r. wyniósł 4 781 tys. zł, w tym zobowiązań wymagalnych - 206 tys. zł.
W 2001 r. dwanaście izb prowadziło gospodarkę pozabudżetową w formie środka specjalnego, z którego finansowana była działalność szkoleniowa i informacyjna. Przychody zrealizowane w ramach tej działalności wyniosły 3 143 tys. zł (w 2000 r. - 2 511 tys. zł), a zrealizowane wydatki - 3 112 tys. zł (w 2000 r. - 2 402 tys. zł). Ze środków tych pokryto koszty organizowanych szkoleń, wydawanych biuletynów i innych materiałów informacyjno-szkoleniowych, kupowano wydawnictwa i sprzęt komputerowy.
więcej na powyższy temat ... >>
powrót do spisu treści streszczenia części I
9. Zatrudnienie w izbach na 31 grudnia 2001 r. wyniosło 1 363 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty i było wyższe o 17 osób w porównaniu z rokiem 2000. Z ogólnej liczby pracowników 74,3% posiadało wykształcenie wyższe. Podstawową grupę pracowników (ponad 70%) stanowili pracownicy wydziałów kontroli gospodarki finansowej oraz informacji, analiz i szkoleń.
W 2001 r. odeszły z pracy w izbach 74 osoby, w tym 49 inspektorów wymienionych dwóch wydziałów (w 2000 r. zwolniło się 134 pracowników, a w 1999 r. - 233). Biorąc pod uwagę kilkuletni okres przygotowania pracowników do samodzielnego pełnienia funkcji kontrolnych i instruktażowych, zwalnianie się pracowników jest zjawiskiem niepokojącym, zmusza bowiem do ciągłego ponoszenia wydatków szkoleniowych związanych z przygotowaniem nowych pracowników i źle wpływa na efektywność pracy.
W ciągu 2001 r. formalne kwalifikacje podnosiło 155 osób, z tego 90 - na studiach wyższych, 21 - na studiach podyplomowych, 9 - w ramach aplikacji i 35 - w innych formach dokształcania. Powszechną formą dokształcania były szkolenia organizowane samodzielnie przez izby lub wspólnie z innymi instytucjami. W 2001 r. zorganizowano 172 takie szkolenia, w których uczestniczyły 1 672 osoby.
więcej na powyższy temat ... >>
powrót do spisu treści streszczenia części I
10. Krajowa Rada Regionalnych Izb Obrachunkowych działa od 1998 r. na podstawie art. 25a ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych. Zadania KR RIO obejmują: reprezentowanie izb wobec centralnych i naczelnych organów państwa, przedstawianie Prezesowi Rady Ministrów wniosków dotyczących zmian w przepisach prawnych regulujących komunalną gospodarkę finansową, przedkładanie wniosków do projektu budżetu państwa w części obejmującej izby, upowszechnianie dorobku i doświadczeń izb, uzgadnianie planów i programów szkoleń pracowników, koordynowanie planów i programów kontroli oraz przedkładanie Sejmowi i Senatowi rocznych sprawozdań z działalności izb i wykonania budżetów jst.
Pracami rady kieruje wybierany spośród jej członków na dwuletnią kadencję przewodniczący prezes RIO we Wrocławiu - p. Bogdan Cybulski oraz jego dwaj zastępcy prezes RIO w Lublinie - p. Marek Poniatowski i prezes RIO w Białymstoku - p. Stanisław Srocki. W 2001 r. odbyły się trzy posiedzenia plenarne KR RIO. Czwarte posiedzenie, planowane na grudzień, zostało odwołane z uwagi na trudności budżetowe izb.
KR RIO podejmowała współpracę z instytucjami w zakresie spraw samorządowych i koordynowała część opracowań przygotowanych przez izby na potrzeby tych instytucji. Między innymi Krajowa Rada we współdziałaniu z poszczególnymi izbami przygotowała dwa obszerne raporty dotyczące zobowiązań zaciągniętych przez jst na sfinansowanie podwyżek wynagrodzeń nauczycieli oraz rzeczywistego wykorzystania zaciągniętych przez jst na ten cel kredytów. Opracowania te przygotowano na potrzeby Sejmowej Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej i przekazano Ministerstwu Finansów.
Krajowa Rada RIO koordynowała także przygotowanie przez izby oceny przepływów środków finansowych do budżetów i z budżetów jst do innych odbiorców.
KR RIO uzgadniała również zasady współpracy z Departamentem Finansów Samorządu Terytorialnego Ministerstwa Finansów w związku z planowaną rozbudową systemu informacyjnego dotyczącego sprawozdawczości budżetowej. W wyniku tych uzgodnień przewodniczący KR RIO podpisał porozumienie umożliwiające pełną komputeryzację kontroli sprawozdawczości budżetowej jst.
Rada angażowała się ponadto w działania mające ułatwić egzekwowanie dwuprocentowego odpisu od dochodów budżetowych gmin z podatku rolnego, który od 2001 r. stał się głównym źródłem finansowania działalności izb rolniczych. Działania te podjęte były na prośbę Krajowej Rady Izb Rolniczych.
Przedstawiciele KR RIO uczestniczyli w IV Kongresie EURORAI w Grazu.
Bieżącą działalność prowadzą stałe komisje Rady: Komisja Legislacji i Orzecznictwa, Komisja Koordynacji Kontroli, Komisja Analiz Budżetowych, Komisja do Spraw Budżetów RIO oraz Komisja Szkoleń, Informacji i Promocji. Komisja Legislacyjna i Orzecznictwa przekazywała uwagi de lege ferenda do sprawozdania KR RIO dla Sejmu i Senatu, opiniowała zmiany w ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, w ustawie o finansach publicznych, w ustawach ustrojowych dotyczących samorządu terytorialnego oraz rozporządzenie Ministra Finansów dotyczące sprawozdawczości budżetowej. Komisja Koordynacji Kontroli opracowała propozycje tematów kontroli koordynowanych i we współpracy z naczelnikami wydziałów kontroli opracowała testy według których kontrole te zostały przeprowadzone. Komisja Analiz Budżetowych koordynowała prace nad przygotowaniem sprawozdania KR RIO dla Sejmu i Senatu. Komisja ds. Budżetów RIO przygotowała projekt wniosków KR RIO do projektu budżetu państwa w części dotyczącej regionalnych izb obrachunkowych i podejmowała działania o środki budżetowe w kwotach umożliwiających realizację przez izby ustawowych zadań.
więcej na temat wniosków de lege ferenda KR RIO ... >>
powrót do spisu treści streszczenia części I
Wstęp |Część I - Streszczenie |Część I - Pełny tekst |Część II - Streszczenie |Część II - Pełny tekst