Część I
Sprawozdania z działalności RIO
i wykonania budżetu przez jednostki samorządu terytorialnego w 2004 roku
8.3. Orzeczenia komisji orzekających w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych
8.5. Windykacja należności z tytułu kar pieniężnych i kosztów postępowania
8. Postępowanie w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych
W 2004 r. do komisji orzekających w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych działających przy regionalnych izbach obrachunkowych wpłynęło łącznie 1 938 wniosków o ukaranie. Z tej liczby 1 806 wniosków złożyli rzecznicy dyscypliny finansów publicznych, 75 wniosków prezesi regionalnych izb obrachunkowych, 57 wniosków Najwyższa Izba Kontroli.
Wnioski rzeczników sformułowane były głównie na podstawie zawiadomień złożonych przez regionalne izby obrachunkowe, a także kierowników jednostek nadrzędnych, kierowników jednostek, w których nastąpiło naruszenie oraz inne organy (NIK, ZUS, UKS, Prezesa UZP). Prezentuje to poniższe zestawienie.
Podmioty składające wnioski o ukaranie w latach 1999 - 2004
Lata |
Rzecznik Dyscypliny Finansów Publicznych (łącznie) |
z tego na podstawie zawiadomień złożonych przez: |
Prezes regionalnej izby obrachun-kowej |
Najwyższa Izba Kontroli |
Minister Finansów |
|||
RIO |
Kierowników jednostek, w których nastąpiło naruszenie |
Kierowników jednostek nadrzędnych |
Pozostałe organy (NIK, ZUS, UKS) |
|||||
1999 |
1 129 |
672 |
64 |
271 |
122 |
78 |
46 |
0 |
2000 |
2 781 |
1 396 |
107 |
1 072 |
206 |
251 |
138 |
0 |
2001 |
1 937 |
768 |
80 |
707 |
382 |
142 |
210 |
0 |
2002 |
1 622 |
697 |
63 |
520 |
342 |
111 |
131 |
1 |
2003 |
1 897 |
501 |
185 |
844 |
367 |
57 |
79 |
0 |
2004 |
1 806 |
692 |
273 |
619 |
222 |
75 |
57 |
0 |
W 2004 r. liczba wniosków skierowanych do komisji orzekających zmniejszyła się o 95 w stosunku do roku 2003.
W 2004 r. komisje orzekające rozstrzygnęły sprawy dotyczące 1 842 czynów stanowiących naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Z analizy stwierdzonych naruszeń dyscypliny finansów publicznych wynika, że najliczniejszą grupę stanowią nadal następujące naruszenia:
- naruszenie zasad i trybu postępowania przy udzieleniu zamówień publicznych - 649,
- przekroczenie zakresu upoważnienia do dokonywania wydatków ze środków publicznych - 310,
- wykazanie w sprawozdaniach budżetowych danych niezgodnych z danymi wynikającymi z ewidencji księgowej - 219,
- przekroczenie zakresu upoważnienia do zaciągania zobowiązań obciążających budżet - 169,
- wypłacenie wynagrodzeń w jednostce sektora finansów publicznych bez jednoczesnego wykonania obowiązku pobrania, odprowadzenia lub opłacenia składek lub świadczeń - 112,
- zaniechanie przeprowadzenia i rozliczenia inwentaryzacji lub dokonanie inwentaryzacji w sposób niezgodny ze stanem rzeczywistym - 95,
- naruszenie zasad udzielania dotacji z budżetu - 84,
- zaniechanie ustalenia należności jst lub innej jednostki sektora finansów publicznych, a także pobranie, ustalenie lub dochodzenie jej w wysokości niższej niż wynikająca z prawidłowego obliczenia oraz niezgodne z przepisami jej umorzenie lub dopuszczenie do przedawnienia - 71,
- dopuszczenie się zwłoki w regulowaniu zobowiązań jednostki sektora finansów publicznych powodującej uszczuplenie środków publicznych wskutek zapłaty odsetek za opóźnienie w zapłacie - 48.
W 2004 r. nie stwierdzono naruszeń dotyczących:
- zawinionej zwłoki w złożeniu przez rzecznika dyscypliny finansów publicznych wniosku o ukaranie oraz zawinionej zwłoki w prowadzeniu przez komisję orzekającą postępowania w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych, tj. czynu z art. 138 ust. 1 pkt 16 ustawy o finansach publicznych,
- zwłoki lub zaniechania wykonania prawomocnego orzeczenia komisji orzekającej w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych, tj. czynu z art. 138 ust. 1 pkt 17 ustawy o finansach publicznych.
