Część I - rozdział VI

Część I Sprawozdania z działalności RIO
i wykonania budżetu przez jednostki samorządu terytorialnego w 2004 roku

Zadaniem izb, zgodnie z art. 1 ust. 4 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, jest prowadzenie działalności informacyjnej i szkoleniowej w zakresie objętym nadzorem i kontrolą. Wymieniona działalność obejmuje zagadnienia z zakresu:

- przepisów dotyczących ustroju samorządowego oraz regulujących gospodarkę finansową jst,

- przekazywania informacji o zmianach przepisów prawnych mających wpływ na prawidłowe prowadzenie gospodarki finansowej jst,

- upowszechniania informacji o wynikach działalności nadzorczej i kontrolnej izb.

Działalność informacyjna i szkoleniowa realizowana jest poprzez organizowanie szkoleń i seminariów, wydawanie biuletynów i informatorów oraz bieżące udzielanie instruktażu w zakresie praktycznego stosowania przepisów finansowych.

W 2004 r. izby zorganizowały 254 szkolenia dla radnych i pracowników jst, w których uczestniczyło łącznie 19 521 osób.

Lata	Ogółem		z tego szkolenia przeprowadzone:
	Ogółem		samodzielnie		z innymi podmiotami
	liczba szkoleń	liczba uczestników	liczba szkoleń	liczba uczestników	liczba szkoleń	liczba uczestników
1993	174	9 715	142	8 015	32	1 700
2003	393	22 749	305	18 784	88	3 965
2004	254	19 521	202	16 134	52	3 387

W szkoleniach uczestniczyli: przewodniczący i członkowie organów stanowiących jst (szczególnie członkowie komisji rewizyjnych oraz komisji właściwych do spraw budżetu), przewodniczący oraz członkowie zarządów województw i powiatów, prezydenci miast, burmistrzowie, wójtowie, członkowie gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, radcy prawni, sekretarze i skarbnicy jst, kierownicy i główni księgowi jednostek organizacyjnych jst, pracownicy merytoryczni urzędów w zakresie m. in. realizacji przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych oraz przepisów ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej, problematyki i opracowywania projektów uchwał w sprawach podatków i opłat lokalnych, wydawania i cofania zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych.

Szkolenia obejmowały swoim zakresem tematykę podnoszoną corocznie, a dotyczącą w szczególności kompetencji organów stanowiących i wykonawczych jst, procedury uchwalania budżetu oraz procedury absolutoryjnej, stanowienia prawa miejscowego, sprawozdawczości i klasyfikacji budżetowej oraz nieprawidłowości stwierdzanych przez izby w toku działalności nadzorczej i kontrolnej. Uwzględniając również bieżące potrzeby pracowników samorządowych szkolenia obejmowały m. in. następujące zagadnienia:

- dochodzenie należności podatkowych na rzecz gminy w roku 2004 w świetle znowelizowanej ordynacji podatkowej,

- system zamówień publicznych w świetle nowelizacji związanych z dostosowaniem do przepisów Unii Europejskiej,

- udzielanie dotacji na realizację zadań własnych jst dla stowarzyszeń i innych podmiotów nie działających w celu osiągnięcia zysku, w świetle przepisów ustawy o pożytku publicznym i wolontariacie,

- zamknięcie ksiąg rachunkowych oraz sporządzanie sprawozdań finansowych i budżetowych w jednostkach budżetowych za 2003 r.,

- dochody gmin, powiatów i samorządów województw w świetle nowej ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego,

- warunki dopuszczalności i tryb udzielania pomocy publicznej przez jst po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej,

- zarządzanie finansowe, prefinansowanie i kontrola funduszy strukturalnych Unii Europejskiej,

- zasad wydawania i cofania zezwoleń na sprzedaż i podawanie napojów alkoholowych oraz kontrola przestrzegania tych zasad.