W 2004 r. kwota odsetek za opóźnienie w zapłacie przypisanych winnym naruszenia art. 138 ust. 1 pkt 11 wyniosła ogółem 3 913 480,88 zł. Rodzaje naruszeń dyscypliny finansów publicznych stwierdzone w latach 1999 - 2004 prezentuje poniższe zestawienie.
Rodzaje naruszeń dyscypliny finansów publicznych stwierdzone w latach 1999 - 2004
Lp. |
Wyszczególnienie |
Lata |
|||||
1999 |
2000 |
2001 |
2002 |
2003 |
2004 |
||
|
Ogółem, z tego: |
1 254 |
2 228 |
2 405 |
1 978 |
1 939 |
1 842 |
1. |
Zaniechanie ustalenia należności jst lub innej jednostki sektora finansów publicznych |
24 |
66 |
65 |
74 |
53 |
71 |
2. |
Przekroczenie zakresu upoważnienia do dokonywania wydatków ze środków publicznych |
208 |
746 |
495 |
281 |
282 |
310 |
3. |
Przekroczenie uprawnień do dokonywania zmian w budżecie lub planie jednostki budżetowej, zakładu budżetowego, gospodarstwa pomocniczego jednostki budżetowej lub funduszu celowego |
6 |
23 |
10 |
4 |
7 |
6 |
4. |
Niezgodne z przeznaczeniem wykorzystanie środków publicznych otrzymanych z rezerwy budżetowej oraz dotacji z budżetu lub z funduszu celowego |
25 |
39 |
56 |
49 |
45 |
32 |
5. |
Niezgodne z przeznaczeniem wykorzystanie środków funduszu celowego |
3 |
6 |
7 |
3 |
2 |
2 |
6. |
Niedokonanie pełnych i terminowych wpłat do budżetu przez zakład budżetowy lub gospodarstwo pomocnicze jednostki budżetowej |
5 |
19 |
16 |
16 |
15 |
8 |
7. |
Przekroczenie zakresu upoważnienia do zaciągnięcia zobowiązań obciążających budżet |
99 |
103 |
112 |
134 |
191 |
169 |
8. |
Wypłacenie wynagrodzeń w jednostce sektora finansów publicznych bez jednoczesnego wykonania obowiązku pobrania, odprowadzenia lub opłacenia świadczeń lub składek |
183 |
98 |
127 |
130 |
121 |
112 |
9. |
Naruszenie zasad udzielania dotacji z budżetu |
14 |
7 |
15 |
35 |
34 |
84 |
10. |
Przeznaczenie dochodów uzyskanych przez jednostkę budżetową na wydatki ponoszone w tej jednostce |
1 |
18 |
56 |
42 |
43 |
31 |
11. |
Zwłoka w regulowaniu zobowiązań jednostki sektora finansów publicznych powodująca uszczuplenie środków publicznych wskutek zapłaty odsetek za opóźnienie w zapłacie |
5 |
24 |
77 |
113 |
96 |
48 |
12. |
Naruszenie zasady, formy lub trybu postępowania przy udzieleniu zamówień publicznych |
431 |
732 |
962 |
827 |
713 |
649 |
13. |
Zaniechanie przeprowadzenia i rozliczenia inwentaryzacji lub dokonanie inwentaryzacji w sposób niezgodny ze stanem rzeczywistym |
158 |
190 |
226 |
130 |
116 |
95 |
14. |
Wykazanie w sprawozdaniu budżetowym danych niezgodnych z ewidencją księgową |
59 |
138 |
146 |
129 |
206 |
219 |
15. |
Zaniechanie zawiadomienia rzecznika dyscypliny finansów publicznych o ujawnionym naruszeniu dyscypliny finansów publicznych |
1 |
14 |
17 |
8 |
9 |
4 |
16. |
Zawiniona zwłoka w złożeniu przez rzecznika dyscypliny finansów publicznych wniosku o ukaranie oraz zawiniona zwłoka w prowadzeniu przez komisje orzekającą postępowania w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych |
x |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
17. |
Zwłoka lub zaniechanie wykonania prawomocnego orzeczenia komisji orzekającej w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych |
x |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
18. |
Dopuszczenie przez kierownika jednostki lub innego przełożonego do uszczuplenia wpływów należnych budżetowi państwa lub budżetowi jst wskutek zaniedbań w przedmiocie organizacji pracy i kierowania jednostką |
32 |
5 |
18 |
3 |
6 |
2 |
Z zestawienia tego wynika, że w 2004 r. wzrosła liczba naruszeń dyscypliny finansów publicznych z art. 138 ust. 1 pkt 1, pkt 2 i pkt 9. Są to czyny polegające na:
- zaniechaniu ustalenia należności jst lub innej jednostki sektora finansów publicznych, a także pobraniu, ustaleniu lub dochodzeniu jej w wysokości niższej niż wynikająca z prawidłowego obliczenia oraz niezgodnym z przepisami jej umorzeniu lub dopuszczeniu do przedawnienia,
- przekroczeniu zakresu upoważnienia do dokonywania wydatków ze środków publicznych,
- naruszeniu zasad udzielania dotacji z budżetu.
Skutki finansowe niektórych rodzajów naruszeń dyscypliny finansów publicznych prezentuje poniższe zestawienie.
Skutki finansowe naruszeń niektórych rodzajów dyscypliny finansów publicznych
Czyn z art. 138 ust. 1 |
Liczba winnych |
Liczba wniosków |
Kwota w zł |
|
pkt 1 |
a) zaniechanie ustalenia należności, w tym: |
40 |
35 |
686 106,20 |
- Skarbu Państwa |
- |
- |
- |
|
- jst |
40 |
35 |
686 106,20 |
|
b) b) ustalenie lub dochodzenie należności w wysokości c) niższej od należnej |
24 |
24 |
446 771,00 |
|
d) c) niezgodne z przepisami jej umorzenie |
9 |
8 |
63 957,32 |
|
e) d) dopuszczenie do przedawnienia |
11 |
8 |
160 895,80 |
|
pkt 3 |
przekroczenie uprawnień do dokonywania zmian, w tym: |
6 |
5 |
410 780,93 |
a) a) w budżecie |
4 |
3 |
297 943,93 |
|
a) b) w planie finansowym jednostki |
2 |
2 |
112 837,00 |
|
pkt 4 |
niezgodne z przeznaczeniem wykorzystanie środków publicznych otrzymanych z: |
32 |
26 |
1 011 425,45 |
a) a) rezerwy budżetowej |
- |
- |
- |
|
b) b) dotacji z budżetu |
28 |
23 |
921 041,56 |
|
b) c) dotacji z funduszu |
4 |
3 |
90 383,89 |
|
pkt 13 |
a) a) zaniechanie przeprowadzenia inwentaryzacji |
82 |
72 |
18 981 474,50 |
b) b) zaniechanie rozliczenia inwentaryzacji |
22 |
20 |
16 246,00 |
8.3. Orzeczenia komisji orzekających w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych
Komisje orzekające wydały w 2004 r. łącznie 1 808 orzeczeń, w tym o uznaniu winnym 1 415. Ukarano ogółem 576 osób, z tego:
- karą upomnienia - 462 osoby,
- karą nagany - 113 osób,
- karą pieniężną - 1 osobę.
839 osób uznano winnymi i odstąpiono od wymierzenia kary, a 393 osoby uniewinniono od zarzutu naruszenia dyscypliny finansów publicznych.
Komisje wydały 50 rozstrzygnięć o umorzeniu postępowania, w tym 15 postanowień o umorzeniu postępowania na skutek przedawnienia orzekania. W porównaniu do roku 2003 liczba wydanych rozstrzygnięć ogółem zmalała o 33. Prezentuje to poniższe zestawienie.
Rodzaje i liczba rozstrzygnięć wydanych w latach 1999 - 2004
Wyszczególnienie |
Liczba orzeczeń |
|||||
1999 |
2000 |
2001 |
2002 |
2003 |
2004 |
|
Ogółem |
1 208 |
2 335 |
2 300 |
1 769 |
1 841 |
1 808 |
Upomnienie |
426 |
858 |
787 |
535 |
524 |
462 |
Nagana |
148 |
172 |
150 |
131 |
101 |
113 |
Kara pieniężna |
57 |
54 |
20 |
13 |
16 |
1 |
Zakaz pełnienia funkcji kierowniczych związanych z dysponowaniem środkami publicznymi |
x |
1 |
1 |
1 |
x |
x |
Uznano winnym i odstąpiono od wymierzenia kary |
384 |
846 |
880 |
759 |
778 |
839 |
Uniewinnienie |
193 |
404 |
462 |
330 |
422 |
393 |
Od orzeczeń wydanych przez komisje orzekające przy regionalnych izbach obrachunkowych wniesiono 99 odwołań do Głównej Komisji Orzekającej przy Ministrze Finansów, z tego:
- rzecznik dyscypliny finansów publicznych - 25,
- obwinieni - 74.