W ramach szkoleń wykłady prowadzone były przez prezesów, zastępców prezesów, członków kolegiów, radców prawnych, naczelników wydziałów, specjalistów oraz inspektorów regionalnych izb obrachunkowych, przez przedstawicieli: Ministerstwa Finansów - Departamentu Finansów Gospodarki Narodowej, Departamentu Instytucji Płatniczej, Urzędu Zamówień Publicznych, Banku Gospodarstwa Krajowego, izb skarbowych, urzędów kontroli skarbowych, urzędów statystycznych, samorządowych kolegiów odwoławczych, urzędów wojewódzkich (m. in. Zespołu Zarządzania Programami Rozwoju Regionalnego, Biura Zarządzania Funduszami Unijnymi) oraz urzędów marszałkowskich (m. in. Departamentu Integracji Europejskiej, Departamentu Polityki Regionalnej) oraz przez pracowników naukowych wyższych uczelni i biegłych rewidentów.

Szkolenia, mające służyć rozwijaniu umiejętności i przekazaniu wiedzy pracownikom samorządu terytorialnego, odbywały się przede wszystkim w formie wykładowej. Szkolenia z zakresu sprawozdawczości poszerzane były również o aktywną formę ćwiczeń na wybranych przykładach. Uczestnikom zapewniano materiały szkoleniowe obejmujące kompendium wiedzy na tematy objęte zakresem szkolenia.

W 2004 r., w ramach działalności informacyjnej regionalnych izb obrachunkowych prowadzonej przez poszczególne izby lub jako wspólne przedsięwzięcia oraz przez KR RIO wyróżnić należy następujące formy:

- działalność wydawnicza, samodzielna bądź współpraca przy opracowywaniu publikacji,

- działalność polegająca na udzielaniu pisemnych interpretacji, wyjaśnień i odpowiedzi,

Pierwsza z wymienionych form prowadzenia działalności informacyjnej izb polegała na publikowaniu własnych opracowań, materiałów i analiz, wyjaśnień i interpretacji Ministerstwa Finansów, orzecznictwa w sprawach samorządowych w wydawanych przez poszczególne izby biuletynach, informatorach i zeszytach problemowych oraz wydawnictwach książkowych. Ponadto pracownicy izb byli autorami materiałów publikowanych m. in. w dwumiesięczniku regionalnych izb obrachunkowych „Finanse Komunalne”, piśmie samorządu terytorialnego „Wspólnota”, „Rachunkowości Budżetowej” oraz wydawnictwach regionalnych. Do publikacji w kwartalniku samorządu terytorialnego „Orzecznictwo w Sprawach Samorządowych” kierowano wybrane rozstrzygnięcia nadzorcze.

W 2004 r. KR RIO przygotowała po raz pierwszy i wydała w formie książkowej publikację w języku angielskim o regionalnych izbach obrachunkowych. Regionalna Izba Obrachunkowa w Białymstoku oraz Wydział Prawa Uniwersytetu w Białymstoku, przy współpracy z Departamentem Podatków Lokalnych i Katastru Ministerstwa Finansów, zorganizowali po raz trzeci międzynarodową naukową konferencję na temat podatków i opłat lokalnych.

Drugą formą działalności informacyjnej było udzielanie pisemnych interpretacji, wyjaśnień i odpowiedzi na pytania kierowane do izb przez samorząd terytorialny. Zapytania dotyczyły stosowania przepisów niektórych ustaw, np.: o finansach publicznych, o samorządzie gminnym, Prawa zamówień publicznych, o opłacie skarbowej, o działalności pożytku publicznego i wolontariacie, o podatkach i opłatach lokalnych. Wątpliwości dotyczyły m. in.: umarzania należności gminy, możliwości prowadzenia działalności gospodarczej przez gminę, wyboru banku do bankowej obsługi budżetu, ustalenia wartości zamówienia publicznego, finansowania z budżetu zadań zlecanych jednostkom spoza sektora finansów publicznych, pokrywania przez jst kosztów funkcjonowania Policji, zasad ewidencji środków unijnych, ujmowania wydatków przez jednostki ponoszące koszty utrzymania dzieci z terenu powiatu umieszczone w placówkach opiekuńczo-wychowawczych i rodzinach zastępczych na terenie innego powiatu, tworzenia gminnych funduszy dla udzielania poręczeń kredytowych.