Do 31 grudnia 2004 r. Główna Komisja Orzekająca rozpoznała 58 odwołań, z tego:
- 9 zaskarżonych orzeczeń utrzymała w mocy,
- 20 przekazała do ponownego rozpoznania przez Komisję Orzekającą I instancji,
- 13 obwinionych uniewinniła,
- 3 obwinionych uznała winnymi i odstąpiła od wymierzenia kary,
- wobec 1 obwinionego umorzyła postępowanie,
- wobec 1 obwinionego wymierzyła karę upomnienia,
- 11 odwołań pozostawiono bez rozpoznania na skutek cofnięcia środka zaskarżenia przez Głównego Rzecznika.
Na dzień 31 grudnia 2004 r. do rozpoznania przez Główną Komisję Orzekającą pozostało 41 odwołań.
8.5. Windykacja należności z tytułu kar pieniężnych i kosztów postępowania
W 2004 r. komisje orzekające wydały 1 orzeczenie o ukaraniu obwinionego karą pieniężną w wysokości 1 000 zł.
Stosowanie do postanowień art. 152 ustawy o finansach publicznych każdy uznany winnym naruszenia dyscypliny finansów publicznych obciążony był kosztami postępowania. Koszty te określa się ryczałtowo, w wysokości 10% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego przed dniem wydania orzeczenia przez komisję orzekającą przez Prezesa GUS w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” zgodnie z art. 5 ust. 7 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. W okresie od 1 stycznia do 29 lutego 2004 r. koszty te były ustalone w kwocie 180,40 zł [72], a od 1 marca 2004 r. do 31 grudnia 2004 r. w kwocie 185,52 zł [73].
W 2004 r. obwinieni obciążeni zostali kosztami postępowania na łączną kwotę 272 178,16 zł. Koszty i kary wpłacane są na rachunek dochodów izby, a następnie przekazywane na dochody budżetu Państwa.
W 2004 r. - po wezwaniu do zapłaty - wpłacone zostały należności z tytułu wymierzonych kar w kwocie 7 345,51 zł i kosztów postępowania w kwocie 249 111,22 zł. Przewodniczący komisji wobec 27 osób prowadzili postępowanie egzekucyjne we własnym zakresie, zgodnie z postanowieniami ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji i wyegzekwowali należności z tytułu kosztów postępowania w kwocie 4 962,74 zł. Ponadto, skierowali 35 tytułów wykonawczych do urzędów skarbowych, które wyegzekwowały należności z tytułu kar pieniężnych w kwocie 10 219,01 zł oraz z tytułu kosztów postępowania w kwocie 5 682,25 zł. Działania te prezentuje poniższe zestawienie.
Działania Przewodniczących Komisji Orzekających w celu wyegzekwowania orzeczonych kar i kosztów postępowania w 2004 r.
Rodzaj należności |
Wpłaty dobrowolne po wezwaniu do zapłaty |
Postępowanie egzekucyjne prowadzone przez Przewodniczącego Komisji Orzekającej |
Wnioski egzekucyjne skierowane do Urzędu Skarbowego |
|||
Liczba obwinionych |
Kwota w zł |
Liczba obwinionych |
Kwota w zł |
Liczba obwinionych |
Kwota w zł |
|
Koszty postępowania |
1 343 |
249 111,22 |
27 |
4 962,74 |
32 |
5 682,25 |
Kary pieniężne |
3 |
7 345,51 |
- |
- |
3 |
10 219,01 |
[72] Zgodnie z obwieszczeniem Prezesa GUS z dnia 11 lutego 2003 r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w 2002 r. i w drugim półroczu 2002 r. M.P. Nr 9, poz. 134.
[73] Zgodnie z obwieszczeniem Prezesa GUS z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w 2003 r. i w drugim półroczu 2003 r. M.P. Nr 9, poz. 134.
[ Początek strony ]
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•