W trakcie bezpośrednich kontaktów z pracownikami samorządu terytorialnego, pracownicy izb udzielali instruktażu w zakresie spraw wynikających z kontroli przeprowadzanych w jednostkach, a także dotyczących kontrolowanych sprawozdań oraz badanych uchwał i opiniowanych dokumentów.

Działalność informacyjna regionalnych izb obrachunkowych prowadzona była również za pośrednictwem stron internetowych każdej z izb oraz strony internetowej KR RIO.

Regionalne izby obrachunkowe zostały, podobnie jak inne podmioty wykonujące zadania publiczne, zobligowane do stosowania przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej. Oznacza to, że izby mają obowiązek udostępniać każdemu kto się tego domaga, informacji publicznej - zgodnie z warunkami i na zasadach określonych ustawą. Od 6 lipca 2003 r. utworzony został urzędowy publikator teleinformatyczny - Biuletyn Informacji Publicznej (BIP). W 2004 r. regionalne izby obrachunkowe za jego pośrednictwem w szerokim zakresie udostępniały i publikowały informacje dotyczące realizacji wykonywanych zadań i sprawozdań z działalności izb. Na stronach Biuletynu, z zachowaniem struktury określonej rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 17 maja 2002 r. w sprawie Biuletynu Informacji Publicznej[71], w menu przedmiotowym zamieszczone zostały w szczególności tabele prezentujące kwartalne i zbiorcze wyniki działalności, uchwały podjęte przez kolegia izb bądź ich wykazy, plany pracy, wystąpienia pokontrolne, terminy szkoleń, a także biuletyny informacyjne.

W 2004 r. nastąpił wzrost znaczenia Biuletynu Informacji Publicznej jako nośnika informacji. O zainteresowaniu tą formą prezentowania informacji świadczyć może, wyższa w porównaniu do 2003 r., liczba odwiedzin serwisu, archiwizowana przez dziennik prowadzony przez każdą z izb. Łączna liczba odwiedzin podmiotowych strony Biuletynu wszystkich izb w 2004 r. wyniosła około 75 700 (w 2003 r. - 6 190), a dokumentację dotyczącą przebiegu i efektów kontroli oraz wystąpień pokontrolnych wyświetlono 50 000 razy.

Ponadto, w 2004 r. zgodnie z przepisami ustawy, izby udostępniły na wniosek 42 osób fizycznych oraz 13 organów i jednostek organizacyjnych (m. in. MF, MEN, NBP, WFOŚiGW, PARPA, Federacja Sportu) informacje w zakresie:

- orzeczeń komisji orzekających w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych,

- wykonania budżetów przez jst z uwzględnieniem jego różnych aspektów (w formie zestawień tabelarycznych).

W 2004 r. tylko w jednym przypadku wydana została decyzja o odmowie udostępnienia informacji dotyczącej zawiadomienia o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych w części dotyczącej adresów osób wskazanych w zawiadomieniu.

Wyniki przeprowadzonej po raz pierwszy oceny realizacji zadań, nałożone ustawą o dostępie do informacji publicznej, wskazują na wzrost zainteresowania uzyskiwaniem informacji, znajdujących się w dyspozycji izb na wniosek. Świadczy to niewątpliwie o dobrej jakości informacji dotyczącej działalności regionalnych izb obrachunkowych zamieszczonej w formie teleinformatycznej. Liczba odwiedzin stron wskazuje, że można stwierdzić, iż jest to popularna forma uzyskiwania informacji. BIP jest strukturą elastyczną, na bieżąco aktualizowaną, uwzględniającą zmieniające się przepisy prawa.

Należy zauważyć, że żadna z izb nie zainstalowała urządzeń technicznych umożliwiających zapoznanie się osobom zainteresowanym z informacją publiczną w siedzibie izby. Wymagać to będzie w przyszłości określonych nakładów na ten cel.

[71] Dz. U. Nr 67, poz. 619.